Agrobiznes, uning turlari va rivojlantirish muammolari. Reja: Kirish Agrobiznes va uning turlari

O'zbekiston Respublikasi yalpi qishloq хо'jalik mahsulotini ishlab 
chiqarishda xo'jalik yuritish ayrim shakllarining salmog’i (%da)
Yillar 
2 013 
2 014 
2 015 
2 016 
2 017 
2 018 
Barcha 
toifadagi 
xo`jaliklar 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
Fermer 
xo`jaliklari 
32,1 
30,1 
30,7 
29,7 
29,3 
26,0 
Dehqon 
xo`jaliklari 
65,5 
67,5 
66,9 
68,0 
68,4 
71,2 
Qishloq 
xo`jaligi
tashkilotlar 
2,4 
2,4 
2,4 
2,3 
2,3 
2,8 
Dehqonchilik 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
Fermer 
xo`jaliklari 
55,5 
53,4 
52,0 
52,0 
49,2 
45,3 
Dehqon 
xo`jaliklari 
42,9 
44,8 
46,2 
46,4 
49,1 
52,2 
Qishloq 
xo`jaligi
tashkilotlar 
1,6 
1,8 
1,8 
1,6 
1,7 
2,5 
Chorvachilik 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
Fermer 
xo`jaliklari 
4,1 
4,1 
4,0 
3,9 
3,7 
4,6 
Dehqon 
xo`jaliklari 
92,7 
92,8 
92,9 
92,9 
93,1 
92,3 
Qishloq 
xo`jaligi
tashkilotlar 
3,2 
3,1 
3,1 
3,2 
3,2 
3,1 

---

Fermer va dehqon хо'jaliklarini tashkil qilish, rivojlantirish va
ular faoliyatini tartibga solish Q'zbekiston Respublikasining "Fermer
xo'jaligi to'g'risida"gi, "Dehqon xo'jaligi to'g'risida"gi, "Qishloq
xo'jaligi kooperativi (shirkat xo'jaligi) to'g'risida"gi Qonunlariga (yangi
tahriri, 2004 yil 26 avgust) hamda qishloq хо'jaligida islohotlarni
chuqurlashtirishga qaratilgan boshqa huquqiy bitimlarga va hukumat
qarorlariga asoslanadi.
Qishloq xo'jaligida o'tkazilayotgan iqtisodiy islohotlarning
yangi bosqichida mulkchilikning ijara shakllarini, shartnomaviy
munosabatlarga asoslangan хо'jalik yuritish tizimini rivojlantirish,
qishloq хо'jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilari manfaatlari
ustuvorligini ta'minlash va xizmat ko'rsatuvchi tashkilotlar faoliyatini
аnа shu maqsadga qaratish, turli tashkiliy-huquqiy shakldagi хо'jalik
yuritish sub'ektlari saqlab qolingan holda fermer xo'jaliklarini
rivojlantirish muhim yo'nalish etib belgilandi.
"Fermer хо'jaliklari qishloq хо'jaligi ishlab chiqarishini tashkil
etishning asosi sifatida faoliyat ko'rsatishlari lozim.
chiqaruvchi, chorvachilik uchun omixta уеm ishlab chiqaruvchi
korxonalar, qishloq xo'jaligi ekinlari va chorva mollari uchun
dori-darmon ishlab chiqaruvchi ixtisoslashgan korxonalar va 
boshqalar kiradi.
Agrosanoat majmuasining birinchi sohasiga kiruvchi
tarmoqlar ishlab chiqarish jarayonini resurslar bilan ta'minlash,
qishloq xo'jaligini sanoatlashtirish va qayta ishlash sanoatida
texnika taraqqiyoti uchun asos yaratish, majmuaning barcha
bo'g'inlarini samarali faoliyat ko'rsatishi uchun shart-sharoit
barpo etishga imkon yaratadi. Qishloq хо'jaligi mahsulotlari va
umuman pirovard mahsulot ishlab chiqarishning bir maromda
kechishi, uzluksizligi va ommaviyligi ushbu tarmoqlar
faoliyatiga bog'liq.

---

• Ikkinchi sohaga bevosita qishloq хо'jaligi mahsulotlari
ishlab chiqarish bilan shug'ullanuvchi korxonalar, birinchi
navbatda, shirkat, fermer va dehqon хо'jaliklari kiradi. Bundan
tashqari agrosanoat majmuasining ikkinchi sohasiga, pillachilik,
asalarichilik, qisman o'rmonchilik (tabiiy oziq-ovqat va dorivor
o'simliklar yetishtirish) hamda baliqchilik kiradi. Bu soha
agrosanoat majmuasining asosini, yadrosini tashkil etadi.
Majmuaning boshqa sohasiga kiruvchi tarmoqlar asosan shu
soha mahsulotlari asosida faoliyat yuritadilar yoki ushbu sohaga
xizmat ko'rsatadilar.
• Tarmoq va korxonalar moddiy ishlab chiqarish faoliyatiga
ta'sir etuvchi, uni tashkil etishda bilvosita ishtirok etuvchi
shunday muassasalar mavjudki, ular mohiyatan infratuzilma
tushunchasi va atamasi tarzida talqin etiladi hamda ishlab
chiqarish shart - sharoitlarini yaratuvchi tarmoqlar majmuidan
iborat bo'ladi. Bular yo'l-transport xo'jaligi, aloqa, moddiy-texnika
xizmati, mahsulot1arni saqlash tizimi, ombor va tara хо'jaligi va
boshqalar. Infratuzilma tarmoqlarini rivojlantirmasdan turib,
agrosanoat majmuasining barcha sohalarida samaradorlikni
oshirishga erishib bo'lmaydi va uning o'ziga xos xususiyati
shundan iboratki, ularga ajratilgan kapital quyilmalar nafaqat
bevosita egasiga, balki ASMning boshqa sohalaridagi
korxonalarning daromadlarini ko'paytirishga ham imkoniyat

---

yaratib beradi.
Infratuzilma iqtisodiy-huquqiy, savdo-vositachilik, mоliya- 
kredit, tashqi-iqtisodiy va axborot xizmatlari ko'rsatishda ishtirok
etib, qishloq хо'jaligi sub'ektlarining iqtisodiyotdagi barcha
sub'ektlar bilan moddiy va moliyaviy resurslar harakatini
bog'lovchi bo'g'in bo’lib xizmat qiladi.
Infratuzilma 
yo'malishlari
Ishlab chiqarish 
Infratuzilma 
Ijtimoiy-maiyshiy
Insititutsional
Shaxsiy
Ekologik
Bozor 
Infratuzilma 

---

XULOSA 
Agrosanoat majmuasining uchinchi sohasi qishloq хо'jaligi
mahsulotlarini tayyorlovchi, qayta ishlovchi va tayyor mahsulotlarni
iste'molchiga yetkazib beruvchi tarmoqlar va korxonalarni o'z ichiga
qamrab oladi. Paxta, go'sht va sut zavodlari, meva sharbatlari
chiqaruvchi zavodlar, yog'-moy
kombinatlari, jun, kanop, pillani qayta ishlash korxonalari, qishloq
xo'jaligi mahsulotlarini yoki ularni qayta ishlash natijasida olingan
mahsulotlarni saqlaydigan korxonalar, ularni sotish bilan
shug'ullanuvchi korxonalar shu sohaning tarkibiy qismlari 
hisoblanadi.

---