Agrologistika va biznes” fakulteti «agroiqtisodiyot va turizm» kafedrasi

Tashqisavdooperatsiyalarining yagona elektronaxborottizimidanumidsizqarzdorliklarnihisobdanchiqarishtartibito‘g‘risida
1. MazkurNizomxo‘jalikyurituvchisubyektlarningtashqisavdoshartnomalaribo‘yichamuddatio‘tganumidsizdebitorhamdakreditorqarzdorliklarini (keyingio‘rinlarda — qarzdorliklar) Tashqisavdooperatsiyalarining yagona elektronaxborottizimidan (keyingio‘rinlarda — TSOYEAT) hisobdanchiqarishtartibinibelgilaydi.
2. UshbuNizomdaquyidagiasosiytushunchalarqo‘llaniladi:
umidsizqarzdorlik — TSOYEATdashakllangan, biroqtashqisavdoshartnomalaritomonlariningmajburiyatlarisudqarorigaasosanbekorqilinishitufayliyokibankrotlik, tugatish, qarzdorningvafotiyokida’vomuddatitugashisabablito‘lanishimumkinbo‘lmaganqarzdorlik, shuningdek, TSOYEATdashakllangan, biroqtashqisavdoshartnomalaritomonlario‘rtasidahaqiqatdamavjudbo‘lmagan, tovarlarnitransportdatashishvasaqlashjarayonidatomonlargabog‘liqbo‘lmagansabablargako‘rayaroqsizbo‘libqolganyoxuddavlatorganitomonidanmusodarayokiyo‘qqilingan, shujumladan, kredit-nota asosidataqdimetilganchegirmanatijasidayuzagakelganqarzdorlik;
asoslangandebitorqarzdorlik — chet el korxonasidanundirilishimuammobo‘layotganligitegishlihujjatlarbilanhuquqiyjihatdanasoslanganeksportshartnomalaridoirasidagiqarzdorlik;
kredit-nota — tashqisavdoshartnomalaridako‘rsatilgantomonlardanbiriningikkinchitomongashartnomasummasiningma’lumbirmiqdoribo‘yichachegirmaberishto‘g‘risidagihisobhujjati.
14] Lex.uz VazirlarMahkamasining 2020-yil 14-maydagi 283-son qarori
15]O‘zbekistonRespublikasining Bosh vaziri A. ARIPOVToshkent sh.,2021-yil 14-aprel,
216-sonVazirlarMahkamasining 2021-yil 14-apreldagi 216-son qarori


Qarzdorliklarnianiqlashvaularniasoslantiruvchihujjatlar
Tashqisavdoshartnomalaribo‘yichaqarzdorliklarTSOYEATdashakllantiriladivahisobdanchiqariladi.
QarzdorliklarTSOYEATdaxo‘jalikyurituvchisubyektlar, davlatbojxonaxizmatiorganlari, tovar-xomashyobirjasivako‘rgazma-yarmarkalarhamdatijoratbanklariningma’lumotlariasosidashakllantiriladi.
TSOYEATdaumidsizqarzdorliklarsifatidaquyidagilare’tirofetiladi:
xo‘jalikyurituvchisubyektlarningsudqarorigamuvofiqmajburiyatlariningtugatilganligi;
yakkatartibdagitadbirkorningvafotetishi, O‘zbekistonRespublikasifuqaroligidanchiqib, boshqadavlatgadoimiyyashashuchunchiqibketganligi;
umumiyda’voqilishmuddatiningo‘tganligi;
Hukumatqaroriasosidaxo‘jalikyurituvchisubyektlarningqarzdorliklarihisobdanchiqarilishi;
qarzdorlikhaqiqatdato‘liqhisob-kitobqilinganligi, shuningdek, muddatio‘tgandebitorqarzdorliklaruchunqo‘llanilganbarchajarimalarto‘liqundirilganligi;
qarzdorliktexnikvaboshqasabablargako‘ranoto‘g‘rishakllanganligi;
qarzdorlikkredit-nota asosidachegirmataqdimetilishihisobigayuzagakelganligi;
norezidentningmajburiyatibirturdagiqarshitalablarnihisobgaolishyo‘libilantugatilganligiyokinorezidentningtomonlaro‘rtasidagimavjuddastlabkimajburiyatixuddio‘shashaxslaro‘rtasidagiboshqapredmetniyokibajarishusulininazardatutuvchio‘zgamajburiyatbilanalmashtirilganligi;
tovarlarnitransportdatashishvasaqlashjarayonidashartnomatomonlarigabog‘liqbo‘lmagansabablargako‘rayaroqsizbo‘libqolganhamdadavlatorganlaritomonidanyo‘qqilinishiyokimusodaraqilinishinatijasidayuzagakelganligi;
majburiyatlarbajarilmaganligisabablisug‘urtaqoplamasikelibtushganda, sug‘urtakompaniyasiningkomissiyasievazigaqarzdorlikningqoplanganqismi.
Xo‘jalikyurituvchisubyektlarningbankrotligiyokitugatilishinatijasidaTadbirkorliksubyektlarining yagona davlatreyestridanchiqarilishiumidsizqarzdorliksifatidako‘riladihamdaTSOYEATdanavtomatiktarzdahisobdanchiqariladi.
Umidsizqarzdorlikquyidagihujjatlarbilantasdiqlanadi:
xo‘jalikyurituvchisubyektmajburiyatlariningtugatilganligi, bankrotlikishlariningyakunlanganligivamajburiyatlarniqanoatlantirishimkoniyatiyo‘qligihaqidagisudqarori;
yakkatartibdagitadbirkorningvafotetganligihaqidagio‘limguvohnomasi;
yakkatartibdagitadbirkorningO‘zbekistonRespublikasifuqaroligidanchiqib, boshqadavlatgadoimiyyashashuchunchiqibketganligihaqidagiichkiishlarboshqarmalari (bo‘limlari) migratsiyavafuqaroliknirasmiylashtirishbo‘liminingma’lumotnomasi;
qarzdorlikningumumiyda’vomuddatio‘tganliginatijasidadaromad (xarajat)gaolinganligihaqidaxo‘jalikyurituvchisubyektningma’lumotnomasi;
xo‘jalikyurituvchisubyektlarningqarzdorliklarinihisobdanchiqarishyuzasidanHukumatqarori;
qarzdorlikhaqiqatdato‘liqhisob-kitobqilinganligiyokitexnikvaboshqasabablargako‘ranoto‘g‘rishakllanganligiyuzasidantaqdimetilganxo‘jalikyurituvchisubyektningrasmiyxativama’lumotnomasi;
xo‘jalikyurituvchisubyektlartomonidanshartnomabo‘yichamuddatio‘tgandebitorqarzdorliklaruchunqo‘llanilganbarchajarimalarto‘liqundirilganliginitasdiqlovchihujjatlar;
shartnomadako‘rsatilgantomonlardanbiriningikkinchitomongashartnomasummasini 5 foizgachakamaytirishbo‘yichachegirmaberishto‘g‘risidagikredit-notasi;
norezidentningmajburiyatibirturdagiqarshitalablarnihisobgaolishyo‘libilantugatilganligiyokiboshqapredmetniyokibajarishusulininazardatutuvchio‘zgamajburiyatbilanalmashtirilganliginitasdiqlovchixo‘jalikyurituvchisubyektningrasmiyxativama’lumotnomasi;
tovarlarnitransportdatashishvasaqlashjarayonidashartnomatomonlarigabog‘liqbo‘lmagansabablargako‘rayaroqsizbo‘libqolganliginiyoxudtegishlidavlatorganitomonidanyo‘qqilinganliginiyokimusodaraqilinganliginitasdiqlovchihujjat;
majburiyatlarbajarilmaganligisabablisug‘urtakompaniyasidansug‘urtaqoplamasikelibtushganliginiasoslovchihujjat.