Aholini ijtimoiy muxofaza qilish davlat ijtimoiy siyosatning asosiy yo’nalishi sifatida. Ijtimoiy siyosatni amalga oshirishning jahon tajribasi. Kirish - Ijtimoiy muhofaza tizimi –aholining hayotiy muhim manfaatlari slasi bo’lib, uning sifat va miqdor ko'rsatkichlari davlat va jamiyatning iqtisodiy, huqu?iy va madaniy rivojlanish darajasidan darak beradi.
- Ijtimoiy muhofazalanish huquqi – odamning munosib turmush kechirishi uchun zarur bo'lgan hajmdagi fiziologik, ijtimoiy va ma'naviy ehtiyojlarini qondirish imkoniyati hisoblanadi.
“Ijtimoiy siyosatning asosiy maqsadlari va normalari to‘g’risida”gi HMT 117-Konvensiyasining 25-moddasiga muvofiq: - “Ijtimoiy siyosatning asosiy maqsadlari va normalari to‘g’risida”gi HMT 117-Konvensiyasining 25-moddasiga muvofiq:
- odam o'zining va oilasining sihat-salomatligini hamda farovon turmushini ta'minlash uchun zarur bo'lgan turmush darajasiga, shu jumladan,
- oziq-ovqat, kiyim, uy-joy, tibbiy yordam va ijjtimoiy hizmatga ega bo'lish huquqiga, shuningdek. Ishsizlik. Nogironlik yoki o'ziga bog’liq bo'lmagan holatlarga ko'ra tirikchilik vositalarini yo‘qotgan boshqa hollarda ta'minot olish huquqiga ega.
Kategoriyaning kirib kelishi - “Ijtimoiy muhofaza” atamasi 1-bo'lib 1935 yil AQShning ijtimoiy muhofazasi to‘g’risidagi qonunda ishlatilgan edi. Bu atamaning halqaro hamjamiyayat tomonidan qo'llanilishi 30-50-yillarda ko'pgina mamlakatlarda sotsial siyosatning tub o'zgarishlar bilan bog’liq. Ular ij. Sohaning hilma-hil segmentlari va bu sohaning muhofazasini muvofiqlashtirishni zarur qilib qo'ydi.
- O'zbekiston adabiyotlarida kategoriyaning kiritilishi 90-yilda mamlakatning ijtimoiy tuzilishida yuz bergan o'zgarishlar bilan bog’liq.
HUQUQIY JIHATLARI Aholini ijtimoiy muhofazalashda ijtimoiy yordamning quyidagi turlari bilan ta'minlanadi : IJTIMOIY MUHOFAZA OB'ЕKTLARI - Pensiya yoshiga etganlar
- Nogironlar
- Boquvchisini yo’qotgan bollar
- Kam ta'minlangan oilalar bollari
- Ishsizlar
- Homilador ayollar va yosh bollarga qarash bilan band bo'lganlari
- Kasallik tkfayli vaqtincha ishlamayotganlan
- O'quvchi yoshlar
- Mehnatga layoqatsizlarga qarash bilan band bo'lgan mehnatga layoqatlilar
Ijtimoiy muhofaza ob'ektlarining - IQTISODIY VAZIFASI:
- Mehnat qilish qobiliyatini vaqtincha yoki doimiy yo‘qotish yoki boquvchisini yo‘qotganlik munosabati bilan yo‘qotilgan ish haqi ki daromadning o'rnini to'ldirishdan, shuningdek. Davolanish va nogironlik munosabati bilan qilinadigan qo'shimcha harajatlarni qoplashdan iborat.
- SIYOSIY VAZIFASI:
- jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni muhofazash va saqlash bo'yicha Konstitusiya va qonunlarda kafolatlab qo'yilgan ij va huquqiy normalarni ta'minlash maqsadida- ijtimoiy muhofaza institutlari va mehanizmlarini barpo etish qamda qo'llab quvvatlashni ta'minlash kerak.
O'zbekistondagi olib borilayotgan islohotlar - Muntazam ravishda turli miqdordagi ish haqi, pensiya, stipendiya va har hil nafaqa, tovon puli ko'rinishidagi bevosita pul to'lovlari keng qo'llaniladi. Masalan,
- 2010 yilda 1990 yilga nisbatan AQSH dollari ekvivalentida 2,7 barobar, o'rtacha pensiya hajmining esa 5.9 barobar oshishini ta'minladi.
- Hamda o'rta qatlamga bo'lgan e'tiborning ortishi aholi daromadlari tafovutini kamaytirdi.
Manba: O'zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo'mitasi ma'lumotlari bo'yicha Manba: O'zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo'mitasi ma'lumotlari bo'yicha AQSH dollari hisobida (HQP bo'yicha) Manba: O'zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo'mitasi ma'lumotlari bo'yicha Mustaqillik yillarida ijtimoiy soha va aholining ijtimoiy muhofazasi uchun ajratilayotgan davlat harajatlari - Mustaqillik yillarida ijtimoiy soha va aholining ijtimoiy muhofazasi uchun ajratilayotgan davlat harajatlari
- 5 barobardan ziyodga oshdi.
Aholi jon boshiga to’g’ri keladigan pul daromadlari, harid qobiliyati pariteti asosida hisoblaganda, 2010 yil ohirida 2016,8 dollarni tashkil etdi. O'rtacha oylik nominal ish haqi esa, harid qobiliyati pariteti bilan hisoblaganda, 2010 yilning dekabr oyida 1162,6 dollarga etdi. Eng kam miqdordagi mehnat haqi va pensiyalar soliqqa tortilmasligi belgilab qo’yiladi. - Aholi jon boshiga to’g’ri keladigan pul daromadlari, harid qobiliyati pariteti asosida hisoblaganda, 2010 yil ohirida 2016,8 dollarni tashkil etdi. O'rtacha oylik nominal ish haqi esa, harid qobiliyati pariteti bilan hisoblaganda, 2010 yilning dekabr oyida 1162,6 dollarga etdi. Eng kam miqdordagi mehnat haqi va pensiyalar soliqqa tortilmasligi belgilab qo’yiladi.
- Hukumat tomonidan sog’liqni saqlash, onalik va bolalikni himoya qilish bo'yicha ko'rilatgan chora tadbirlar tufayli onalar va bolalar o'limi darajasining izchil pasayishiga erishildi
E’tiboringiz uchun raxmat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
