Ajiniyaz atindaği nmpi mektepke shekemgi tàlim fakulteti mektepke shekemgi talìm qànegeligi 3-»j» topar talabasi Qudaybergenova Shaxnozaniñ «Balalrdiñ muzikaliq talimi» paninen slayd jumisi

Tema: Mektepke shekemgi jastaģi balalarģa muzikaliq tàrbiya beriw metodlari

Reje::

• MSHBSH da muzika sabaqlarin ahmiyeti
• Balalrga muzikaliq tarbiya beriw.
• Balalrdiñ jasina baylanisli muzikaliq rawajlaniwi.

Muzıka όz tábiyatına qarap insanlar turmısın, olardıń hár túrli

waqıyalarǵa bolǵan múnásibetin hám ishki keshirmelerin hár qıylı ses

boyawları arqalı kόrkem obrazlar járdeminde súwretleydi. Muzıka balalar

qálbine kúshli tásir ete alıw menen birge olardı gόzzallıq dúnyasına alıp

kiredi.

Вalanıń úsh jasınan jeti jasına shekem bolǵan dáwirin mektepke

shekemgi dáwir dep esaplaymız. Tájiriybelerden belgili bolǵanınday,

balalarda usı dáwirde payda bolatuǵın tásirler όmir boyı saqlanıp qaladı. Bul

balanıń aqılıy hám fizikalıq jaqtan tez όsiwi hám dúnyanı biliwi, qorshaǵan

ortalıqqa όz múnásibetin bildiriw tilegi kúsheyip baratuǵın dáwiri bolıp

esaplanadı. Sol sebepli tárbiyashı hám ata-analar balalardı hár tárepleme jetik

bolıp jetilisiwi ushın aytarlıqtay itibar beriwi kerek.

Balalar baqshalarında muzıka sabaqların όtkeriwden kόzde tutılǵan

tiykarǵı maqset kishkenelerdiń qálbinde gozzallıqqa mehir oyatıw, olardı jetik

insan etip tárbiyalaw, kámalǵa keltiriwden ibarat. Sabaqlar barısında

balalarda milliy muzıka ırǵaqları járdeminde zárúrli bilim hám kόnlikpeler

payda etiledi. Bul sabaqlardaǵı hár bir iskerlik túri balalardıń muzıkalıq

talǵamın rawajlandıradı. Muzıka sabaqları aldına qoyılǵan hár qanday maqset

hám wazıypalardı ámelge asırıw, eń dáslep, muzıka basshısınıń pedagogikalıq

tayarlıǵına baylanıslı boladı.

Balaniñ uqipliģi muzikaliq xizmet processinde rawajlanadi.Jas òsiwi waqtlarinda òzgerislerdi esapqa alip muzikaliq xizmetti balaniñ eñ jas waqtinan baslap duris sholkemlestirip baģdarlaw pedagogtiñ waziypasi
Misali: balalardi muzikaliq seslerdin biyikligine qaray ayira biliwge uyretpese onday balalar 7 jasqa tolģansha ansat orinlaytuģin tapsirmani orinlay almaydi

Endi balalardiñ jasina baylanisli muzikaliq rawajlaniwina toqtap Òteyik:

1 jasqa qadem qoyģanda Psixiatr balalrdiñ esitiw seziminiñ erte payda bolatuģinin aytadi.alimlardiñ maģlumatlari bpyinsha bala tuwilģannan keyingi 10 – 12 kunde aq sesti esitip eleñley baslaydi. Ekinshi ayda nareste sesti esitkende tinishlana di , tiñlaydi. 4-5 ayda geybir muzikaliq sesledi esitkende nareste sestiñ qay jerden shiģip atrganina qulaq saladi.

1 jasqa qadem qoyģanda. Muzikani qabil etkende balalar ashiq kontrasli emociyalar korsetedi. Esitiw sezimleri adewir aniqlaģan boladi: bala joqari yamasa tomen seslerdi qatti jàne pas dawislar tembrlik rendu ayira bilediMuzika menen qosiqqa qosilip alaqanin shappatlaydi, ayaģi menen poldi tiqiltatadi.

3-4 jasqa qadem qoyganda. Balalardin sezimtalliģi artadi, zatlar menen qublislardiñ , soniñ ishinde muzikaniñ qasiyetlerin duris ayira alatuģin boladi. Har balaniñ esitiw seziminde ozine tan òzgesheliklerdi aniqlanadi. Misali: geybir balalar apowayi qosiqti qaytalap ayta aladi. Balaniñ muzika menen shugillangisi keledi, 4 jasqa tolar waqtinda balalr ulkenlerdiñ azģana jardemi menen ortasha qosiqtiorinlay alatuģin dàrejege jetedi.

5 jasqa qadem qoyģanda. Bul balalardiñ kòp narseni biliw waqti. Nege? Ne ushin ? Degen sorawlardi kop aytadi. Bala qublislar menen waqiyalar atasindaģi baylanisti ajrata baslaydiapiwayi juwmaq jasay aladi. Ol juda sezgir boladi. Muzikani kewillik , joqari , tomen, qatti, astenligin pessadagi eki bolimdi ajrata aladi.

6-7 jasqa qadem qoyģanda. Bul balalardi mektepke tayarlaytuģin waqit. Muzika haqqinda alģan bilimler menentasirleri tiykarinda balar endi tek sorawģa juwap berip qoymastan soniñ menen birge muzkilaiq shigarmaga ozinshe spatlama bere aladi. Muzikaniñ suwretlew quralin tallay biledi. Bala muzikaliq obrizdi tutas qabillawģa uqipli ol oniñ atirapindaģilarga degen estetikaliq kòz qarasin qaliplestiriw ushin ahmiyetli.

Muzıka tıńlaw ushın usınıs etilgen hám repertuarǵa kirgizilgen muzıkalı

shıǵarmalar muzıkalı obrazlar arqalı balalardı janajan Watanǵa muhabbat,

miynet súyiwshilik, tábiyattı qásterlew, doslıq, miyirbanlıq sıyaqlı

pazıyletlerdi qáliplestiriwge qaratılǵan. Bul tárbiyalıq maqsetke erisiwde

ayrıqsha áhmiyetke iye. Muzıka haqqında baslanǵısh maǵlıwmatlar beriw

balalardı úyrengen shıǵarmalariniń atın este saqlawǵa, olardıń mazmunı,

xarakteri hám tásirli táreplerin ajırata alıw hám de shıǵarmalarǵa belgili

mániste baha bere alıwǵa úyretedi.

Soraw hàm tapsirmalar.

• Balaniñ uqipligi qaysi xizmet processinde rawajlanadi?
• Bala neshe ayliginana baslap sesti esitip elenley baslaydi?
• 5- jasta balada qanday ozgerisler juz beredi?

Paydalanģan àdebiyatlar:

• G.M. Sharipova, S.M.Tajeddinova, L.A.Ibragimova «Mektepke shekemgi bilimlendiriw màkemelerinde muzikani oqitiw metodikasi» Tashkent. 2020.
• B Boltaev. J. A. Xodjayev « maktabgacha talim tashkilotlarida musiqa tarbiasi» Samarqand. 2021.

Diqqatlariñz ushin raxmet!