Akademik yozuv 2” fanidan tayyorlagan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI



KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
1-BOSQICH KI- 12-22-GURUH TALABASINING
“ Akademik yozuv 2”
FANIDAN TAYYORLAGAN

4-MUSTAQIL ISHI

Bajardi: Bozorov. A

Qabul qildi: Yuldasheva.R

QARSHI-2023
Mavzu:Ilmiy matnda dalillar, obektlar, jarayonlar va xulosalarning bajarilishi
Reja:
1.Ilmiy matn haqida malumot
2.Obyekt tushunchasi haqida
3. Xulosa
Uslub- jamiyatda an’anaviy tarzda hayotning bir sohasi uchun mustahkamlangan adabiy tilning bir turi. Har bir nav ma’lum lingvistik xususiyatlarga ega (birinchi navbatda lug’at va grammatika) va hayotning boshqa sohalari bilan bog’liq bo’lgan va o’ziga xos til xususiyatlariga ega bo’lgan adabiy tilning boshqa shunga o’xshash navlariga qarama-qarshidir.

Uslub jamiyat holati bilan bog’liq bo’lib, u tarixan o’zgaruvchan. Lomonosov davrida faqat gapirish mumkin edi kitob nutqining uslublari; ta’kidlash paytida uchta uslub: yuqori, o’rta Va qisqa. Bugungi kunda tilda ajralib turadi to’rtta uslub: uchta kitob do’koni (ilmiy, rasmiy biznes, jurnalistik) Va so’zlashuv uslubi. Tanlash badiiy uslub ilmiy munozaralar mavzusi bo‘lib qolmoqda.

Biz faqat gaplasha olamiz nisbiy izolyatsiya adabiy til uslublari. Tilning aksariyati har birida uslub – neytral, interstyle. Hammaning o’zagi uslub unga xos bo‘lgan lingvistik vositalarni tegishli uslubiy bo‘yoq va bir xil qo‘llanish normalari bilan shakllantirish.

Stilistik vositalar ma’ruzachilar yoki yozuvchilar tomonidan qo’llaniladi ongli ravishda. Uslub nutqiy ish uning mazmuni, maqsadi, o’rtasidagi munosabatlar bilan bog’liq Gapirmoqda(yozma) va tinglash(o’quvchiga).

Uslub- muayyan jamiyatda ma’lum davrda tarixan shakllangan, hayotning turli sohalarida doimiy va ongli ravishda qo‘llaniladigan lisoniy vositalarning nisbatan yopiq tizimi bo‘lgan xilma-xil adabiy til. Funktsional uslub sifatida mavjud bo’lishi mumkin ham yozma, ham og’zaki.

Har uslub xarakterlanadi quyidagi xususiyatlar lekin) shartlari aloqa; b) maqsad aloqa; ichida) shakllari (janrlar) qaysi joyda mavjud bo’lsa; G) til vositalari to’plami va ulardan foydalanish tabiati.

Nutq amaliyotida bo’lishi mumkin uslubiy o’zaro ta’sir, ma’lum bir sohaga tayinlangan lingvistik vositalarning kirib borishi ijtimoiy faoliyat, ular uchun odatiy bo’lmagan aloqa sohalarida. Agar u ma’lum bir kommunikativ maqsad bilan turtki bo’lsa, oqlanadi. Aks holda, foydalaning turli uslublar bir matn ichidagi lingvistik vositalar ko’rinishga olib keladi stilistik xatolar.

Ilmiy uslub

Ilmiy uslub nutq adabiy tilning funktsional turlaridan biri, fan va ishlab chiqarish sohasiga xizmat qiladi; u turli janrdagi maxsus kitob matnlarida, asosan yozish nutqi, garchi rol va og’zaki shakl ilmiy nutq (kongresslar, konferentsiyalar, simpoziumlar).

Ilm-fan atrofimizdagi dunyo haqida to’g’ri ma’lumot berishga chaqiriladi. Ilmiy matnlar professional kitobxonga yo’naltirilganligi bilan bog’liq. Fan tilining asosiy xususiyatlari – aniqlik, mavhumlik, mustahkamlik Va taqdimotning ob’ektivligi.

Fanning muhim xususiyati hisoblanadi aniqlik. Talab aniqlik kabi ilmiy uslub lug’atining bunday xususiyatini oldindan belgilab beradi terminologiya. Asosiy xususiyat va qiymat muddat chunki u katta hajmdagi mantiqiy ma’lumotlarni o’z ichiga oladi, aniq va bir ma’noga ega. Ilmiy uslub adabiy bo’lmagan lug’atni taqiqlaydi ( jargon, dialektizmlar, so‘zlashuv so‘zlari), foydalanishga ruxsat bermaydi ega bo’lgan adabiy so’zlar hissiy rang berish.

Umumlashtirish, mavhumlik istagi namoyon bo’ladi ilmiy uslub ustunlikda mavhum lug’at yuqorida xos. Ko’pincha bunday turdagi mavhum otlar: , istiqbol, haqiqat, fikrlash va boshq. Ob’ektivlik matnda paydo bo’ladi ilmiy mazmundagi ayrim majburiy komponentlar ishtirokida ham, shaklda ham – bayon qilish usulida ishlaydi. Asosiylaridan biri xolislik effektini yaratish usullari mazmunidir ilmiy an'anaga havola- ma’lum bir o’rganish ob’ektiga, muammoga, muddatga va hokazolarga murojaat qilish belgisi. Boshqa olimlar. “ Shaklning ob’ektivligi» ilmiy uslub uzatish bilan bog’liq bo’lgan lingvistik vositalarni rad etishni o’z ichiga oladi hissiyotlar: his-tuyg’u va his-tuyg’ularni bildiruvchi so’z birikmalari va zarralar, hissiy rangdagi lug’at va ekspressiv jumla modellari ishlatilmaydi; neytral so’z tartibiga aniq ustunlik beriladi; uchun ilmiy nutq undov intonatsiyasi xos emas, so‘roq intonatsiyasi cheklangan darajada qo‘llaniladi. Talab ob’ektivlik rivoyatning birinchi shaxsda rad etilishini ham belgilaydi, ya’ni. Bayon qilishning “shaxsiy” uslubidan (umumlashtirilgan shaxsiy va shaxssiz konstruktsiyalardan foydalanish, ilmiy “biz” va boshqalar).

Ilmiy uslubning lingvistik xususiyatlari

Leksik xususiyatlar:

1. 
   Ularning tarkibida so’zlarning qo’llanilishi to’g’ridan-to’g’ri ma’no ;
   

2. 
   Majoziy vositalarning etishmasligi: epithets, metafora, badiiy taqqoslash, she’riy timsollar, giperbola;
   

v) keng tarqalgan foydalanish mavhum lug’at Va shartlari(umumiy ilmiy va yuqori ixtisoslashgan lug’at), qo’shimchali hosilalarning chastotasi -ist (impressionist), - ayvon (turg’un turmush tarzi), o’lchov – (ramziylik), -dan-a (uzunlik), -yo’q (klonlash).

Morfologik xususiyatlar:

1. 
   Eng yuqori foydalanish chastotasiga ega otlar, va ular orasida ko’pchilik ko’plik shakliga ega bo’lmagan mavhum ma’noli otlarga tegishli: vaqt, harakat, yo’nalish va boshqalar, shu jumladan og’zaki ot;
   

2. 
   Ilmiy matnda sifatlar oz sonli va ularning ko’pchiligi atamalarning bir qismi sifatida ishlatiladi, aniq, o’ta maxsus ma’noga ega; foydalanish chastotasi esa qisqa sifatlar ilmiy uslubda boshqalarga qaraganda bir necha baravar yuqori ( teng, mutanosib, o‘xshash, qodir, mumkin, xarakterli);
   

Ichida) Fe’llar ko’pincha hozirgi zamon shakliga ega (“vaqtsiz” ma’no bilan); ilmiy matnda 1 va 2-shaxsdagi fe’llar amalda qo’llanilmaydi. H.

Sintaksis xususiyatlari:

1. 
   Foydalanish murakkab jumlalar, ayniqsa murakkab;
   

2. 
   Keng tarqalgan foydalanish kirish so’zlari;
   

v) so’zlardan foydalanish berilgan, ma’lum, tegishli sifatida aloqa vositalari;

3. 
   Foydalanishning ruxsat etilganligi genitivlar zanjirlari: atomning rentgen nurlarining to’lqin uzunligiga bog’liqligini aniqlash. (Kapitsa);
   

4. 
   Foydalanish chastotasi jalb qilingan Va kesimli burilishlar.
   

Fan sohasida asosiy yozma janrlar bor tezislar, maqola va monografiyalar, chunki bu ularning yordami bilan yangi ilmiy ma’lumotlar; boshqa janrlar ham ifodalaydi qayta ishlash moslashtirilgan, siqilgan shaklda taqdim etadigan ushbu ma’lumotlarning ( mavhum, mavhum), yoki unga bering baholash(ko’rib chiqish, ko’rib chiqish).

Muallif o’zining “suhbatdoshi” ning imkoniyatlari va ehtiyojlarini qanday aniqlashiga qarab, u o’zgarishlardan birini ishlatishi mumkin. Ilmiy uslub (pastki uslublar): to’g’ri ilmiy, ilmiy va ta’lim yoki mashhur ilmiy pastki uslub.Asosiy nav – tegishli ilmiy asos(janrlar – monografiya, ilmiy maqola, avtoreferat, kurs va diplom ishi, dissertatsiya). Uning asosida yangi bilim sohasini endigina tushunadiganlar uchun mo’ljallangan engilroq versiya paydo bo’ladi, - ilmiy va ta’lim substili(asosiy janrlar – darslik, qo‘llanma va boshq.) . O’quvchi yoki tinglovchining ozgina malakasi tashqi ko’rinishga olib keladi mashhur fan matn (janrlar – insho, maqola va boshq.).

Ba’zi janrlar ilmiy uslub hujjatdir va shuning uchun rasmiy ish uslubi ta’sir qiladi. Talabalarning yakuniy ishiga qat’iy talablar qo’yiladi: ishning tarkibi tartibga solinadi (boblar yoki paragraflarga bo’linish, rejaning mavjudligi (mazmun), “Kirish”, “Xulosa” (yoki “Xulosa”) bo’limlari), “Bibliografiya” va ko’pincha “Ilova”), uning dizayni (tafsilotlarning sarlavha sahifasida ko’rsatilishi “Ilmiy rahbar”, “Janr” ( kurs ishi, diplom ishi va hokazo), “Yil”, “Ta’lim muassasasi” va boshqalar).

Foydalanilgan adabiyotlar:
Yawood.ru
https://yawood.ru › uy › materiallar
Ilmiy uslub – xususiyatlar va til vositalari. Nutqning ilmiy uslubi

Uz.warbletoncouncil.org

https://uz.warbletoncouncil.org › te…
Ilmiy matn: xususiyatlari, turlari, tuzilishi, misollari – Fan – warbletoncouncil