Акрам исмоилов

2.2. Жароҳатланиш, бахтсиз ҳодиса ва касб касалликлари 
Корхоналарда хавфсизлик техникаси ва ёнғин хавфсизлиги 
қоидаларига, меъёр ва тавсияномаларига риоя қилмаслик ходимнинг 
жароҳатланишига ва касб касалликларига олиб келиши мумкин. 
Инсон танасининг тери ёки айрим қисмлари ташқи механик, 
кимёвий, иссиқлик ва электр таъсири натижасида шикастланганини 
жароҳатланиш деб аталади. Жароҳатланиш натижасида лат ейиш, 
кесилиш, суяк синиши ва чиқиши, кимёвий ёки иссиқликдан куйиш, иссиқ 
уриши, совуқ уриши, ўткир заҳарланиш ва электр токи таъсирида 
организмнинг баъзи қисмларида ҳаёт фаолиятининг бузилиши киради. 
Ўлим билан тугаган жароҳатланишга бахтсиз ҳодиса дейилади (2.1-
расм). 
Иш жойидаги жароҳатланиш - ходимнинг маъмурият томонидан 
буюрилган ишни бажариш чоғида олган жароҳатланиши тушунилади. 
Иш билан боғлиқ, лекин ишлаб чиқариш билан боғлиқ 
бўлмаган жароҳатланишлар - ишга бориб-келиш вақтида транспорт 
воситаларида, хизмат сафари вақтида ёки корхона маъмуриятининг 
топшириғига мувофиқ ишлаб чиқариш ҳудудидан ташқаридаги баъзи бир 
ишларни бажарганда олинган жароҳатланишлар тушунилади. 
2.1.- расм. Жароҳатланиш турлари 
Иш билан боғлиқ бўлмаган жароҳатланиш - бунга мастлик 
оқибатида олинган жароҳатлар, давлат мулкини ўғирлаш ва бошқа шунга 
ўхшаш ҳолатларда олинган жароҳатланишлар киради. 
Биринчи ва икки турдаги жароҳатланиш ишлаб чиқариш билан 
боғланган тақдирда маъмурият жавобгар ҳисобланади ва унинг 
жароҳатланиш натижасида йўқотилган кунлари учун тўлик ҳақ тўлайди. 
Агар бахтсиз ҳодиса у маъмурият томонидан хавфсиз иш шароитини 
яратиш соҳасида йўл қўйилган хато туфайли бўлмай, балки ходимнинг 
Жароҳатланиш 
Иш жойида 
Иш билан боғлиқ, лекин 
ишлаб чиқариш билан 
боғлиқ бўлмаган 
Иш билан боғлиқ 
бўлмаган 

---

24 
меҳнатни муҳофаза қилиш қоида ва меъёрларига амал қилмаслиги 
натижасида келиб чиққан бўлса, унда ходим ҳам маъмурият ходими билан 
бирга жавобгар ҳисобланади. Бунда моддий тўлов миқдори маъмурият 
ходими ва ходимнинг айбдорлик даражасига қараб белгиланади. Меҳнат 
қонунларига 
асосан 
ишлаб 
чиқариш 
билан 
боғлиқ 
бўлган 
жароҳатланишдан йўқотилган иш кунларига корхона томонидан ҳақ 
тўланиши белгилаб қўйилган. 
Ишлаб чиқариш корхоналарида юз берган ҳар қандай бахтсиз ҳодиса 
ўрнатилган қатьий тартиб асосида ҳар томонлама текширилади ва ҳисобга 
олинади. Ўлим билан тугаган оғир жароҳатланиш ва барча гуруҳ 
ходимларнинг бахтсиз ҳодисага учраши ҳолларидан ташқари, ҳамма