Akrom abbasovich karimov, zafar avazmuratovich muqumov, mutabar hamidullaevna khodjaeva

Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)

---

130 
hisobot
, 
buxgalteriya
hisobi
bo’yicha
barcha
masalalar
va
boshqa
moliyaviy
-
huquqiy
masalalar
yuzasidan
maslahat
beradi
. 
Barcha
auditorlik tashkilotlari
yuridik
shaxslar
hisoblanadi
, 
mahalliy
ma’muriyatlarda
xo’jalik
yurituvchi
sub’ekt
sifatida
davlat
ro’yxatidan
o’tadi
, 
Qozog’iston
Respublikasi
auditorlar
palatasiga
kiradi
. 
Auditorlar
palatasi
oliy
organi
– 
Palata
Kengashi
hisoblanib
, 
umumiy
a’zolarning
50 % 
ini
tashkil
qilgan
kompaniya
va
uning
auditorlik
tashkilotlarining
14 
vakillaridan
tashkil
topgan
.
Amalga
oshirilgan
eng
muhim
ishlardan
, 
auditorlar
palatasining
respublika
barcha
viloyatlarida
hududiy
filiallarining
tashkil
qilinishi
, 
Milliy
komissiya
bilan
qimmatli
qog’ozlar
bo’yicha
o’zaro
faoliyatni
kengaytirish
, 
Davlat
Soliq
qo’mitasi
va
Moliya
vazirligi
qoshida
valyuta
-
moliya
qo’mitasi
nazorati
tashkil
qilinishi
, 
Davlat
boshqaruvining
boshqa
organlariing
tashkil
qilinishi
bo’ldi
. 
Auditorlik
tekshiruvi
o’tkazish
sifati
ustidan
nazoratni
kuchaytirish
va
uslubiy
yordam
ko’rsatish
uchun
auditorlar
Palatasi
Kengashi
qoshida
uchta
doimiy
qo’mita
shakllantirildi
: 
a
) 
auditorlik
faoliyatini
metodik
ta’minlash
bo’yicha
; 
b
) 
auditorlar
etikasi
va
huquqiy
masalalar
bo’yicha
; 
v
) 
Qozog’iston
audit
standartlarini
joriy
qilish
va
qayta
ishlash
bo’yicha
.
Auditorlar
Palatasi
auditorlik
faoliyati
bilan
shug’ullanuvchilar
malakasini
oshirishga
jiddiy
e’tibor
qaratishni
rejalashtirmoqda
. 
Auditor
xo’jalik
faoliyatining
barcha
yo’nalishlarida
tezkor
hal
qilishni
talab
qiladigan
masalalar
bilan
to’qnash
kelmoqda
. 
O’z
vaqtida
va
tegishli
talablarga
muvofiq
ularga
javob
berish
uchun
, 
xo’jalik
ishlarini
tushunish
, 
moliyaviy
qonunchilik
va
unda
yuzaga
kelishi
mumkin
bo’lgan
ziddiyatlarini
bilish
o’z
xulosalarini
dalillar
asosida
isbotlab
bera
olish
kerak
. 
Korxona
amaliyoti
doirasida
auditorga
moliyaviy
nazoratchi
sifatida
emas,
balki
korxona
moliyaviy
boshqaruvi
bo’yicha
maslahatchi
, 
konsultant
deb
qarash
kerak
. 
Faqatgina
korxonaning
barqaror
moliyaviy
holatida
emas
, 
balki
, 
bankrotlik
chegarasida
keskin
vaziyatda
turganda
ko’makchi
sifatida
qarash
kerak
. 
Shuning
uchun
auditorlar
bilan
ishlashda
quyidagi
yo’nalishlar
ustunlik
qilishi
kerak
: 
a
) 
amaldagi
qonunchilik
va
me’yoriy
hujjatlarni
izohlash
; 
b
) 
moliyaviy
va
huquqiy
konsultatsiya
berish
; 
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...

---

131 
c) 
biznes
reja
va
investitsiya
dasturlari
, 
moliya
menejmenti
, 
valyuta
muomalalari
va
tashqi
savdo
hisobi
bo’yicha
uslubiy
takliflarni
qayta
ishlash
; 
g
) 
auditorlik
tekshiruviga
kirishish
jarayonida
paydo
bo’luvchi
aniq
xo’jalik
vaziyatidagi
ish
yuzasidan
munozaralar
. 
1995 
yilda
Qozog’iston
audit
standartlari
va
Qozog’iston
Respublikasi
auditorlar
etikasi
kodeksi
qabul
qilindi
va
1996 
yildan
amalda
qo’llana
boshladi
. 
Audit
bo’yicha
standartlar
va
auditorlar
etikasi
kodeksi
“
Auditorlik
faoliyati
to’g’risida
” 
Qozog’iston
Respublikasi
qonuniga
muvofiq
Qozog’iston
Respublikasi
hududida
barcha
auditorlar
va
auditorlik
tashkilotlari
bajarishi
uchun
majburiy
va
me’yoriy
hujjat
sifatida
kuchga
ega
. 
Auditorlik
tashkilotlarining
qisqa
vaqt
davomida
faoliyat
olib
borishiga
qaramay
auditorlik
tashkilotlarining
asosiy
yo’nalishlarini
va
ularning
turli
xildagi
tashkilotlar
bilan
faoliyat
olib
borishi
ma’lum
. 
Buyurtma
tartibini
tahlil
qilishda
auditorlik
tekshiruvlarini
olib
borish
shuni
ko’rsatadiki,
unda
bir
qancha
ustunliklar
mavjud
: 
- 
moliyaviy
-
xo’jalik
hisoboti
va
xo’jalik
yurituvchi
sub’ektlarda
soliq
to’g’ri
hisoblanganligi
va
to’langanligini
tekshirish
; 
- 
ko’chmas
mulkning
baholanishi
va
intellektual
faoliyat
olib
borish
, 
aktsioner
jamiyatlarning
va
boshqa
xo’jalik
birlashmalarini
hissasi
ustav
kapitaliga
kiritilishi
; 
- 
balans
tasdiqlanishi
va
soliq
deklaratsiyalarini
tuzish
. 
Auditorlik
tashkilotlarida
rivojlangan
va
keng
tarqalgan
faoliyat
turi
bu
boshqaruv
funktsiyalarini
bajarish
hisoblanadi
(
buxgalteriya
balansi
tuzish
, 
hisobot
olib
borish
va
h
.
k
.). 
Auditorlik
tashkilotlarining
yana
bir
keng
tarqalgan
va
hozirgi
kunda
dolzarb
bo’lgan
funktsiyalaridan
biri
ekspert
-
analitik
xizmatidir
. 
Xo’jalik
tashkilotlarining
mustaqilligi
sharoiti
kengayishida
va
ularning
moliyaviy
ko’rsatkichlariga
bo’lgan
qiziqishning
ortib
borishi
umumiy
tahlil
, 
rivojlanish
yo’nalishi
samaradorligiga
e’tiborni
oshirdi
. 
Yana
bir
muhim
va
keng
tarqalgan
auditorlik
tashkilotlari
yo’nalishlaridan
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)
Отформатировано: узбекский (кириллица)

---

132 
biri
bu
boshqaruv
kadrlariga
boshqaruvning
yangi
uslublarini
o’rgatish
va
qo’llashda
yordam
berish
(
masalan
, 
kompyuterda
hisobot
olib
borish
, 
zamonaviy
axborot
tizimlari
bilan
ishlash
va
h
.
k
.)
Bozor munosabatlariga muvofiq me'yoriy-huquqiy hujjatlarni ishlab 
chiqish va qabul qilishda auditni rivojlantirish istiqbollarini va mamlakatdagi yirik 
xalqaro auditorlik kompaniyalarining faoliyatidan foydalanish asosida auditorlik 
faoliyatlarini tuzishda yordam beradi. Auditorlik tashkilotlarini tashkil etishda turli 
xil auditorlik firmalaridan quyidagi shakllarda foydalanish mumkin:
 xorijiy auditorlik kompaniyalari vakolatxonalari; 
 qo'shma auditorlik firmalari;
 aksiyadorlik jamiyatlari va kompaniyalar;
 kichik xususiy va yakka tartibdagi korxonalar;
 yakka tartibdagi faoliyat va konsalting. 
Auditorlik tashkilotlarining birinchi turi "Katta To'rtlik" deb atalgan xorijiy 
kompaniyalarning 
vakolatxonalarini 
o'z 
ichiga 
oladi: 
Deloitte 
Touche 
Tohmatsu
, 
PricewaterhouseCoopers
, 
Ernst & Young
, 
KPMG
. Katta To'rtlik 
a'zolari ko'p yillar davomida tajriba va yuksak mavqeyga ega xisoblanadi.
Ikkinchi tur - xorijiy firmalar (Katta To'rtlikdan tashqari) va MDH 
mamlakatlari auditorlik firmalari bilan qo'shma audit firmalaridir. Mamlakatda bu 
turdagi auditorlik tashkiloti AJ «БДО Казахстан аудит» munosib tarzda o`z 
o`rnini egallangan bo'lib, 2000 yilda dunyodagi eng yirik Mustaqil Xalqaro 
Auditorlik Assotsiatsiyasining (BDO International) to'liq a'zoligiga qabul qilingan. 
Uchinchi tur - neft-gaz, metallurgiya va boshqa sanoat va ishlab chiqarish 
majmualari korxonalariga xizmat ko'rsatadigan auditorlik kompaniyalari. Ular 
muayyan masalalar bo'yicha ish olib boradi, faoliyatning amaliy yo'nalishini o'z 
ichiga oladi, mahalliy korxonalarga professional audit xizmatlarining keng 
spektrini taqdim etadi.
To'rtinchi turdagi tashkiliy shakl - bir necha auditorni o'z ichiga olgan 
kichik mustaqil auditorlik firmalaridir. Qozog'istonda ushbu guruhga quyidagi 
tashkilotlar kiradi: «Центраудит – Казахстан», ТОО «Ержанов и Ко», ТОО 

---

133 
«Ай – аудит»va boshqalar.
Tashkiliy shaklning beshinchi turi - tinglash va maslahat berishdir.
Qozog`istonda mavjud Auditorlik tashkilotlari ro`yxati 
2018 yilda Qozog'iston Respublikasida Auditorlik tekshiruvi natijasida Energetika 
vazirligi va uning bo'linmalari tomonidan 27,8 mlrd tenga kamomad aniqlangan, 16,1 
mlrd tenga bu davlat tomonidan ajratilgan imtiyozlarni noqonuniy davlat xaridlari tartib-
qoidalari va 460 ta protsessual buzilishlar aniqlangan. Auditorlik tekshiruvida ko'rilgan 
chora-tadbirlar natijasida 15,8 mlrd tenga qaytarilgan 6,4 mln tenga byudjetga qaytarildi, 
ishlar va xizmatlar qayta tashkil qilindi, 58 ma'muriy ish qo'zg'atildi shuningdek, 11 ta 
auditorlik materiallari xuquqni muxofaza qilish organlariga yetkazib berildi.
Tashkilotni
rivojlanish
yo’nalishini
tanlashda
auditorlardan
shu
tashkilot
rivojlanish
tahlilini
diagnostika
qilish
va
tashkilot
o’sishidagi
birinchi
olib
boriladigan
tadbirlarni
ishlab
chiqish
talab
qilinadi
. 
Agarda
asosiy
ishni
shu
tashkilot
xodimlari
bajaradigan
bo’lsa
, 
auditorlik
firmasi
bu
erda
ekspert
sifatida
ishtirok
etadi
, 
agar
tashkilot
bunday
xodimlarga
ega
bo’lmasa
, 
unda
firma
to’g’ridan-to’g’ri
rivojlanish
dasturini
tuzishga
kirishadi
. 
Bozor
iqtisodiyotini
rivojlanishi
va
takomillashishi
sayin
auditorlik
faoliyati
xizmatlariga
talab
o’sib
boradi
. 
Qozog’istonda
audit
ko’rsatkichi
yuqori
bo’lishi
va