Akrom abbasovich karimov, zafar avazmuratovich muqumov, mutabar hamidullaevna khodjaeva

Bog’liq tomonlar o’rtasidagi 
operatsiyalarni solishtirish 
imkoniyatini beradigan 
muolajalar
 
operatsiyalar va hisobvaraqlar 
qoldiqlari bo’yicha test sinovlarini 
bajarish 
aktsiyadorlar va direktorlar kengashi 
majlislari bayonnomalarining sharhi 
hisobot davrining oxirida yoki u 
yakunlanishiga ozgina vaqt qolganda 
aks etilgan operatsiyalarga alohida 
e’tibor bergan holda yirik va 
g’ayriodatiy operatsiyalar yoki 
hisobvaraqlar qoldiqlari bo’yicha hisob 
yozuvlarining sharhi 
olingan va berilgan qarzlar va bank 
tasdiqlari bo’yicha tasdiqlarning 
sharhi. Bunday sharh bog’liq tomonlar 
o’rtasidagi kafolatli o’zaro 
bog’liqliklar va boshqa operatsiyalarga 
ko’rsatishi mumkin 
investitsion operatsiyalar, masalan, 
qo’shma korxonada yoki boshqa sub’ektda 
ishtirok etish ulushini sotib olish yoki 
sotishni sharhlash 

---

297 
Bog’liq tomonlar o’rtasida solishtirilgan operatsiyalarni tekshirishda auditor 
ushbu operatsiyalar tegishli ravishda hisobga olinganligi va yoritilganligi 
yuzasidan etarli bo’lgan tegishli auditorlik dalillarini olishi lozim. 
Bog’liq tomonlar o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik tavsifini hisobga olgan holda 
bog’liq tomonlar o’rtasidagi operatsiyalar yuzasidan dalillarcheklovlarga ega 
bo’lishi mumkin, masalan, bog’liq tomonda konsignatsiyada bo’lgan tovar-moddiy 
zahiralarning mavjudligi, yoki bosh kompaniyaning sho’’ba korxonasiga royalti
bo’yicha xarajatlarniaks etish yuzasidan bergan yo’riqnomasi. Bunday 
operatsiyalar bo’yicha tegishli dalillarga erishish cheklovlarga ega bo’lganligi 
sababli, auditor quyidagi muolajalar bajarilishini ko’zda tutishi lozim: 

bog’liq tomon bilan amalga oshirilgan operatsiyalar shartlari va 
summasini tasdiqlash; 

bog’liq tomonda mavjud bo’lgan dalillarni tekshirish; 

ushbu operatsiyaga aloqador bo’lgan shaxslar, masalan, banklar, 
huquqshunoslar, kafolatchilar va agentlar bilan ma’lumotni tasdiqlash yoki 
muhokama qilish. 
Auditor quyidagilar yuzasidan sub’ekt rahbariyatining yozma taqdimotlarini 
olishi lozim: 
(a) 
bog’liq tomonlar solishtirilishiga tegishli taqdim etilgan ma’lumotning 
to’liqligi to’g’risida; 
(b) 
moliyaviy hisobotda bog’liq tomonlar mos yoritilganligi to’g’risida. 
Agar auditor bog’liq tomonlar va bunday tomonlar o’rtasidagi amalga 
oshirilgan operatsiyalar yuzasidan etarli bo’lgan tegishli auditorlik dalillarini 
ololmasa yoki moliyaviy hisobotda ular mos yoritilmagan degan xulosaga kelsa, 
auditor auditorlik hisobotini tegishli ravishda modifikatsiyalashtirishi lozim.