- XIX-XX asr boshlarida ko’p mamlakatlarda bolalarning bo’yiga o’sishning tezlashganligi aniqlangan. Bu haqda 1875 yilda matbuotda elon qilingan. 1935 yilda nemis olimi Koh o’sish va rivojlanishdandagi tezlashuvni akselerasiya deb aytgan. Akseleratiya-lotincha tezlashuv degan manoni bildiradi. Akseleratsiya-yosh avlodning jismonan va ruxan o’sishidir.
So’ngi 100 yil ichida yangi tug’ilgan chaqaloqning bo’yi 5-6sm ga, kichik va o’rta maktab yoshdagi bolalar bo’yi 10-15 sm ga vazni esa 8-10 kg ga ortdi. - So’ngi 100 yil ichida yangi tug’ilgan chaqaloqning bo’yi 5-6sm ga, kichik va o’rta maktab yoshdagi bolalar bo’yi 10-15 sm ga vazni esa 8-10 kg ga ortdi.
- Umruzayishi, hayz kechroq tugashi va odam rivojlanishidagi boshqa o’zgarishlarni o’z ichiga oladi. Akseleratsiya ko’pgina olimlarni qiziqtirib kelgan. Bunga sabab: ultrabinafsha nurlar desa, ikkinchisi magnit to’lqinlari, bazilari esa komik nurlar deb aytadilar. Oksidlar, tuzlar, vitaminlar ortishi, fan va tex ta’lim-tarbiya, sport va jismoniy mexnat bilan shug’illanish, genetik omillarni ham misol qilib keladilar. Mamlakatimizda mustaqillikga erishganimizdan so’ng bolalarning individalosish va rivojlanishga katta etibor berilmoqda. Chunki bolalar salomatligini saqlash davlat ahamiyatiga ega bo’lgan birinchi darajali ishlardan hisoblanadi.
O’sish va rivojlanish akseleratsiyasi. - Dastlab akseleratsiya bo’y o’sishiga tegishlidir. 1930-40 yillarga nisbatan hozir to’g’ilayotgan bolalarning bo’yi 1 sm uzundir. Hisoblashlarga qaraganda Bolgariyada 18 yoshli o’g’il va qiz bolalarning bo’yi oxirgi 24 yil ichida 4,9-3,9 sm ga oshgan. Angliyada 8-12 yoshli o’g’il va qiz bolalarning bo’yi keyingi 40 yil ichida 7,5-13 sm ga oshgan.
- Olimlarning tekshirishlari shu narsani ko’rsatadiki, akseleratsiya holati tana og’irligining o’zgarishida ham o’z aksini topmoqda. Keyingi 30-40 yillar ichida tug’iladigan bolalar og’irligi o’rtacha 200 gr ko’paygan. Hozir bir yoshlik bolalar bundan 50 yil oldingiga qaraganda 1,5-2 kg og’irroqdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
