Aksiz solig'i aksiz solig’ining iqtisodiy mohiyati

AKSIZ SOLIG'I

AKSIZ SOLIG’INING IQTISODIY MOHIYATI

• Soliq tizimida eng ichki o’zgaruvchan, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning ko’plab omilllari bilan to’qnashuvchi soliq bu - aksiz solig’idir.

Aksiz solig’i rivojlangan xorijiy davlatlarda ham davlatning umum soliq siyosatida muhim o’rin egallab kelmoqda.

• Aksiz solig’i rivojlangan xorijiy davlatlarda ham davlatning umum soliq siyosatida muhim o’rin egallab kelmoqda.

AKSIZ SOLIG`INING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI

• -soliqqa tortish ob’ekti bo’lib, belgilangan stavkadagi aksiz solig’i summasini o’z ichiga olgan aksiz osti tovarlarining sotish (shartnomaviy) narxi hisoblanadi. Aksiz stavkasining bunday tartibda o’rnatilish mexanizmi tarixiy shakllanib, o’zini doimo oqlab kelgan.

Demak, aksiz solig’i korxona mahsulotlari va xizmatlari bahosi ustiga yoki tarifiga ustama shaklda to’g’ridan to’g’ri kiritiluvchi egri soliq turi tushuniladi. Aksizlar sotilayotgan mahsulot yoki xizmatlar bahosi ustiga ustama shaklida qo’yiladi va ularning pirovard to’lovchisi bo’lib iste’molchi hisoblanadi.

• Demak, aksiz solig’i korxona mahsulotlari va xizmatlari bahosi ustiga yoki tarifiga ustama shaklda to’g’ridan to’g’ri kiritiluvchi egri soliq turi tushuniladi. Aksizlar sotilayotgan mahsulot yoki xizmatlar bahosi ustiga ustama shaklida qo’yiladi va ularning pirovard to’lovchisi bo’lib iste’molchi hisoblanadi.

Aksiz solig’ini hisoblash tartibi.

• Aksiz solig’ini hisoblash tartibi.
• Alkogolli mahsulotlar bo’yicha mahsulot birligiga (1 litr) aktsiz solig’i summasi quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
• (M x A) / 100,
• bunda:
• M - tayyor alkogolli mahsulotning quvvati (%) (spirt tayyorlangan xom ashyo turidan qat’i nazar)
• A - aksiz solig’i stavkasi, mahsulot birligiga so’mda.

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XUDUDIDA ISHLAB CHIQARILGAN VA RESPUBLIKAGA IMPOPRT QILINADIGAN TOVARLAR UCHUN AKTSIZ SOLIG’I.

• Aksiz markalari bilan markalangan tovarlar bo’yicha aksiz solig’i to’lashning o’ziga xos xususiyatlari
• Aksiz markalari bilan markalangan tovarlar bo’yicha aksiz solig’i umumo’rnatilgan tartib bo’yicha hisoblanadi. Aksiz markalarining nominal qiymati aksiz solig’i to’lovi hisobiga kiritilmaydi.

SOLIQNI TO’LOVCHILAR TARKIBI, SOLIQQA TORTISH OB’EKTI, SOLIQ STAVKALARI, TO’LASH MUDDATLARI, SOLIQ BO’YICHA IMTIYOZLAR VA HISOBLASH TARTIBI.

• Aksiz solig’i to’lovchilari deb mulk shaklidan qat’i nazar aksiz to’lanadigan tovarlar ishlab chiqaruvchi yuridik shaxslar hisoblanadi. Soliq solish maqsadlarida yuridik shaxslar deganda o’zining mulkchiligida, xo’jalik yuritishida yoki tezkor boshqaruvida mulkka ega bo’lgan, shuningdek o’zining majburiyatlari bo’yicha ushbu mulk bilan javob beradigan, shuningdek mustaqil balans va hisob-kitob schyotiga ega bo’lgan alohida bo’linmalar tushuniladi.

AKSIZLANADIGAN TOVARLAR UCHUN SOLIQ SOLISH OB’EKTI BO’LIB:

• alkogolli mahsulotlar bo’yicha - unga nisbatan qat’iy (spetsifik) soliq stavkalari belgilangan sotilgan alkogolli mahsulotlar hajmining naturadagi ifodasi (yuklab jonatilgan tovar tarkibida 100% suvsiz spirtning hajm birligiga yoki mahsulot hajmi birligiga absolyut summada);

AKTSIZ SOLIG’I BO’YICHA IMTIYOZLAR

• Aksiz solig’i quyidagilarga solinmaydi:
• a) aksiz to’lanadigan tovarlarni eksport uchun etkazish, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan alohida tovarlarning ro’yxati bundan mustasno;
• b) yog’-moy va "O’zbekiston" yog’ini ishlab chiqarishda ishlatiladigan paxta yog’ini etkazish;
• v) O’zbekiston Respublikasida ishlab chiqariladigan, xalq ta’limi va sog’liqni saqlash tizimlari ehtiyojlari uchun ixtisoslashtirilgan mebel.

Aksiz solig’i to’lanadigan tovar O’zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig’i to’langan xom ashyodan ishlab chiqarilgan holatlarda, xom ashyo (mahsulot) bo’yicha to’langan aksiz solig’i summasi ishlab chiqarish xarajatlariga kiritilmaydi va tayyor mahsulotta aksiz solig’i summasini hisoblashda hisobga olinadi.

• Aksiz solig’i to’lanadigan tovar O’zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig’i to’langan xom ashyodan ishlab chiqarilgan holatlarda, xom ashyo (mahsulot) bo’yicha to’langan aksiz solig’i summasi ishlab chiqarish xarajatlariga kiritilmaydi va tayyor mahsulotta aksiz solig’i summasini hisoblashda hisobga olinadi.