Aksiz solig‘i

Aksiz solig‘i
Soliq masalalari davlat tomonidan tartibga solishning eng muhim jihatlari hisoblanadi. Soliqlar fiskal va tartibga solish funktsiyalarini bajarib, 2 turga bo'linadi: to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita. Ushbu maqolada biz aksiz solig'i misolida bilvosita soliqqa tortishning xususiyatlarini ko'rib chiqamiz.
Aksiz solig'i - bu davlat tomonidan uzoq vaqtdan beri o'z xazinasini to'ldirish uchun ishlatilgan an'anaviy soliq turlaridan biri. Ayrim turdagi mahsulotlarni iste'mol qilish uchun aksiz solig'i birinchi marta qadimgi Rim davrida qayd etilgan va keng qo'llanilgan. Miloddan avvalgi VII asrda Xitoyda tuz solig'i joriy etildi. Sobiq SSSRda aksiz solig'i va qo'shilgan qiymat solig'i o'rniga aylanma soliq ishlatilgan. Oʻzbekistonda 1996-yil
1-oktabrdan respublikaning oʻzida ishlab chikarilgan va uning hududiga chetdan keltirilgan tamaki mahsulotlari hamda spirtli ichimliklarni sotishda maxsus Aksiz markalari joriy etilgan.
Aksiz (fransuzcha: accise — qirqib olmoq) — keng isteʼmol tovarlari, eng muhim xom ashyolarga, shuningdek xizmatlar uchun davlat tomonidan solinadigan qoʻshimcha soliq turi.
Aktsiz solig'i aksiz to'lanadigan tovarlarni ishlab chiqaruvchilardan olinadigan bilvosita soliqlardan biridir. Biroq, uning to'lovchilari to'g'ridan-to'g'ri ushbu tovarlarning iste'molchilaridir, chunki har qanday bilvosita soliq singari, aksiz solig'i ham tovarlarning narxini shakllantiradi va aslida uni to'lash xaridorga o'tkaziladi.
Hozirgi vaqtda aksiz solig'i bozor iqtisodiyotining deyarli barcha mamlakatlarida keng tarqalgan. Zamonaviy jahon amaliyotida u boylarga soliq deb nomlandi, chunki, qoida tariqasida, aksiz to'lanadigan tovarlar hashamatli tovarlar edi.
Aksiz to'lanadigan tovarlar qatoriga doimiy ommaviy iste'mol talabiga ega bo'lgan alkogol va tamaki mahsulotlari kabi mahsulotlar kiradi. Shu sababli, davlat byudjetining ushbu tovarlardan aksiz solig'i bo'yicha daromadlari doimiy va ishonchli prognoz qilinmoqda. Ushbu tovarlarga aksiz solig'i fiskal funktsiyani juda samarali bajaradi.
Shu bilan birga, Evropa mamlakatlarida aktsiz solig'i ba'zi bir o'ziga xos tovarlarni, masalan, energiya mahsulotlari, benzin, gaz moyi, elektr energiyasi (Daniya, Italiya), yog ' (Daniya) iste'molini kamaytirish uchun ham qo'llaniladi. Ushbu turdagi tovarlarga aktsiz solig'ining joriy etilishi ekologik tahdidlar (benzin, gaz uchun aktsiz solig'i), muqobil energiyaga o'tish (elektr energiyasiga aksiz solig'i), energiya sarflaydigan tovarlardan foydalanish (aksiz solig'i) bilan izohlanadi.
Ma'lumot uchun, 2021 yil 1 yanvardan boshlab O‘zbekistonda 73 ta tovar turiga aksiz solig‘ini bekor qilingan. Bularga oziq-ovqat mahsulotlari (20 turdagi tovarlar — sharbatlar, pishloq, tvorog, margarin, unli qandolat mahsulotlari, kolbasa va shu kabi go‘sht mahsulotlari), elektrotexnika (35 turdagi mahsulotlar — muzlatgichlar, televizorlar, gaz plitalari, changyutgichlar, kir yuvish mashinalari) va boshqalar kiradi.

Yangi Namangan tumani Yuridik xizmat ko‘rsatish bosh yuritskonsulti U.Asadullaev.