Аl вukhari university nodavlat oliy ta’lim muassasasi

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Falsafaning fanlar tizimidagi o‘rni va asosiy funksiyalari.
   
2. 
   Dialektikaning tarixiy shakllari va xususiyatlari.
   
3. 
   Stixiyali dialektika.
   
4. 
   Idealistik dialektika.
   
5. 
   Materialistik dialektika.
   
6. 
   Klassik dialektika.
   
7. 
   Ob’ektiv va sub’ektiv dialektika.
   
8. 
   Noklassik dialektika. Fojeiy dialektika. Dialektik teologiya yoki «inqiroz teologiyasi». Salbiy dialektika.
   
9. 
   Dialektikaning muqobillari. Metafizika
   
10. 
    Dialektika va metafizikarivojlanishning ikki konsepsiyasi va bilishning ikki metodi sifatida
    
11. 
    Dogmatizm. Relyativizm. Sofistika. Eklektika
    
12. 
    Sinergetika. bifurkatsiya, fluktuatsiyalar,.
    
13. 
    O‘zini o‘zi tashkil etuvchi jarayonlarga dialektik ziddiyatlar:
    
14. 
    beqarorlik va barqarorlik, tartibsizlik va tartiblilik.
    
15. 
    Umumiy o‘zaro aloqa va rivojlanishning dialektik tamoyillari..
    
16. 
    Narsa tushunchasining mazmuni.
    
17. 
    Aloqa tushunchasining mohiyati.
    
18. 
    Aloqalarni tasnifi
    
19. 
    O‘zaro aloqa. O‘zaro aloqani tushunish – umuman ob’ektni tushunish sifatida.
    
20. 
    Aloqa uchun asos, munosabat va o‘zaro ta’sir tushunchalari.
    
21. 
    Aloqaning ob’ektivligi, aloqaning muhimligi, aloqaning muhimligi, aloqaning barqarorligi, aloqaning umumiyligi.
    
22. 
    Barqarorlik va beraqorlik dialektikasi
    
23. 
    Falsafa tarixida borliqning barqarorligi va beqarorligi haqidagi qarashlar evolyusiyasi.
    
24. 
    Hozirgi zamon fanida borliqning beqarorligi haqidagi bilimlarning ortib borishi.
    
25. 
    Olamning tartibliligi va tartibsizligi. Qonun va xaos
    
26. 
    Qadimgi mifologik, diniy falsafiy qarashlarda dastlabki tartibsizlik xaosning mavjudligi haqidagi g‘oya.
    
27. 
    Forobiy birinchi mavjuddan kelib chiqqan borliq tartibi haqida.
    
28. 
    Hozirgi zamon fani protonometriya haqida. Kvantlar nazariyasi elementar zarralarning betartibligi haqida.
    
29. 
    Tartiblanish tushunchasi “Xaos” tushunchasining qarama-qarshisi. 23. Sinergetikada tartibsizlikdan tartiblanish g‘oyasining ilgari surilishi. O‘z-o‘zidan tashkillashuv tartiblanish asosi.
    
30. 
    Qonun tushunchasining mazmuni. Qonunlarning tasnifi.
    
31. 
    Voqelik qonunlari. Fan qonunlari. Falsafa qonunlari Qonunning amal qilish sharoitlari.
    
32. 
    Bazis qonunlar va lokal qonunlar
    
33. 
    Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonuni.
    
34. 
    Qarama-qarshiliklarning qarshi harakat («kurash»)ga doir munosabati.
    
35. 
    Ziddiyatlar dialektikasi. Ziddiyatlarning turlari.
    
36. 
    Ayniyat va tafovut.
    
37. 
    Miqdor o‘zgarishlarining sifat o‘zgarishlariga o‘tishi qonuni.
    
38. 
    Sifat va xossa mohiyati
    
39. 
    Miqdor va me’yor dialektikasi.
    
40. 
    Sakrash ning xususiyati.
    
41. 
    Inkorni-inkor. Inkorni inkorda vorisiylik.
    
42. 
    Metafizik «inkor» Dialektik inkor.
    
43. 
    Rivojlanish qonunlarining umumiy jihatlari.
    
44. 
    Kategoriya tushunchasi va uning tasnifi.
    
45. 
    Tushuncha, fikr kategoriyalar shakllanishining omili.
    
46. 
    Falsafa tarixida kategoriyalarga munosabatning xilma-xilligi. Antik davrda kategoriyalarning tasnifi.
    
47. 
    Yangi davrda kategoriyalarga munosabat.
    
48. 
    Kant, Gegel, Shelling ijodida kategoriyalarning tasnifi.
    
49. 
    XX asrda kategoriyalarga munosabat.
    
50. 
    Kategoriyalarning umumiy xususiyatlari.
    
51. 
    Fan kategoriyalari, xususiy ilmiy kategoriyalar, falsafa kategoriyalari.
    
52. 
    Falsafiy kategoriyalarining uch muhim guruhi.
    
53. 
    Dialektika kategoriyalari. Substansion kategoriyalar.
    
54. 
    Atributlar va kategoriyalar.
    
55. 
    Ontologik kategoriyalar.
    
56. 
    Atributiv modelni tuzish tamoyillari.
    
57. 
    Yakkalik, xususiylik va umumiylik dialektikasi..
    
58. 
    Hodisaning atributlari: narsa va jarayon.
    
59. 
    Mohiyat va mavjudlik.
    
60. 
    Mohiyat va hodisa o‘rtasidagi dialektik aloqa.
    
61. 
    Mazmun va shakl.
    
62. 
    Mazmun va shaklning dialektikasi.
    
63. 
    Formalizm.
    
64. 
    Falsafa tarixida mazmun va shakl kategoriyasiga munosabat.
    
65. 
    Butun va qism. Qismlar o‘rtasidagi aloqaning xususiyati yaxlitlik. Yaxlitlikning turlari: Mexanik yaxlitlik, noorganik yaxlitlik, organik yaxlitlik
    
66. 
    Butunning uch tipi: mexanik butun, uyushgan butun, organik butun. Sistema, element, struktura. Sistemalarning o‘ziga xos xususiyatlari.
    
67. 
    Sabab va oqibat. Sababiyat.
    
68. 
    Falsafa tarixida sabab va oqibat to‘g‘risida xilma-xil qarashlar. Sababiy bog‘lanishlar.
    
69. 
    Sabablarning turlari.
    
70. 
    Bahona va shart.
    
71. 
    Sinergetika sababiyat haqida.
    
72. 
    Sababiy zanjir.
    
73. 
    Sabab va oqibat o‘rtasidagi dialektik o‘zaro aloqa.
    
74. 
    Zaruriyat va tasodif.
    
75. 
    Zaruriyat va tasodif dialektikasi.
    
76. 
    Imkoniyat va voqelik.
    
77. 
    Imkoniyatlarning turlari.
    
78. 
    Imkoniyat voqelikka aylanishi bilan bog‘liq bo‘lgan vaziyatlarning ikki tipi.
    
79. 
    Antik falsafadagi naturalistik ontologiya
    
80. 
    Falsafada borliq kategoriyasi.
    
81. 
    R.Dekart, D.Berkli va G.Leybnis ta’limotida borliq va ongning o‘zaro mutanosibligi muammosi.
    
82. 
    Hozirgi zamon fani materiya haqida.
    
83. 
    I.Nyutonning klassik mexanikasi va atomizm g‘oyasi.
    
84. 
    Demokrit va I.Nyutonning substansional va Aristotel-Leybnisning relyatsion konsepsiyasi.
    
85. 
    Makon va vaqtning harakatdagi materiyaga bog‘liqligi.
    
86. 
    Makon –vaqt kontinuumining to‘rt o‘lchovliligi.
    
87. 
    Makon va vaqtning metrik va tipologik xossalari.
    
88. 
    Makon va vaqtning dinamik va statik konsepsiyalari
    
89. 
    Makon va vaqt haqidagi substansional va relyatsion konsepsiyalar
    
90. 
    Ijtimoiy makon va ijtimoiy vaqt tushunchalarining mazmuni
    
91. 
    Noosfera tushunchasi va uning falsafa va fan uchun ahamiyati.
    
92. 
    Ijtimoiy borliqning diniy talqini
    
93. 
    Borliq va yo‘qlik dialektikasi
    
94. 
    Virtual borliq muammosi
    
95. 
    Borliqning shakllari
    
96. 
    Ijtimoiy borliqnnig o‘ziga xos xususiyatlari
    
97. 
    Ma’naviy borliqnnig o‘ziga xos xususiyatlari
    
98. 
    Materiyaning tashkil topish darajalari
    
99. 
    Materiya haqidagi ta’limotlarnig asosiy bosqichlari
    
100. 
     Materiyaning substansional, atributiv, ontologik konsepsiyalari
     
101. 
     Sof borliq g‘oyasi
     
102. 
     Substansiya haqidagi ta’limot
     
103. 
     Substansiyaning o‘ziga xos xususiyatlari
     
104. 
     Dunyoning makon va zamonda cheksizligi. Intensiv va ekstensiv cheksizlik.
     
105. 
     I.Kantning kosmologik antinomiyalari va ularning hozirgi talqini.
     
106. 
     Olamning cheksizligi g‘oyasining falsafiy asoslari.
     
107. 
     Relyativistik kosmologiyada olamning cheksizligi muammosi.
     
108. 
     Olamning kosmologik modellari.
     
109. 
     «Cheklilik» va «cheksizlik» – falsafiy kategoriyalar sifatida.
     
110. 
     Muayyanlik va chegara cheklilikning eng muhim jihatlari. Cheklilik va harakatning o‘zaro nisbati.
     
111. 
     Cheklilik va cheksizlik dialektikasi
     
112. 
     Aktual va potensial cheksizlik.
     
113. 
     Energiya haqida tasavvur.
     
114. 
     «Kuch» - XVII asrning yetakchi tushunchasi.
     
115. 
     Kuch – narsalarning o‘zgarish manbai.
     
116. 
     Energiyaning ta’rifi.
     
117. 
     Energetizm va Olamning issiqlikdan o‘lish konsepsiyasining tanqidi.
     
118. 
     Ruhiy energiyaning o‘ziga xos xususiyatlari.
     
119. 
     Energiya turlarining hozirgi tipologiyasi.
     
120. 
     Energiyaning xossalari.
     
121. 
     Tafakkur va tasavvur energiyasi.
     
122. 
     Energiya va yovuzlik muammosi.
     
123. 
     Oliy energiya bilan muomala qilish muammosi.
     
124. 
     Energetizm materiyaning harakatdan ajralganligi Eqmc2.
     
125. 
     Koevolyusiya muammosi
     
126. 
     Harakat tushunchasi. Materiya va harakat birligi.
     
127. 
     Qadimgi falsafa harakat va sokinlik haqida. Geraklitning abadiy harakat va rivojlanish g‘oyalari. Platon va Aristotelning harakat mavjudligi haqidagi g‘oyalari.
     
128. 
     N.Kuzanskiy harakatsiz markazning va harakatdagi hodisalarning mavjudligi haqida.
     
129. 
     So‘fizm moddiy ob’ektlar o‘zgaruvchanligining sababi haqida. (Ibn Arabiy, G‘azzoliy).
     
130. 
     19-asrgacha jismlarning mexanik o‘rin almashinuvini harakat deb tushunishning sababi.
     
131. 
     Harakatning mutlaqligi va sokinlikning nisbiyligi.
     
132. 
     Narsaning sifatini saqlash bilan bog‘lik harakat, narsa sifatini o‘zgartiruvchi harakat.
     
133. 
     Rivojlanish tushunchasi.
     
134. 
     Harakat shakllarini tasniflashning hozirgi metodologiyasi.
     
135. 
     Rivojlanishning asosiy va ikkinchi darajali yo‘nalishlari.
     
136. 
     Materiya harakatining asosiy, xususiy va kompleks shakllari.
     
137. 
     Harakatning geologik shakli.
     
138. 
     Harakatning texnik, kibernetik, informatsion shakllari.
     
139. 
     «Materiya harakatining shakli» tushunchasi.
     
140. 
     Falsafada ong muammosi
     
141. 
     Ong shakllari
     
142. 
     Hozirgi zamon fani ongning paydo bo‘lishi haqida
     
143. 
     Kosmosda “qora tuynuk” hodisasi.
     
144. 
     Tabiatni diniy tushunish.
     
145. 
     Sinergetikada ijtimoiy hayotning tashkillashuvi g‘oyasi.
     
146. 
     Falsafa va fan hayotning paydo bo‘lishi haqida.
     
147. 
     Hayotning paydo bo‘lishi haqidagi diniy ta’limot.
     
148. 
     Materiya tuzilishining ijtimoiy darajasi va uning jonli tabiatga ta’siri.
     
149. 
     Noosfera – planetadagi yangi geologik hodisa.
     
150. 
     Biosfera, noosfera va sivilizatsiyaning o‘zaro mutanosibligi
     
151. 
     Biosfera va insonning birligi
     
152. 
     Torsion maydonlar tushunchasining tasnifi
     
153. 
     Universal kosmik gologramma konsepsiyasi.
     
154. 
     Anomal hodisalarni axborot-energiya (AE) almashinuvi asosida tushuntirishga urinish.
     
155. 
     «Bioinformatika» tushunchasi.
     
156. 
     O‘zaro ta’sirlarning namoyon bo‘lish shakllari.
     
157. 
     Informatsion o‘zaro ta’sir haqida.
     
158. 
     Inson – Yer – Koinot uchligiga xos o‘zaro ta’sirlar.
     
159. 
     Informatsion maydon tiplari
     
160. 
     Geografik maktablarning asosiy g‘oyalari
     
161. 
     Geografik muhit va geografik muhit parametrlari tushunchalari
     
162. 
     Antrop tamoyilning mohiyati
     
163. 
     Ekologik ong va i
     
164. 
     Invayronmentalizm tushunchasi.
     
165. 
     Bilish tushunchasi. Falsafada bilish muammosi.
     
166. 
     Bilishning ob’ekti, sub’ekti va predmeti masalalari.
     
167. 
     Hissiy bilish va uning shakllari.
     
168. 
     Mantiqiy bilish va uning shakllari.
     
169. 
     Bilishning shakllari va ularning mohiyati.
     
170. 
     Bilishning darajalari va bosqichlari.
     
171. 
     Ilmiy bilish va uning shakllari.
     
172. 
     Ijtimoiy bilish.
     
173. 
     Amaliyot tushunchasining falsafiy mazmuni.
     
174. 
     Amaliyot turlari.
     
175. 
     Haqiqat tushunchasi.
     
176. 
     Haqiqatning ob’ektivligi, konkretligi, nisbiyligi va absolyutligi.
     
177. 
     Haqiqatning mezoni haqidagi qarashlar.
     
178. 
     Qadimgi Sharq falsafasida ong va bilish haqidagi qarashlar.
     
179. 
     F.Akvinskiyning bilish haqidagi qarashlari.
     
180. 
     U.Okkam falsafasida bilish muammolari.
     
181. 
     I.Kantning bilish nazariyasi. («Narsa o‘zida» tushunchasining mazmuni).
     
182. 
     Miqdor o‘zgarishlaridan sifat o‘zgarishlariga o‘tish qonunining mohiyati.
     
183. 
     Dekart ratsionalizmi.
     
184. 
     Bekonning induktiv ilmiy bilish metodi.
     
185. 
     O‘zbekistonda ilm-fan taraqqiyoti va uning istiqbollari masalasi.
     
186. 
     Metod va metodologiya tushunchasi.
     
187. 
     Dialektikaning muqobil yo‘nalishlari. (Eklektika, sofistika, metafizika, tanqidiy reflektorlik).
     
188. 
     Metafizika- falsafiy metod sifatida.
     
189. 
     Germenevtika – metodining o‘ziga xosligi.
     
190. 
     Sinergetika – o‘z-o‘zini tashkil etish metodi.
     
191. 
     Ruhiy tahlil falsafasi.
     
192. 
     Ilmiy bilishning eng umumiy metodi.
     
193. 
     Ilmiy bilishning nazariy bosqichiga oid eng umumiy ilmiy bilish metodi.
     
194. 
     Ilmiy bilishning amaliy bosqichiga oid eng umumiy ilmiy bilish metodi.
     
195. 
     Ilmiy bilish metodlarini turkumlashtirish tamoyillari.
     
196. 
     Ilmiy bilish metodi tushunchasi va uning shakllari.
     
197. 
     Yangi davr falsafasida metodologik konsepsiyalar
     
198. 
     Inson tushunchasining falsafiy tahlili.
     
199. 
     Insonning biologik-fiziologik, ijtimoiy ruhiy birligi masalasi.
     
200. 
     Insonning kelib chiqishi haqidagi Ch.Darvin va V.Bextereva nazariyasi.
     
201. 
     . Insonning kelib chiqishi haqida diniy, falsafiy qarashlar.
     
202. 
     Insonning hayoti, o‘limi va hayotining mazmuni tushinchasining falsafiy tahlili.
     
203. 
     Shaxs erkinligi.
     
204. 
     Shaxs va demokratiya.
     
205. 
     Shaxs, inson va individ tushunchalari.
     
206. 
     . Shaxs sifatlarini belgilovchi mezonlar (axloqiy, siyosiy, huquqiy diniy, estetik va boshqalar.)
     
207. 
     Qadimgi davr Sharq falsafasida inson haqidagi qarashlar.
     
208. 
     Forobiyning inson va jamiyat haqidagi qarashlari.
     
209. 
     A.Navoiyning falsafiy qarashlarida «Komil inson» g‘oyasining ilgari surilishi.
     
210. 
     Antik davr yunon falsafasida insonning mohiyati masalasi.
     
211. 
     Yangi davr falsafasida inson tushunchasi
     
212. 
     Tasavvuf falsafasida «Komil inson» g‘oyasi.
     
213. 
     O‘zbekistonda demografik, etnik, diniy munosabatlarning falsafiy masalalari.
     
214. 
     “O‘zbekiston-kelajagi buyuk davlat” g‘oyasining falsafiy mazmuni.
     
215. 
     Ilmiy bilish dinamikasi.
     
216. 
     Bilish nazariyasining mohiyati.
     
217. 
     Nazariya ilmiy bilimni tashkil qilish shakli sifatida.
     
218. 
     Ilmiy metod muammosi.
     
219. 
     Bilishda ijodning roli.
     
220. 
     Tushunish imkoniyati.
     
221. 
     Empirik va nazariy bilim dialektikasi.
     
222. 
     Falsafiy tushunish muammosi.
     
223. 
     Haqiqat va yanglishish.
     
224. 
     Bilishda amaliyotning roli.
     
225. 
     Amaliyot haqiqatning me’zoni-sifatida.
     
226. 
     Ilmiy tadqiqot metodlari
     
227. 
     Kantnig transsendental falsafasi (Kantning sof aqlni tanqid asari).
     
228. 
     Ijtimoiy bilish dialektikasi.
     
229. 
     Ibn Arabi gnoseologiyasi.
     
230. 
     Foma Akvinskiy gnoseologiyasi.
     
231. 
     Postpozivitizmda gnoseologiya muammosi.
     
232. 
     Germenevtika va gumanitar bilim.
     
233. 
     Ilmiy bilish ideallari va normalari.
     
234. 
     Bilishning ijtimoiy ma’naviy asoslari.
     
235. 
     Dunyoning ilmiy manzarasi shakllanishining asosiy xususiyatlari.
     
236. 
     Dunyoning ilmiy manzarasi evolyusiyasi.
     
237. 
     O‘z-o‘zini anglash va ilmiy ijod.
     
238. 
     Ilmiy bilish metodologiyasi.
     
239. 
     Bilishning kognitiv va ijtimoiy madaniy jihatlari.
     
240. 
     XXIda fan taraqqiyoti.
     
241. 
     Fanning va ilmiy bilishning qadriyatli jihatlari.
     
242. 
     Aniq va aniq bo‘lmagan bilish munosabati (M.Polanining shaxsiy bilim asari).
     
243. 
     K.Popper ijtimoiy fanlar metodlari haqida (K.Popperning «Ochiq jamiyat va uning dushmanlari» asari).
     
244. 
     Agnostitsizmning ba’zi xususiyatlari (Kant ta’limoti asosida).
     
245. 
     O‘rta Osiyo bilish nazariyasi.
     
246. 
     Ibn Sino bilish nazariyasi.
     
247. 
     Sufizm gnoseologiyasida sub’ekt va ob’ekt muammosi.
     
248. 
     G‘ijduvoniy gnoseologiyasi.
     
249. 
     Dunyoqarash tushunchasi, uning tarixiy shakllari.
     
250. 
     Falsafiy dunyoqarashning o‘ziga xos xususiyati.
     
251. 
     Dunyoqarash tushunchasi, uning mohiyati va mazmuni.
     
252. 
     Mifologik va diniy dunyoqarashning genezisi.
     
253. 
     Falsafaning fanlar tizimidagi o‘rni va asosiy funksiyalari.
     
254. 
     Dialektikaning tarixiy shakllari va xususiyatlari.
     
255. 
     Stixiyali dialektika.
     
256. 
     Idealistik dialektika.
     
257. 
     Materialistik dialektika.
     
258. 
     Klassik dialektika.
     
259. 
     Ob’ektiv va sub’ektiv dialektika.
     
260. 
     Noklassik dialektika. Fojeiy dialektika. Dialektik teologiya yoki «inqiroz teologiyasi». Salbiy dialektika.
     
261. 
     Dialektikaning muqobillari. Metafizika
     
262. 
     Dialektika va metafizikarivojlanishning ikki konsepsiyasi va bilishning ikki metodi sifatida
     
263. 
     Dogmatizm. Relyativizm. Sofistika. Eklektika
     
264. 
     Sinergetika. bifurkatsiya, fluktuatsiyalar,.
     
265. 
     O‘zini o‘zi tashkil etuvchi jarayonlarga dialektik ziddiyatlar:
     
266. 
     beqarorlik va barqarorlik, tartibsizlik va tartiblilik.
     
267. 
     Umumiy o‘zaro aloqa va rivojlanishning dialektik tamoyillari..
     
268. 
     Narsa tushunchasining mazmuni.
     
269. 
     Aloqa tushunchasining mohiyati.
     
270. 
     Aloqalarni tasnifi
     
271. 
     O‘zaro aloqa. O‘zaro aloqani tushunish – umuman ob’ektni tushunish sifatida.
     
272. 
     Aloqa uchun asos, munosabat va o‘zaro ta’sir tushunchalari.
     
273. 
     Aloqaning ob’ektivligi, aloqaning muhimligi, aloqaning muhimligi, aloqaning barqarorligi, aloqaning umumiyligi.
     
274. 
     Barqarorlik va beraqorlik dialektikasi
     
275. 
     Falsafa tarixida borliqning barqarorligi va beqarorligi haqidagi qarashlar evolyusiyasi.
     
276. 
     Hozirgi zamon fanida borliqning beqarorligi haqidagi bilimlarning ortib borishi.
     
277. 
     Olamning tartibliligi va tartibsizligi. Qonun va xaos
     
278. 
     Qadimgi mifologik, diniy falsafiy qarashlarda dastlabki tartibsizlik xaosning mavjudligi haqidagi g‘oya.
     
279. 
     Forobiy birinchi mavjuddan kelib chiqqan borliq tartibi haqida.
     
280. 
     Hozirgi zamon fani protonometriya haqida. Kvantlar nazariyasi elementar zarralarning betartibligi haqida.
     
281. 
     Tartiblanish tushunchasi “Xaos” tushunchasining qarama-qarshisi. 23. Sinergetikada tartibsizlikdan tartiblanish g‘oyasining ilgari surilishi. O‘z-o‘zidan tashkillashuv tartiblanish asosi.
     
282. 
     Qonun tushunchasining mazmuni. Qonunlarning tasnifi.
     
283. 
     Voqelik qonunlari. Fan qonunlari. Falsafa qonunlari Qonunning amal qilish sharoitlari.
     
284. 
     Bazis qonunlar va lokal qonunlar
     
285. 
     Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonuni.
     
286. 
     Qarama-qarshiliklarning qarshi harakat («kurash»)ga doir munosabati.
     
287. 
     Ziddiyatlar dialektikasi. Ziddiyatlarning turlari.
     
288. 
     Ayniyat va tafovut.
     
289. 
     Miqdor o‘zgarishlarining sifat o‘zgarishlariga o‘tishi qonuni.
     
290. 
     Sifat va xossa mohiyati
     
291. 
     Miqdor va me’yor dialektikasi.
     
292. 
     Sakrash ning xususiyati.
     
293. 
     Inkorni-inkor. Inkorni inkorda vorisiylik.
     
294. 
     Metafizik «inkor» Dialektik inkor.
     
295. 
     Rivojlanish qonunlarining umumiy jihatlari.
     
296. 
     Kategoriya tushunchasi va uning tasnifi.
     
297. 
     Tushuncha, fikr kategoriyalar shakllanishining omili.
     
298. 
     Falsafa tarixida kategoriyalarga munosabatning xilma-xilligi. Antik davrda kategoriyalarning tasnifi.
     
299. 
     Yangi davrda kategoriyalarga munosabat.
     
300. 
     Kant, Gegel, Shelling ijodida kategoriyalarning tasnifi.
     
301. 
     XX asrda kategoriyalarga munosabat.
     
302. 
     Kategoriyalarning umumiy xususiyatlari.
     
303. 
     Fan kategoriyalari, xususiy ilmiy kategoriyalar, falsafa kategoriyalari.
     
304. 
     Falsafiy kategoriyalarining uch muhim guruhi.
     
305. 
     Dialektika kategoriyalari. Substansion kategoriyalar.
     
306. 
     Atributlar va kategoriyalar.
     
307. 
     Ontologik kategoriyalar.
     
308. 
     Atributiv modelni tuzish tamoyillari.
     
309. 
     Yakkalik, xususiylik va umumiylik dialektikasi..
     
310. 
     Hodisaning atributlari: narsa va jarayon.
     
311. 
     Mohiyat va mavjudlik.
     
312. 
     Mohiyat va hodisa o‘rtasidagi dialektik aloqa.
     
313. 
     Mazmun va shakl.
     
314. 
     Mazmun va shaklning dialektikasi.
     
315. 
     Formalizm.
     
316. 
     Falsafa tarixida mazmun va shakl kategoriyasiga munosabat.
     
317. 
     Butun va qism. Qismlar o‘rtasidagi aloqaning xususiyati yaxlitlik. Yaxlitlikning turlari: Mexanik yaxlitlik, noorganik yaxlitlik, organik yaxlitlik
     
318. 
     Butunning uch tipi: mexanik butun, uyushgan butun, organik butun. Sistema, element, struktura. Sistemalarning o‘ziga xos xususiyatlari.
     
319. 
     Sabab va oqibat. Sababiyat.
     
320. 
     Falsafa tarixida sabab va oqibat to‘g‘risida xilma-xil qarashlar. Sababiy bog‘lanishlar.
     
321. 
     Sabablarning turlari.
     
322. 
     Bahona va shart.
     
323. 
     Sinergetika sababiyat haqida.
     
324. 
     Sababiy zanjir.
     
325. 
     Sabab va oqibat o‘rtasidagi dialektik o‘zaro aloqa.
     
326. 
     Zaruriyat va tasodif.
     
327. 
     Zaruriyat va tasodif dialektikasi.
     
328. 
     Imkoniyat va voqelik.
     
329. 
     Imkoniyatlarning turlari.
     
330. 
     Imkoniyat voqelikka aylanishi bilan bog‘liq bo‘lgan vaziyatlarning ikki tipi.
     
331. 
     Antik falsafadagi naturalistik ontologiya
     
332. 
     Falsafada borliq kategoriyasi.
     
333. 
     R.Dekart, D.Berkli va G.Leybnis ta’limotida borliq va ongning o‘zaro mutanosibligi muammosi.
     
334. 
     Hozirgi zamon fani materiya haqida.
     
335. 
     I.Nyutonning klassik mexanikasi va atomizm g‘oyasi.
     
336. 
     Demokrit va I.Nyutonning substansional va Aristotel-Leybnisning relyatsion konsepsiyasi.
     
337. 
     Makon va vaqtning harakatdagi materiyaga bog‘liqligi.
     
338. 
     Makon –vaqt kontinuumining to‘rt o‘lchovliligi.
     
339. 
     Makon va vaqtning metrik va tipologik xossalari.
     
340. 
     Makon va vaqtning dinamik va statik konsepsiyalari
     
341. 
     Makon va vaqt haqidagi substansional va relyatsion konsepsiyalar
     
342. 
     Ijtimoiy makon va ijtimoiy vaqt tushunchalarining mazmuni
     
343. 
     Noosfera tushunchasi va uning falsafa va fan uchun ahamiyati.
     
344. 
     Ijtimoiy borliqning diniy talqini
     
345. 
     Borliq va yo‘qlik dialektikasi
     
346. 
     Virtual borliq muammosi
     
347. 
     Borliqning shakllari
     
348. 
     Ijtimoiy borliqnnig o‘ziga xos xususiyatlari
     
349. 
     Ma’naviy borliqnnig o‘ziga xos xususiyatlari
     
350. 
     Materiyaning tashkil topish darajalari
     
351. 
     Materiya haqidagi ta’limotlarnig asosiy bosqichlari
     
352. 
     Materiyaning substansional, atributiv, ontologik konsepsiyalari
     
353. 
     Sof borliq g‘oyasi
     
354. 
     Substansiya haqidagi ta’limot
     
355. 
     Substansiyaning o‘ziga xos xususiyatlari
     
356. 
     Dunyoning makon va zamonda cheksizligi. Intensiv va ekstensiv cheksizlik.
     
357. 
     I.Kantning kosmologik antinomiyalari va ularning hozirgi talqini.
     
358. 
     Olamning cheksizligi g‘oyasining falsafiy asoslari.
     
359. 
     Relyativistik kosmologiyada olamning cheksizligi muammosi.
     
360. 
     Olamning kosmologik modellari.
     
361. 
     «Cheklilik» va «cheksizlik» – falsafiy kategoriyalar sifatida.
     
362. 
     Muayyanlik va chegara cheklilikning eng muhim jihatlari. Cheklilik va harakatning o‘zaro
     
363. 
     nisbati.
     
364. 
     Cheklilik va cheksizlik dialektikasi
     
365. 
     Aktual va potensial cheksizlik.
     
366. 
     Energiya haqida tasavvur.
     
367. 
     «Kuch» - XVII asrning yetakchi tushunchasi.
     
368. 
     Kuch – narsalarning o‘zgarish manbai.
     
369. 
     Energiyaning ta’rifi.
     
370. 
     Energetizm va Olamning issiqlikdan o‘lish konsepsiyasining tanqidi.
     
371. 
     Ruhiy energiyaning o‘ziga xos xususiyatlari.
     
372. 
     Energiya turlarining hozirgi tipologiyasi.
     
373. 
     Energiyaning xossalari.
     
374. 
     Tafakkur va tasavvur energiyasi.
     
375. 
     Energiya va yovuzlik muammosi.
     
376. 
     Oliy energiya bilan muomala qilish muammosi.
     
377. 
     Energetizm materiyaning harakatdan ajralganligi Eqmc2.
     
378. 
     Koevolyusiya muammosi
     
379. 
     Harakat tushunchasi. Materiya va harakat birligi.
     
380. 
     Qadimgi falsafa harakat va sokinlik haqida.
     
381. 
     Geraklitning abadiy harakat va rivojlanish g‘oyalari.
     
382. 
     Platon va Aristotelning harakat mavjudligi haqidagi g‘oyalari.
     
383. 
     N.Kuzanskiy harakatsiz markazning va harakatdagi hodisalarning mavjudligi haqida.
     
384. 
     So‘fizm moddiy ob’ektlar o‘zgaruvchanligining sababi haqida. (Ibn Arabiy, G‘azzoliy).
     
385. 
     19-asrgacha jismlarning mexanik o‘rin almashinuvini harakat deb tushunishning sababi.
     
386. 
     Harakatning mutlaqligi va sokinlikning nisbiyligi.
     
387. 
     Narsaning sifatini saqlash bilan bog‘lik harakat, narsa sifatini o‘zgartiruvchi harakat.
     
388. 
     Rivojlanish tushunchasi.
     
389. 
     Harakat shakllarini tasniflashning hozirgi metodologiyasi.
     
390. 
     Rivojlanishning asosiy va ikkinchi darajali yo‘nalishlari.
     
391. 
     Materiya harakatining asosiy, xususiy va kompleks shakllari.
     
392. 
     Harakatning geologik shakli.
     
393. 
     Harakatning texnik, kibernetik, informatsion shakllari.
     
394. 
     «Materiya harakatining shakli» tushunchasi.
     
395. 
     Falsafada ong muammosi
     
396. 
     Ong shakllari
     
397. 
     Hozirgi zamon fani ongning paydo bo‘lishi haqida
     
398. 
     Kosmosda “qora tuynuk” hodisasi.
     
399. 
     Tabiatni diniy tushunish.
     
400. 
     Sinergetikada ijtimoiy hayotning tashkillashuvi g‘oyasi.
     
401. 
     Falsafa va fan hayotning paydo bo‘lishi haqida.
     
402. 
     Hayotning paydo bo‘lishi haqidagi diniy ta’limot.
     
403. 
     Materiya tuzilishining ijtimoiy darajasi va uning jonli tabiatga ta’siri.
     
404. 
     Noosfera – planetadagi yangi geologik hodisa.
     
405. 
     Biosfera, noosfera va sivilizatsiyaning o‘zaro mutanosibligi
     
406. 
     Biosfera va insonning birligi
     
407. 
     Torsion maydonlar tushunchasining tasnifi
     
408. 
     Universal kosmik gologramma konsepsiyasi.
     
409. 
     Anomal hodisalarni axborot-energiya (AE) almashinuvi asosida tushuntirishga urinish.
     
410. 
     «Bioinformatika» tushunchasi.
     
411. 
     O‘zaro ta’sirlarning namoyon bo‘lish shakllari.
     
412. 
     Informatsion o‘zaro ta’sir haqida.
     
413. 
     Inson – Yer – Koinot uchligiga xos o‘zaro ta’sirlar.
     
414. 
     Informatsion maydon tiplari
     
415. 
     Geografik maktablarning asosiy g‘oyalari
     
416. 
     Geografik muhit va geografik muhit parametrlari tushunchalari
     
417. 
     Antrop tamoyilning mohiyati
     
418. 
     Ekologik ong va madaniyat
     
419. 
     Invayronmentalizm tushunchasi.
     
420. 
     Bilish tushunchasi. Falsafada bilish muammosi.
     
421. 
     Bilishning ob’ekti, sub’ekti va predmeti masalalari.
     
422. 
     Hissiy bilish va uning shakllari.
     
423. 
     Mantiqiy bilish va uning shakllari.
     
424. 
     Bilishning shakllari va ularning mohiyati.
     
425. 
     Bilishning darajalari va bosqichlari.
     
426. 
     Ilmiy bilish va uning shakllari.
     
427. 
     Ijtimoiy bilish.
     
428. 
     Amaliyot tushunchasining falsafiy mazmuni.
     
429. 
     Amaliyot turlari.
     
430. 
     Haqiqat tushunchasi.
     
431. 
     Haqiqatning ob’ektivligi, konkretligi, nisbiyligi va absolyutligi.
     
432. 
     Haqiqatning mezoni haqidagi qarashlar.
     
433. 
     Qadimgi Sharq falsafasida ong va bilish haqidagi qarashlar.
     
434. 
     F.Akvinskiyning bilish haqidagi qarashlari.
     
435. 
     U.Okkam falsafasida bilish muammolari.
     
436. 
     I.Kantning bilish nazariyasi. («Narsa o‘zida» tushunchasining mazmuni).
     
437. 
     Miqdor o‘zgarishlaridan sifat o‘zgarishlariga o‘tish qonunining mohiyati.
     
438. 
     Dekart ratsionalizmi.
     
439. 
     Bekonning induktiv ilmiy bilish metodi.
     
440. 
     O‘zbekistonda ilm-fan taraqqiyoti va uning istiqbollari masalasi.
     
441. 
     Metod va metodologiya tushunchasi.
     
442. 
     Dialektikaning muqobil yo‘nalishlari. (Eklektika, sofistika, metafizika, tanqidiy reflektorlik).
     
443. 
     Metafizika- falsafiy metod sifatida.
     
444. 
     Germenevtika – metodining o‘ziga xosligi.
     
445. 
     Sinergetika – o‘z-o‘zini tashkil etish metodi.
     
446. 
     Ruhiy tahlil falsafasi.
     
447. 
     Ilmiy bilishning eng umumiy metodi.
     
448. 
     Ilmiy bilishning nazariy bosqichiga oid eng umumiy ilmiy bilish metodi.
     
449. 
     Ilmiy bilishning amaliy bosqichiga oid eng umumiy ilmiy bilish metodi.
     
450. 
     Ilmiy bilish metodlarini turkumlashtirish tamoyillari.
     
451. 
     Ilmiy bilish metodi tushunchasi va uning shakllari.
     
452. 
     Yangi davr falsafasida metodologik konsepsiyalar
     
453. 
     Inson tushunchasining falsafiy tahlili.
     
454. 
     Insonning biologik-fiziologik, ijtimoiy ruhiy birligi masalasi.
     
455. 
     Insonning kelib chiqishi haqidagi Ch.Darvin va V.Bextereva nazariyasi.
     

TESTLAR 1-variant
	“Falsafa” fanidan test savollari