Algebraik sistemaga
Download 50.57 Kb.
|
GRUPPA
- Bu sahifa navigatsiya:
- (x)))= = j 2 ( j 1 ( y ))= j 2 ( y )=x j 2 o( j 1
- 3.5-TA’RIF
- MUSTAQIL ISH UCHUN MISOLLAR
=j2(j1(y))=j2(y)=x(j2oj1)oj2=j1; [j2o(j1oj2)](x)=j2o(1(x)))=
=j2(j1(y))=j2(y)=xj2o(j1oj2)= j1 bulardan (j2oj1)oj2=j2o(1oj2) kelib chiqadi. Qolgan mumkin bo‘lgan hollarni ham shu kabi tekshirib ko‘rish mumkin. 20: G da j1 neytral element vazifasini bajaradi. 30: f, va f2 larning har biri o‘z - o‘ziga teskari bo‘ladi. (j2oj2)(x)= j2(j2)(x)= j2(y)=xj2 oj2=j1o j1 (j 2oj 2)(y)= j 2(j 2)(y)= j 2(y)=y j1(y) j 2o j 2= (j1oj1)(x)=j1(j1(x))=j1(x), (j1oj1)(y)=j1(j1(y))=j1(y)j1o j1=j1 Demak, j1-1 = j1 j2-1= j 2 40: j1o j 2=j2 o j1 ekanligini bevosita oson. Demak, (G; 0 , j1) Abel gruppasi ekan. G gruppa bo‘lsa, (aG) e*a=a. va a'*a=e tengliklar ham o‘rinli bo‘ladi. 3.5-TA’RIF. G gruppa GN bo‘lib, agar N to‘plam G da aniqlangan amalga nisbatan o‘zi gruppa bo‘lsa, u holda N gruppa G gruppaning qism gruppasi deyiladi. MISOL 6. (2Z; + , 0) gruppa (Z; + , 0) gruppaning qism gruppasi bo‘ladi. 3.6-TA’RIF. Aytaylik (G1; * ) va (G2; ) gruppalar bo‘lsin. Agar j:G1G2 - syur’ektiv akslantirish "(a,bÎG) j(a*b)= j(a) j(b) shartni qanoatlantirsa, G1 gruppa G2 gruppaga gomomorf deyiladi, j- akslantirish esa bu gruppalarning gomomorfizmi deyiladi. Agar j:G1G2 - biektiv akslantirish bo‘lsa, u holda G1va G2 gruppalarning gomomorfizmi a ni izomorfizm deyiladi. MISOL. 7. Aytaylik G1=Z, G2={2n::nÎ Z} bo‘lsin, u holda (Z; +, 0), (G2; , 1) lar gruppalar bo‘ladi. "(nÎZ) j(n)=2n, j:ZG2 biektiv akslantirish, shu bilan birga , " (n,mÎ Z) j (n+m)=2p+m=2n-2m=j (n)j (m) ekanligidan (Z; + , 0) gruppa {G2; , 1) gruppaga izomorf. j esa ularning izomorfizmi bo‘ladi. MUSTAQIL ISH UCHUN MISOLLAR 3.4. Quyidagi algebralaraik sistemalarning qaysilari yarimgruppa, qaysilari monoid, qaysilari gruppa bo‘ladi. 1) (Z; + ); 2) (Z; ); 3) ( Q; +); 4) (Q;); 5) (R;+); 6) (R;+); 7) (Z \{0}; ); 8) ( Q\{0}; ); 9) ( R \{0}; ); 10) (n Z,+ ) bu erda nÎ N; 11) ( {-1;1}; ); 12 ( (ax; xÎ R}; ), bu erda a Î R, a>0; 3.5. 1) ( Z[ ];+,0); 2) (g [ ];+,0); 3) (Q[ ]\{0}; ,1) algebralarni gruppa ekanligini isbotlang. 4) agar K= bo‘lsa, (K; , 1) algebraik sistemani gruppa ekanligini isbotlang. 5) agar K= bo‘lsa, (K; , 1) algebraik sistemani gruppa ekanligini isbotlang 6) agar Q0 = Q\{0} to‘plamda o binar amal quyidagicha, ya’ni " (a,bÎQ0) aob= kabi aniqlangan bo‘lsa ( Q0; o,2) algebrani gruppa ekanligini isbotlang. 3.6. 1) Agar G=(G;0,l) gruppaning ixtiyoriy a elementi uchun (a2=l) shart bajarilsa, G ni kommutativ gruppa ekanligini isbotlang. 2) agar G=(G;o,1) gruppa bo‘lsa, u holda " (a,bÎG) (a-b)-1 b-1a-1 ekanligini isbotlang. 3.7. Agar G={e,a,b] va F={e,j,c,y,z} to‘plamlarda amallar mos ravishda quyidagi Keli jadvallari bilan berilgan bo‘lsa, bu to‘plamlarni shu amallarga nisbatan Abel’ gruppasi bo‘lishini isbotlang
3.8. Aytaylik, R\{0} to‘plamda aniqlangan funktsiyalar to‘plamida amal (fi fj) (x)=fi (fj (x)) i,j=l,2,3,4 berilgan bo‘lsin. U holda (F; ; f, ) algebraik sistemani gruppa ekanligini isbotlang. Bu amal uchun Keli jadvalini tuzing. 3.9. Aytaylik R\{0,1} to‘plamda aniqlangan funktsiyalar to‘plamida amal (fi fj) (x)=fi (fj (x)) i,j=0, 1,2,3,4 ko‘rinishda berilgan bo‘lsin. U holda (E; ; f0 ) algebraik sistemani gruppa ekanligini isbotlang. Bu amal uchun Keli jadvalini tuzing. 3.10. 1) (2Z;+;0) gruppa ( Z; +, 0 ) gruppaning qism gruppasi, ekanligini isbotlang. 2) ( {2x:x Z}; ; 1) gruppa (Q\{0}; ; 1) gruppaning qism gruppasi ekanligini isbotlang. 3) ( Z; + ; 0 ) gruppa (Z ;+,0) gruppaning qism gruppasi ekanligini isbotlang. 3.11. 1) (Z; + ; 0), (n Z;+;0) 2) (R; +,0) , ( {ax:x R}1) 3) 3.5. -misoldagi (Q {0}; 1) va (K; , 1) gruppalarning izomorf ekanligini isbotlang. (Z ;+,0) va (Z; + : 0) gruppalar gomorf ekanligini isbotlang. ( S; + , 0), ( R; + , 0 ) gruppaga gomomorf ekanligini isbotlang. Uchta elementli ixtiyoriy ikkita gruppaning o‘zaro izomorf ekanligini isbotlansin. Download 50.57 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling