Algoritmik modellar. Algoritmning intuitiv tushunchasi va uni aniqlash zarurati

Algoritmlar orqali yechiluvchi masalalar.
Hisoblash machashi tilida (kodlaridning mashinasi) ketma-ket buyruqlar kurinishida berilgan masala echimining algoritmlari machinaviy dastur deb ataladi
Mashinaviy dastur buyrug' va yoki mashinaviy buyruq – qo’shimcha ko’rsatma va tushunchalarsiz avtomatik holda bajariluvchi elementar mashina instruksiyasi.
Dasturlash - dastur tuzish bilan bog’liq bo’lgan nazariy va amaliy faoliyat.
Аlgoritmni mashina tiliga oʼgirish jarayoni translyatsiya deb ataladi. Mashina tilini «odamiylashtirishning» birinchi qadami ramziy nomlarni mashina kodiga oʼtkazuvchi dasturlar tuzish boʼldi. Soʼng arifmetik ifodalarni oʼgiruvchi dasturlar yaratildi va nihoyat, 1958 yilda dasturlash tilida keng foydalaniladigan Fortran translyatori kirib keldi. Shundan soʼng koʼplab dasturlash tillari yaratildi. Kompьyuter mashinaviy dastur buyruqlarini boshqargan holda informatsiyaga ishlov beradi, buning uchun ish jarayonida turli berilganlardan foydalanadi.
Foydalanilgan berilganlar quyidagilarga boʼlinadi:
1. Kiruvchi – kompьyuterga kiradi va masalani yechish uchun shart sifatida foydalaniladi.
2. Joriy yoki ichki – dastur ichida informatsiyani saqlash va ishlov berish uchun ishlatiladi.
3. Chiquvchi – informatsiyaga ishlov berish natijasida dasturda hosil boʼlgan berilganlar. Matn, grafik, videotasvir va h. k. koʼrinishda boʼlishi mumkin. Hodisa tadqiqoti, masala yechimi uchun hisoblash texnikasi yordamida qabul qilish kerak boʼlgan amallarning umumiy tartibini quyidagicha sxema sifatida tasvirlash mumkin:
Hodisa, jarayon, masala →model→algoritm→dastur→kompyuter→ natija.
Algoritmning ifodalanishi
1. Algoritmni so‘zlar yordamida ifodalanishi.
Avvalgi darslarda keltirilgan bir qator misollar inson og‘zaki nutqida ishlatiladigan so‘zlar orqali ifodalangan edi (masalan, choy damlash yoki yig’indi hisoblash algoritmi). Algoritmning bunday tasvirlash usulida ijrochi uchun ko‘rsatma jumlalar orqali buyruq shaklida beriladi.
Misol tariqasida suv havzasi oldida turgan A litrli va B litrli suv idishi bor ijrochi uchun {A ni to’ldir; B ni to’ldir; A dan B ga quy; B dan A ga quy; A ni bo’shat; B ni bo’shat} ko’rsatmalar sistemasini olish mumkin. Bu ijrochiga xos masalaning maqsadi o’lchab olinishi kerak bo’lgan suv miqdorining A yoki B idishlardan birortasida hosil bo’lishidir.