Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
адабиётлар қуйидагиларни ўз ичига олади: ҳисоблаш учун жадваллар, турли хил элементар математика бўйича справочниклар, ўқувчиларнинг кундалик ўқув фаолияти учун зарур бўлган маълумотлардан фойдаланишга имконият яратади; қизиқарли математик адабиётлар; илмий-оммабоп математика бўйича адабиётлар. Улар билан ишлаш синфда ва синфдан ташқари машғулотларда амалга оширилиб, уларнинг қизиқиш ва билимларини ривожлантириш учун хизмат қилишини ҳисобга олиши зарур. Математика бўйича ўқув жиҳозлари қуйидаги уч туркум жиҳозларни ўз ичига олади: приборлар, асбоблар; ўқитишнинг нашр воситалари; ўқитишнинг экран воситалари. 1- турдаги воситаларга турли хил геометрик моделлар, стереометрик шакллар комплекти, чизма ясаш асбоблари ва ҳоказолар киради. Иккинчисига эса жадваллар ва карточка- тошириқлар, нашр асосли дафтарлар , ишчи ва маълумотли жадваллар ва ҳоказолар кириб, дарслар самарадорлигини 177 O’z-o’zini nazorat qilish savollari. 1. Matematika o’quv qo’llanmasi va unga qo’yiladigan talablar, undan foydalanish xususiyatlari. 2. Matematika o’qitishda qo’shimcha vositalar: didaktik materiallar va ulardan foydalanish uslublari. 3. Matematika bo’yicha spravochnik, qiziqarli adabiyotlar turkumi. 4. Matematika bo’yicha o’quv jihozlari va ularning turlari O’qitish-ning texnik vositalaridan darslarda foydalanish. 5. Matematika o’qitishda grafik vositalarning ahamiyati va o’rni. Test savollari. Matematika darslari qanday maqsadlarda tahlil etiladi? *Maktab pedagoglar kengashi rajasiga o’qituvchilarning ish tajribasini ommalashtirishga, o’qituvchilarning darslariga nisbatan maxsus kuzatishga ko’ra va o’quv programmasini to’hih bajarilishini ta’minlash maktab pedagoglar kengashining rejasi asosida dars tahlilini o’tkazish. Uqituvchilarning ish tajribalarini o’rganish va ommalashtirish.; Matematika o’qituvchilarining darsiga nisbatan talablar bo’lganda; Uquv rejasining mukammal bajarilishini ta’minlash maqsadida dars taќlili o’tkaziladi; Matematika dars konspektiga qanday talablar qo’yiladi? *Hammasi; Tematik ish rejasiga mos kelishi; Darslikdan sistemali va to’liq konspektlashtirib olish; Kerakli ko’rgazmali qurollardan,o’qitishning usul va vositalaridan aktiv foydalanish; O’quv rejasiga mos kelishi; Matematika darslarida ko’rgazma qurollardan foydalanishdan maqsad nima? *Hammasi; O’quvchilar o’zlashtirishlarini yengillashtirish; O’quvchilarning fanga bo’lgan qiziqishlarini tarbiyalash; O’quv programmasining to’liq bajarilishini ta’minlash; Matematik xukmlar turlari *Aksiomalar, postulatlar,teoremalar; Aksiomalar, teoremalar, natijalar; Aksiomalar, postulatlar, xulosalar; Aksiomalar, postulatlar,lemmalar; Matematik tafakkur formalari: *Tushunchalar, mulohazalar va xulosalar; Mantiqiy va konstruktiv fikrlash; Abstrakt va konkret fikrlash; Mantiqiy va empirik fikrlash; 178 Matematika o’qitishda analiz va sintez usuli: *Hammasi; Masala yechish usuli; Matematika o’qitish usuli; Matematik qonuniyatlarni isbotlash usuli; Matematika o’qitish uslubiyati predmeti: *Matematika o’qitishning umumiy qonuniyatlariga asoslangan holda o’qitishning usul va vositalarini o’rganadi; Matematika o’qitishjarayoning psixologo-pedagogik asoslarini o’rgatadi; Matematika o’qitish usullarini o’rgatadi; Matematika o’qitish jarayoniing qonuniyatlarini o’rgatadi Funksiya aniqlanish soxasining mohiyati: 1)Funksiya argumenti qabul qilishi mumkin bo’lgan qiymatlar to’plami; 2)Funksiya argumenti va funksiya qabul qiladigan qiymatlari to’plami; 3)Funksiya qabul qiladigan qiymatlar to’plami; *1) 1) va 2) 2) 1) va 3) Matematikadan uy vazifalarini berishdan maqsad nima? O’quvchilarning mustaqil ishlashlarini tashkil etish; Darsda o’tilgan tushunchalarni yanada mustahkamlash; Maktab bilan oila o’rtasida uzviy aloqadorlikni o’rnatish; Ko’rgazma qurollar tayyorlashga o’rnatish; *1) 2) va 3) 1) va 2) 1) va 2) 1), 2) va 4) 179 9-MAVZU. MATEMATIKA O’QITIShNI TAShKIL ETISh VA ZAMONAVIY MATEMATIKA DARSI (ma’ruza – 2 soat, seminar – 4 soat) 7.1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi O’quv soati – 2 soat Talabalar soni: 50 ta O’quv mashg’ulot shakli Mavzu bo’yicha axborotli ma’ruza Maruza rejasi 1.Matematika darsi va unga qo’yiladigan talablar. 2. Matematika o’qituvchisining darsga tayyorgarlik tizimi. 3. Matematika darsini tahlil qilish. 4. Talabalar bilimini baholash. O’qitish maqsadi: Matematika o’qitishni tashkil etish va zamonaviy matematika darsi haqida umumiy ma’lumotlar. Pedagogik vazifalar: o’quv faoliyati natijalari: Matematika darsi va unga qo’yiladigan talablar. haqida umumiy ma’lumot- xlarni tushuntirib beriladi va o’rgatiladi Matematika darsi va unga qo’yiladigan talablar haqida umumiy ma’lumotlarni o’rganadilar va tushuntirib bera oladilar Matematika o’qituvchisining darsga tayyorgarlik tizimi asosiy xususiyatlari tushuntirib beriladi va o’rgatiladi. Matematika o’qituvchisining darsga tayyorgarlik tizimi asosiy xususiyatlari o’rganadilar va tushuntirib bera oladilar; Matematika darsini tahlil qilish jarayonlarini tushuntirib beriladi va o’rgatiladi. Matematika darsini tahlil qilish jarayonlarini o’rganadilar tushuntirib bera oladilar. Talabalar bilimini baholash.tushuntirib beriladi va o’rgatiladi. Talabalar bilimini baholash.o’rganadilar tushuntirib bera oladilar. O’qitish vositalari ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska O’qitish usullari texnikasi ma’ruza, aqliy xujum texnikasi Zig-zag, xabarlashib o’rganish usuli, Insert texnikasi O’qitish shakllari frontal, kollektiv ish O’qitish sharoiti Texnik vositalar bilan ta’minlangan, guruxlarda ishlash usulini qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya. Monitoring va baholash og’zaki savollar, blis-so’rov 180 Matematika o’qitishni tashkil etish va zamonaviy matematika darsi mavzusini texnologik xaritasi. Ish bosqich-lari O’qituvchi faoliyatining mazmuni Tinglovchi faoliyatining mazmuni 1- bosqich . Mavzuga kirish (20 min) 1.1.O’quv mashg’uloti mavzusi savollarni va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 1.2.Zigzag usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. Kutish yo’ldoshi usuli natijasiga ko’ra tinglovchilarning nimalarda adashishlari, xato qilishlari mumkinligining tashxizini amalga oshiradi. (1-ilova). Tinglaydilar. Savollarga javob beradilar 2 - bosqich . Asosiy bo’lim (50 min) 2.1. Talabalarning e’tiborini tortish uchun jonlantirish savollari beradi. ( 2- ilova). 2.2. Ma’ruza rejasining hamma savollarni tushuntiradi.( 3-ilova). 2.3.Har bir savol nihoyasida umumlashtiruvchi xulosa beradi. 2.4.Tayanch iboralarga qaytiladi. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor takrorlanadi. Tinglaydilar. UMKga qaraydilar UMKga qaraydilar Har bir tayanch tushuncha va iboralarni muhokama qiladilar. 3- bosqich . Yakunl ovchi (10 min) 3.1.Mashg’ulot bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qayerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi. 3.2. Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun topshiriq beradi. 3.3. Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun adabiyotlar ro’yxatini beradi. 3.4.Keyingi mazvu bo’yicha tayyorlanib kelish uchun savollar beradi. Savollar beradilar UMKga qaraydilar Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlarni yozib oladilar. UMKga qaraydilar UMKga qaraydilar 1-ilova (7.1.) 181 1. Zigzag usulining qo’llanilishi 1.Ekspert varag’ining savolllariga guruhning har bir talabasi o’quv materialidan zarur ma’lumotlarni topadi. 2. “Ekspertlar uchrashuvi” – turli guruhlarda bir xil matirialni o’rganayotganlar o’zaro uchrashadi, ekspert sifatida ma’lumotlarni almashadi, o’z savollariga birgalikda javob topadi va bu ma’lumotlarini o’z guruhlaridagi talabalarga qanday qilib yetkazish kerakligini rejalashtiradi. 3. “Ekspertlar” o’z guruhlariga qaytib, ma’lumotlarni o’z guruhi a’zolariga tushuntiradi. 4. Bir–biriga savollar berib, bir-birlarining bilimlarini baholaydi. 1. “Kutish yo’ldoshi”usulini qo’llash qoidasi 2-ilova (7.1.) 3-ilova (7.1) 1-savol. Matematika darsi va unga qo’yiladigan talablar. Маъруза бошланишидан олдин ўқитувчи берилган мавзу бўйича таянч термин ва тушунчаларни шарҳлашни, маъруза давомида улар қандай тартибда келишини аниқлашни талабаларга таклиф этади. Маъруза оҳирида ўқитувчи келтирилган таянч тушунча ва терминларга қайтишни, уларнинг тартибига эътибор бериб кетма-кетлигини аниқлашини таклиф этади “Кутиш йўлдоши” (башорат) Мавзуни жонлаштириш саволлари. 1.ADOBE PHOTOSHOP расм таҳрирлагичи ҳақида умумий маълумотлар беринг? 2. ADOBE PHOTOSHOP расм таҳрирлагичини асосий хусусиятларини айтиб беринг? 3. ADOBE PHOTOSHOP расм таҳрирлагичини иш жараёнларини тушунтиринг? 182 2-savol. Matematika o’qituvchisining darsga tayyorgarlik tizimi. Дарс – бу мантиқан тугалланган, бутун вақт билан чегараланган ўқув-тарбия жараёнининг қисмидир. Математика дарсининг белгиларига қуйидагилар киради:1)Таълим ва тарбия вазифалари ҳал қилинади; 2)Конкрет ўқув материали муҳокама этилади; 3)Мақсадларни амалга ошириш учун мос ўқитиш усуллари танланади; 4)Ўқувчилар жамоасининг маълум тарзда фаолияти ташкил этилади. Дарсда асосий дидактик(ўқув) мақсадининг мавжудлиги. Бунда: а) янги материални ўрганиш( тушунчани шакллантириш, қонун ва алгоритмлар ўрнатилади);в) ўрганилаётган билимларни мустаҳкамлаш (такрорлаш, масалалар ечиш) Дарсда тарбиявий масалалар ҳам ҳал қилинади. Бунда: а) ўқувчилар қизиқишини ўйғотиш ва сақлаш; б)ўқувчиларнинг ўқишга маъсулиятини ошириш; в) математикани ўрга-нишга эҳтиёж ва кўникмаларни тарбиялаш Ўқув материалининг асосланган ҳолда танланиши. Бу: 1) асосий ўқув мақсадининг мазмунга мос келиши; 2) етарли ҳажмда ўқув материалининг мавжудлиги; 3) конкрет ва абстракт материалнинг оптимал муносабатда бўлиши; 4) назарий ва амалиётнинг ўзаро алоқасининг ёритилиши Дарсда ўқувчилар фаоллигини оширувчи ўқитиш усулларини қўллаш. а) ўқувчиларнинг ўзлари навбатдаги навбатдаги муаммоларни ифодалай олиши; б) кирити-лаётган тушунчаларни таърифлашни амалга оширишлари зарур Дарснинг ташкилий пухталиги: а) ўқитувчи дарс материалини эркин билиши; б) ҳар бир навбатдаги савол услубиятини билиши, уни ўргатиш усул ва воситаларини эгаллаган бўлиши; в) ўқувчилар индивидуал хусусиятларининг тақсимоти тўғри йўлга қўйилиши, синф тахтаси ва дафтардаги мазмун ва ёзувлар жойлашишини ҳисобга олиш, дарсда кўргазмали қуроллар ва техник воситалардан фойдаланиш Математика ўқитувчисининг дарсга тайёргарлик тизими қуйидагиларни ўз ичига олади: 1. Янги ўқув йили арафасидаги тайёргарлик, бунда календарь иш режаси тузилади. 2. Ўқув мавзуси бўйича дарслар системаси тузиб чиқилади. 3. Ҳар бир дарсга тайёргарлик, конспектлар тайёрлаш Дарсга тайёргарлик кўриш қуйидаги ишларни бажаришни кўзда тутади: 1) ўқувчиларни мавзуга киритиш, уларга навбатдаги ўқув масалани қўйиш; 2) янги тушунчаларни баён этиш; 3) киритилаётган тушунчалар хоссаларини қандай топиш мумкинлигини кўрсатиш; 4)индуктив асослашга эришиш; 5) бир хил типдаги масалани ечиш усулини кўрсатиш; 6) дарсга масалаларни материалга мос танлаш; 7) ўқувчиларни масала шарти билан таништириш; 8) танланган масала қандай ечилишини баён қилиши лозим. 183 3-savol. Matematika bo’yicha o’quvchilar bilimini baholash. . Математика бўйича ўқувчилар билимини баҳолаш ва текширишнинг асосий мақсадлари қуйидагилар: ўқувчилар томонидан ўқув материалини ўзлаштириш сифатини ҳамда предмет бўйича дастурда кўзда тутилган билим, кўникма ва малакаларни эгаллаш савиясини текширишдан иборат. Бу уч хил текширишни ўз ичига олади: жорий (уй вазифасини текшириш, оғзаки сўраш, кундалик баҳо қўйиш ва ҳ.к.), оралиқ назорат ёки даврий назоратлар ( назорат ишлари, мавзу ёки боб бўйича назорат ишлари ва ҳ.к.), якуний назорат чорак учун ёки ярим йиллик ва йиллик назоратларини ўз ичига олади. Билимларни баҳолаш тартиби қуйидаги даражаларга бўлинади: 1-даража- математикадан давлат таълим стандартида белгилаб берилган билимларни ўзлаштиришнинг минимал даражасини бажарганлар “паст” даража ҳисобланади. 2 –даража – репродуктив даражада бўлиб, ДТС да белгилаб берилган билимларни ўзлаштиришнинг минимал даражасидан юқори бўлганлари “ўрта” баҳоланади. 3-даража – реконструктив даражада қўлланиладиган ДТС даги билимларнинг имконият даражаси талабларига жавоб берадиганлари “юқори” баҳоланади. 4- даража – ДТСда белгилаб берилган билимларни ўзлаштиришнинг имконият даражасига мувофиқ келадиган ва уни ижодий қўллай оладиганлар “ўта юқори” баҳоланади . 184 10-MAVZU. MATEMATIKA O’QITISHDA MASALALAR YECHISHNING AHAMIYATI VA O’RNI (ma’ruza – 2 soat, seminar – 2 soat) 1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi O’quv soati – 2 soat Talabalar soni: 50 talaba O’quv mashg’uloti shakli Mavzu bo’yicha axborotli ma’ruza Ma’ruza rejasi 1. Matematik masalalar yechishning matematika o’qitishdagi vazifalari. 2. Masalalarning matematika o’qitish jarayonidagi axamiyati. 3. Matematikani masalalar yechish orqali o’rgatish. 4. Matematika masalalarning turlari va ularni yechish bosqichlari. O’qitish maqsadi: Matematika o’qitishda masalalar yechishning ahamiyati va o’rni haqida tushuncha. Pedagogik vazifalar: o’quv faoliyati natijalari: Matematik masalalarni yechish haqida tushuncha Matematik masalalarni yechishni tushuntirib beradilar; Matematika masalalarning turlari va ularni yechish bosqichlarini o’qitishni tushuntirib berish; Matematika masalalarning turlari va ularni yechish bosqichlarini o’qitishni tushuntirib beradilar; Matematikani masalalarni yechish o’rganish usullarini tushuntirib berish Matematikani masalalarni yechish o’rganish usullarini tushuntirib beradilar O’qitish vositalari ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska O’qitish usullari texnikasi ma’ruza, aqliy xujum texnikasi Zig-zag , xabarlashib o’rganish usuli, Insert texnikasi O’qitish shakllari frontal, kollektiv ish O’qitish sharoiti Texnik vositalar bilan ta’minlangan, guruxlarda ishlash usulini kullash mumkin bulgan auditoriya. Monitoring va baholash og’zaki savollar, blis-so’rov Turli sonlar sistemalarini o’rganish mavzusining texnologik xaritasi. Ish bosqich- lari O’qituvchi faoliyatining mazmuni Tinglovchi faoliyatining mazmuni 185 1- bosqich. Mavzuga kirish (20 min) 1.1.O’quv mashg’uloti mavzusi savollarni va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 1.2.3x3 usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. Klaster usuli yordamida fikrlarni bayon etish. (1-ilova). Tinglaydilar. Savollarga javob beradilar 2 - bosqich. Asosiy bo’lim (50 min) 2.1. Talabalarning e’tiborini tortish uchun jonlantirish savollari beradi.(2- ilova). 2.2. Ma’ruza rejasining hamma savolini tushuntiradi.( 3-ilova). 2.3.Har bir savol nihoyasida umumlashtiruvchi xulosa beradi. 2.4.Tayanch iboralarga qaytiladi. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor takrorlanadi. Tinglaydilar. UMKga qaraydilar UMKga qaraydilar Har bir tayanch tushuncha va iboralarni muhokama qiladilar. 3- bosqich. Yakunlov chi (10 min) 3.1.Mashg’ulot bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qayerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi. 3.2. Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun topshiriq beradi. 3.3. Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun adabiyotlar ro’yxatini beradi. 3.4.Keyingi mazvu bo’yicha tayyorlanib kelish uchun savollar beradi Savollar beradilar UMKga qaraydilar Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlarni yozib oladilar. UMKga qaraydilar UMKga qaraydilar 1-ilova (7.1.) 1. Zigzag usulining qo’llanilishi 1.Ekspert varag’ining savolllariga guruhning har bir talabasi o’quv materialidan zarur ma’lumotlarni topadi. 2. “Ekspertlar uchrashuvi” – turli guruhlarda bir xil matirialni o’rganayotganlar o’zaro uchrashadi, ekspert sifatida ma’lumotlarni almashadi, o’z savollariga birgalikda javob topadi va bu ma’lumotlarini o’z guruhlaridagi talabalarga qanday qilib yetkazish kerakligini rejalashtiradi. 3. “Ekspertlar” o’z guruhlariga qaytib, ma’lumotlarni o’z guruhi a’zolariga tushuntiradi. 4. Bir–biriga savollar berib, bir-birlarining bilimlarini baholaydi. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling