Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi

2.  Psixologik zo’ravonlik 
So’zlar bilan  haqorat  qilish,  shantaj,  o’z  xotinini  to’liq nazorat  qilish  maqsadida 
bolalarga  aziyat  yetkazish  yo’li  bilan  uni  qo’rqitib  olishga  urinish,  ―o’zimni  falon 
narsa  qilib  qo’yaman‖  deb  zo’rlik  va  shantaj  qilish,  o’z  maqsadiga  yetishish  uchun 
uy-ro’zg’or  buyumlarini  sindirish,  o’ziga  bo’ysungan  odamning  hatti-harakatlarini 
to’liq  nazorat  ostiga  olishga  erishish  (masalan,  uning  qachon,  qayerda  bo’lishini 
nazorat  qilish,  barcha  telefondagi  gaplari  bo’yicha  ma’lumotlar  talab  qilish,  kuniga 
necha  marta  telefonda  gaplashishi  mumkinligini  o’zi  xohlagan  tartibda  o’rnatish, 
boshqalar unga telefon qilishini ta’qiqlab qo’yish), jabrlanuvchining barcha tanishlari 
bilan  muloqotini  nazorat  ostiga  olishga  harakat  qilish,  turli  resurslarga  bo’lgan 
jarblanuvchining  ehtiyojlarini  inkor  etish  (uning  o’zi  istagan  tanishlari,  qarindosh-
urug’lari bilan uchrashishi, jabrlanuvchining tibbiy ehtiyojlari, ta’lim olishi, ishlashi, 
uydan beso’roq chiqib ketishi, uning qiziqishlari, uni tinchlantiradigan amallar bilan 
shug’ullanishi  v.b.),  xissiy-emosional  zo’ravonlik,  uning  xursandligi,  yaxshi 
kayfiyati, tinchligini ko’ra olmaslik, jabrlanuvchini uning nafsoniyatini yerga uruvchi 
amallar  qilishga  majbur  etish  (masalan,  ―sen  jinnisan‖,  ―sen  kasalsan‖,  ―sen 
majruhsan‖  deb,  bu  so’zlarni  bir  necha  marta  takrorlashga  majburlash  va  bundan 
lazzatlanish),  uning  kun  tartibini  o’zi  belgilab  berish  va  mazkur  kun  tartibining 
so’zsiz amalga oshirilishini nazorat qilish.