Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

O’ZBEKISTON  RESPUBLIKASI  OLIY VA O’RTA MAXSUS 
TA’LIM VAZIRLIGI 
ALISHER NAVOIY NOMIDAGI  SAMARQAND DAVLAT 
UNIVERSITETI 
 
 
 
 
 
 
O’ZBEKISTONDA DEMOKRATIK JAMIYAT QURISH 
NAZARIYASI VA AMALIYOTI 
KAFEDRASI 
                                                                       
«
 
O’ZBEKISTONDA DEMOKRATIK  
JAMIYAT QURISH NAZARIYASI VA AMALIYOTI
 » 
fanidan  o’quv-uslubiy  
 
M A J M U A 
 
Fakul’tetlararo  kunduzgi bo’lim
 
bаkаlаvriаt bоsqichi
 
talabalari uchun 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
SAMARQAND-2010
 

KIRISH 
 
Mustaqilligimizni  qo’lga  kiritganimizdan  keyingi  o’tgan  qisqa  vaqt  ichida 
respublikamizda  demokratik  adolatli  va  huquqiy  davlatchilikni  shakllantirish, 
xalqimizning  farovonligini  oshirish,  uning  ma’naviy  ruhiy  tiklanishi  uchun  zarur 
bo’lgan  barcha  shart-sharoitlar  yaratilmoqda.  Jumladan,  taraqqiyotimizning 
huquqiy  asoslari  yaratildi,  bozor  munosabatlarini  shakllantirish  uchun  zarur 
bo’lgan  barcha  shart-sharoitlar  vujudga  keltirildi,  ajdodlarimizdan  qolgan  barcha 
moddiy  va  ma’naviy  boyliklar  xalqimizning  o’ziga  qaytarilmoqda,  milliy  urf-
odatlar,  an’analar,  qadriyatlar  tiklanmoqda.  Millatimizning  o’zligini  anglash 
jarayonlari  jadal  rivojlanmoqda.  Bularning  hammasi  mamlakatimizning  halqaro 
miqiyosda  obro’-e’tiborining  oshishiga  va  millatimizning  jahon  sivilizasiyasidagi 
munosib o’rnini qayta tiklashga ijobiy ta’sirini ko’rsatmoqda.   
Ammo,  qo’lga  kiritilayotgan  yutuqlarimiz  qanchalik  salmoqli  bo’lmasin, 
navbatda  taraqqiyotimizni  ta’minlash  borasidagi  vazifalarning  ko’lami  katta 
ekanligi  bir  daqiqa  ham  e’tiborimizdan  chetda  qolmasligi  kerak.  Ana  shu 
vazifalarimiz  qatorida  mustaqilligimizni  mustahkamlash  uchun  boshlagan 
islohotlarimiz  va  milliy  tiklanishimizning  muhim  omillaridan  biri  bo’lgan  yangi 
ma’naviy-mafkuraviy  salohiyatni  vujudga  keltirishdir.  Chunki  ma’naviy-
mafkuraviy  salohiyat  jamiyatda  odamlarni  uyushtiruvchi,  davlatning  ma’naviy 
qudratini 
mustahkamlovchi, 
xalqimizning 
yaratuvchilik 
faoliyatini 
jadallashtiruvchi  va  millatimiz  ulug’ligini  ta’minlovchi  qudratli  kuchdir. 
Ma’naviy-mafkuraviy  salohiyatga  e’tiborsizlik  jamiyatni  porakandalikka  olib 
keladi va amalga oshirilishi kerak bo’lgan vazifalarning xalqqa yetib bormasligiga. 
Milliy  g’urur  va  milliy  o’zlikni  anglash    jarayonlari  o’sishiga  o’zining  salbiy 
ta’sirini ko’rsatadi.  
Xuddi  shuning  uchun  ham  davlatimiz  mustaqillikka 
erishgan  dastlabki  yillardanoq  ma’naviyat,  mafkura  masalalariga  alohida  e’tibor 
berib, o’z keljagimizning hal qiluvchi omili ekanligi yuksak darajada e’tirof etildi. 
Bu  masalalarning  yechimi  bilan  bog’liq  chora-tadbirlar  davlat  siyosatining  bosh 
yo’nalishi etib belgilandi. 
Prezidentimiz  I.A.Karimov  o’zining  barcha  asarlarida  bu  masalaga  alohida 
e’tibor bilan qarab kelmoqda.  
"O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  qurish  nazariyasi  va  amaliyoti" 
kursining ham asosiy maqsadi kishilarni davlat mustaqilligining mohiyatini anglab 
olishlarida,  shakllanayotgan  bozor  iqtisodiyoti  munosabatlarining  mohiyatini 
tushunib  yetishda  milliy-mafkuraviy  salohiyatning  rolini  ilmiy  va  amaliy  jihatdan 
asoslashdan iborat. 
 
 
 
 
 
 
 
 

O’zbekistonda demokratik jamiyat kurish nazariyasi va amaliyoti fanidan  
Ma’ruza mashgulotlari 
 
№ 
Mavzuning nomi  
Ma’ruza 
Amaliy mashgulot 
1 
O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  kurish 
nazariyasi  va  amaliyoti  fanining  predmeti, 
maksadi va vazifalari 
2 
1,4,5,7,8,10,11,25,4
1,42,43 
2 
Demokratik  jamiyat  tugrisidagi  dastlabki 
karashlar va uning rivojlanish boskichlari 
2 
2,4,5,9,13,31,32,34,
35,3637,39,41 
3 
O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  barpo 
etishda  utish  davrining  zarurligi.  Uning 
xususiyatlari 
2 
3,4,6,7,9,12,13,25,2
6,27,28 
4 
Konun  ustuvorligi  demokratik,  fukarolik 
jamiyati kurishning asosi 
2 
1,3,11,12,13,16,17,
19,41, 
42,43 
5 
Fukaro  erkinligi  va  faolligini  ta’minlash-
demokratik jamiyat kurish omili 
2 
1,2,5,11,12,15,16,2
4,27, 
28,29,41,42,43 
6 
Demokratik 
jamiyat 
shakllanishida 
maxalla 
va 
fukarolarning 
uzini-uzi 
boshkarish organlari 
2 
1,2,5,10,11,12,13,1
4,9,16,17,4142,43 
7 
Demokratik  jamiyat  kurilishida  kuchli 
ijtimoiy ximoya va adolat tamoyillari 
2 
1,2,4,6,11,12,23,24,
26 
 
XULOSA 
 
 
 
Jami 
14 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
O’zbekistonda demokratik jamiyat kurish nazariyasi va amaliyoti fanidan  
Seminar mashgulotlari 
 
№ 
Mavzuning nomi  
Seminar 
Adabiyotlar 
ruyxati 
1 
Demokratik  jamiyat  tugrisidagi  dastlabki 
karashlar va uning rivojlanish boskichlari 
2 
1,4,5,7,8,10,11,2
5,41,42,43 
2 
Mustakillik  va  demokratik  jamiyat  barpo 
etishning «Uzbek modeli» 
2 
2,4,5,9,13,31,32,
34,35,3637,39,4
1 
3 
Milliy-ma’naviy 
negizlarga 
tayanish-
demokratik jamiyat kurishning zaruriy sharti 
2 
3,4,6,7,9,12,13,2
5,26,27,28 
4 
Fukaro  erkinligi  va  faolligini  ta’minlash-
demokratik jamiyat kurish omili 
2 
1,3,11,12,13,16,
17,19,41, 
42,43 
5 
Jamiyat  iktisodiy  xayotini  erkinlashtirish  va 
demokratlashtirish 
2 
1,2,5,11,12,15,1
6,24,27, 
28,29,41,42,43 
6 
Oila  demokratik  jamiyat  kurilishining  asosiy 
bugini 
2 
1,2,5,10,11,12,1
3,14,9,16,17,414
2,43 
7 
Demokratik  jamiyatni  barpo  etishda  nodavlat 
va jamoat birlashmalarining urni 
2 
1,2,4,6,11,12,23,
24,26 
8 
Demokratik 
jamiyat 
kurilishida 
kuchli 
ijtimoiy ximoya va adolat tamoyillari 
2 
5,8,9,14,20,22,2
5,41,42, 
43 
9 
O’zbekistonning  jaxon  xamjamiyati  bilan 
xamkorligida 
demokratik 
tamoyillarga 
asoslanish 
2 
1,3,7,8,10,9,13,1
7,30 
 
XULOSA 
 
 
 
Jami 
18 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

MA’RUZALAR SOATLARI 
 
№ 
Mavzu nomi va kiskacha mazmuni 
Soat 
Adabiyotlar 
1 
1.  Mavzu:  O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  kurish 
nazariyasi  va  amaliyoti  fanining  predmeti,  maksadi 
va vazifalari. 
1. O’zbekistonda demokratik jamiyat kurish nazariyasi va 
amaliyoti fanining predmeti. 
2. O’zbekistonda demokratik jamiyat kurish nazariyasi va 
amaliyoti fanining maksadi va vazifalari. 
3. Fanning asosiy tushunchalari va uning konuniyatlari. 
4. 
O’zbekistonda 
demokratik 
jamiyat 
kurishning 
umumjaxon  e’tirof  etgan  konuniyatlari  va  uning  uziga 
xos tarakkiyot yulining mavjudligi 
2 
AA:1,  8,  15,  16, 
24, 26, 28, 29, 33, 
35, 36. 
K.A: 9, 11, 17, 22, 
24, 32, 33, 35, 38. 
2 
2.  Mavzu:  Demokratik  jamiyat  tugrisidagi  dastlabki 
karashlar va uning rivojlanish boskichlari. 
1.  O’zbekiston  zaminida  adolatli  jamiyat  tugrisidagi 
dastlabki karashlar. 
2. 
O’zbekiston 
xududida 
dunyoga 
kelgan 
ilk 
davlatchilikda boshkaruv negizlari. 
3.  XV  –  XIX  asrlarda  davlat  va  jamiyat  kurilishing 
ijtimoiy – siyosiy xolati. 
 
2 
AA: 1, 11, 15, 16, 
28, 29, 30, 31, 32, 
33, 34, 35, 36, 39. 
KA:  4,  5.,  7,  18, 
24, 27, 38. 
3 
3  –  Mavzu:  O’zbekistonda  demokratik  jamiyatni 
barpo  etishda  «Utish  davri»ning  zarurligi,  uning 
xususiyatlari. 
1.  Utish  davri  tushunchasi,  uning  zarurligi  moxiyati  va 
konuniyatlari. 
2. O’zbekistonda  «O’tish davri»ga  yondashishning  uziga 
xos jixatlari. 
3.  I.A.Karimov  tomonidan  O’zbekistonning  «evolyusion 
tadrijiylik»  asosida  demokratik  jamiyatga  utishga  doir 
nazariy, konseptual, metodologiyaning ishlab chikilishi. 
4.  O’zbekistonda  «evolyusion  tadrijiy  rivojlanish»ning 
real xayotga tadbir kilinishi. 
2 
AA: 1, 11, 14, 16, 
28, 29, 35, 36, 40, 
41. 
KA: 6, 10, 11, 13, 
15, 17, 22, 32  
4 
4-Mavzu:  Konun  ustuvorligi  demokratik,  fukarolik 
jamiyat kurilishining asosi. 
1. 
O’zbekistonda 
demokratik, 
fukarolik 
jamiyat 
kurilishida 
konun 
ustuvorligi 
tamoyilining 
mustaxkamlanishi. 
2. Konun va boshka normativ – xukukiy xujjatlar asosida 
adolat, inson manfaatlari ustuvorligi. 
3. Davlat organlarining vakolatlari. 
4.Konun 
ustuvorligi 
tamoyilining 
O’zbekistonda 
demokratik, fukarolik jamiyat kurilishidagi axamiyati. 
2 
AA: 1, 11, 12, 13, 
16, 22, 23, 28, 29, 
33, 37, 38. 
KA:  10,  13,  15, 
22, 30, 31. 

5 
5– Mavzu: Fukaro erkinligi va faolligini ta’minlash – 
demokratik jamiyat kurish omili. 
1.  Fukaro  erkinligi  va  faolligi  tushunchasi.  Uning 
ijtimoiy – siyosiy tafakkur tarixidagi talkinlari. 
2. Inson faolligining asosiy mezonlari. Inson va jamiyat. 
3.  Prezident  I.A.Karimov  demokratik  jamiyat  kurishda 
inson erkinligi va faolligini yuksaltirish tugrisida. 
4.  Fukarolar  ijtimoiy  faolligini  oshirish  erkin  va  farovon 
xayotni barpo etishning zaruriy sharti. 
2 
AA: 1, 12, 23, 28, 
29, 33, 34, 35, 36, 
37, 39. 
KA:  6,  7,  8,  12, 
13, 35, 38. 
6 
6  –  Mavzu:  Demokratik  jamiyat  shakllanishida 
maxalla  va  fukarolarning  uzini  –  uzi  boshkarish 
organlari. 
1.  O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  shakllanishida 
maxalla  va  fukarolarning  uzini  –  uzi  boshkarish 
organlari. 
2. Maxalla –  fukarolarning  uzini –  uzi boshkarish organi 
sifatida. 
3.  Mustakillik  yillarida  O’zbekistonda  demokratik 
tamoyillar  asosidagi  uzini  –  uzi  boshkarish  tizimining 
tiklanishi. 
4.  O’zbekistonda  demokratik  fukarolik  jamiyatini  birpo 
etishda uzini – uzi boshkarish organlarining axamiyati. 
2 
AA: 1, 3, 4, 5, 16, 
24, 27, 28, 29, 34, 
25, 26. 
KA. 8, 10, 11, 12, 
39, 40. 
 
7 
7-  Mavzu  Demokratik  jamiyat  kurilishida  kuchli 
ijtimoiy ximoya va adolat tamoyillari. 
1.  O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  kurilishida  kuchli 
ijtimoiy 
ximoya 
va 
ijtimoiy 
adolat 
tamoyillari 
tushunchasi. 
2.  O’zbekistonda  kuchli  ijtimoiy  ximoya  siyosati:  uning 
maksadi, boskichlari, xususiyatlari, rivojlanishi. 
3.  O’zbekistonda  ijtimoiy  adolat  prinsiplari  va  ularning 
amal kilish xususiyatlari. 
4.  Jamoatchilik  fikrida  adolat  tuygusi,  ijtimoiy  ximoya 
tushunchasining  turli  sosial  xolatlar,  sharoitlar  va 
guruxlarda aks etishi. 
2 
AA:  1,  8,  13,  16, 
25, 26, 28, 29, 30, 
34, 35, 36, 39. 
KA:  6,  9,  10,  13, 
15, 31, 22, 30, 31. 
Jami ma’ruza darslari 
14 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

SEMINAR MAShGULOTLAR 
 
№ 
Mavzu nomi va kiskacha mazmuni 
Soat 
Adabiyotlar 
1 
1 – Mavzu: Demokratik jamiyat tugrisidagi dastlabki 
karashlar va uning rivojlanish boskichlari. 
1.  O’zbekiston  zaminida  adolatli  jamiyat  tugrisidagi 
dastlabki karashlar. Uning manbalari va rivojlanishi.  
2.  XV–XIX  asrlarda    Urta  Osiyo  mutafakkirlarining 
karashlarida davlatni boshkarish adolatli jamiyat kurishga 
doir goyalar. 
3.  XV  –  XIX  asrlarda  davlat  va  jamiyat  kurilishining 
ijtimoiy – siyosiy xolati. 
4.  Milliy  mutakillik  va  demokratiya  uzgarishlar  sari  yul 
tutilishi. 
2 
AA: 1, 11, 15, 16, 
28, 29, 30, 31, 32, 
33, 34, 35, 36, 39. 
KA:  4,  5.,  7,  18, 
24, 27, 38. 
2 
2–  Mavzu:  Mustakillik  va  demokratik  jamiyat  barpo 
etishning «Uzbek modeli». 
1.  O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  kurilishing  uziga 
xos xususiyatlari va «Uzbek modeli». 
2. «Uzbek modeli»ning tamoyillari. 
3. 
«Duyoviy 
davlat» 
va 
«milliy 
davlatchilik» 
tushunchalari. 
4.  «Uzbek  modeli»ning  jamiyat  ijtimoiy,  siyosiy, 
iktisodiy va ma’naviy xayot soxalarida namoyon bulishi. 
2 
AA:  1,  11,  4,  16, 
28, 29, 35, 36, 40, 
41. 
KA: 6, 10, 11, 13, 
15, 17, 22, 32. 
3 
3-  Mavzu:  Milliy  –  ma’naviy  negizlarga  tayanish  – 
demokratik jamiyat kurishning zaruriy sharti. 
1.Ma’naviy  yangilanish  tushunchasi.  Uning  zarurligi  va 
sabablari.  
2.  Milliy  –  ma’naviy  negizlar  tushunchasi.  Uning 
mazmuni va moxiyati. 
3.  Milliy  –  ma’naviy  negizlarning  demokratiya  jamiyat, 
ozod va obod Vatan, erkin va farovon xayot kurilishidagi 
urni. 
4.  Milliy  –  ma’naviy  uzgarishlarning  davlat  va  jamiyat 
kurilishida aks etishi 
2 
AA: 1, 14, 16, 17, 
18, 19, 28, 29, 30, 
34, 35. 
KA:  1,  5,  7,  19, 
23, 34 
4 
4–  Mavzu:  Fukaro  erkinligi  va  faolligin  ta’minlash  – 
demokratik jamiyat kurish omili. 
1.  Fukaro  erkinliligi  va  faolligi  tushunchasi.  Uning 
ijtimoiy – siyosiy tafakkur tarixidagi talkinlari. 
2. Inson faolligining asosiy mezonlari. Inson va jamiyat. 
3.  Prezident  I.A.Karimov  demokratik  jamiyat  kurishda 
inson erkinligi va faolligini yuksaltirish tugrisida. 
4.  Insonning  ijtimoiylashuvi  va  faollashuv  jarayonlari. 
O’zbekiston 
demokratik 
jamiyani 
shakllantirishda 
fukarolarning  konun  va  karorlar  kabul  kilishdagi  faol 
ishtiroki. 
2 
AA: 1, 12, 23, 28, 
29, 33, 34, 35, 36, 
37, 39. 
KA:  6,  7,  8,  12, 
13, 35, 38. 

5 
5  –Mavzu:  Jamiyat  iktisodiy  xayotini  erkinlashtirish 
va demokratlashtirish. 
1.  Demokratik  jamiyat  iktisodiy  xayotini  erkinlashtirish 
tushunchasi va mazmuni. 
2. O’zbekistonda demokratik jamiyat kurishning ijtimoiy 
– iktisodiy negizi. 
3.  O’zbekistonda  iktisodiy  xayotni  erkinlashtirish 
boskichlari va ularning uziga xos xususiyatlari. 
4.  Bozor  infratuzilmasini  shakllantirish.  Xususiy  sektor 
mikyoslarini kengaytirish masalalari. 
2 
AA: 1, 12, 16, 24, 
26, 28, 29, 24, 25, 
26. 
KA:  2,  3,  11,  14, 
22. 
6 
6  –  Mavzu:  Oila  demokratik  jamiyat  kurilishing 
asosiy bugini. 
1.  Demokratik  jamiyatda  oila  institutning  uziga  xosligi. 
O’zbekistonda oilalarning tarkibiy tuzilishi. 
2.  Oila  institutining  barkamol  shaxs  va  demokratik 
kadriyatlar shakllanishidagi urni. 
3. 
Oiladagi 
uzaro 
munosabatlarda 
sharkona 
va 
umuminsoniy tamoyillar uygunligini belgilash. 
4.  O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  kurishda  oila 
rolining oshib borishi.  
2 
AA:  1,  2,  12,  24, 
26, 28, 29, 34, 35, 
36. 
KA: 6, 25, 36, 37, 
42. 
7 
7  –  Mavzu:  Demokratik  jamiyatni  barpo  etishda 
nodavlat va jamiyat birlashmalarining urni. 
1.  Prezident  I.A.Karimov  asarlarida  O’zbekistonda 
xukukiy,  demokratik  davlat  va  fukarolik  jamiyatini 
kurish  jarayonida  nodavlat,  notijorat  tashkilotlarining 
urni. 
2.  O’zbekistonda  nodavlat,  notijorat  tashkilotlar,  jamoat 
birlashmasidan va siyosiy partiyalar faolligining asoslari 
3. Kuppartiyaviylik – demokratik jamiyat barpo etishning 
muxim sharti. 
4.  O’zbekistonda  «Kuchli  davlatdan  kuchli  jamiyat  sari» 
konsepsiyasining  amalga  oshirilishi  fukarolik  jamiyatini 
barpo etishning muxim sharti 
2 
AA:  1,  3,  8,  13, 
16, 24, 26, 28, 29, 
30, 34, 35, 36. 
KA:  6,  7,  10,  11, 
13, 20, 21. 
8 
8-  Mavzu  Demokratik  jamiyat  kurilishida  kuchli 
ijtimoiy ximoya va adaolat tamoyillari. 
1.  O’zbekistonda  demokratik  jamiyat  kurilishida  kuchli 
ijtimoiy 
ximoya 
va 
ijtimoiy 
adolat 
tamoyillari 
tushunchasi. 
2.  Ijtimoiy  ximoya  goyasining  adolat  va  liberal 
demokratik goyalar bilan boglikligi.  
3.  O’zbekistonda  ijtimoiy  adolat  prinsiplari.  Ijtimoiy 
adolatning  makro  (oila,  maxalla  jamoalar)  va  mikro 
darajalari.  
4.  Demokratik  jamiyat  turli  katlamlar,  guruxlar 
manfaatlarini uygunlashtirish – ijtimoiy adolat mezonlari 
2 
AA:  1,  8,  13,  16, 
25, 26, 28, 29, 30, 
34, 35, 36, 39. 
KA:  6,  9,  10,  13, 
15, 31, 22, 30, 31. 

va  ijtimoiy  ximoyani  kullashning  barkaror  tarakkiyotini 
ta’minlashdagi axamiyati. 
9 
9-  Mavzu:  O’zbekistonning  jaxon  xamjamiyati  bilan 
xamkorligida demokratik tamoyillarga asoslanishi. 
1.  O’zbekiston  va  jaxon  xamjamiyati  munosabatlarining 
xukukiy – siyosiy, ijtimoiy – iktisodiy, ilmiy asoslari. 
2.  Jaxon  xamjamiyati  va  demokratik  jarayonlar.  Xalkaro 
tashkilotlar  bilan  alokalarda  demokratik  institutlarining 
rivojlanishi. 
3.  Markaziy  Osiyodagi  demokratik  jarayonlar  va 
davlatlararo  xamkorlik.  Markaziy  Osiyo  davlatlari 
xamjixatligi. 
4.  Jaxon  xamjamiyati  bilan  xamkorlikda  milliy 
manfaatlarning ustuvorligi. 
2 
AA:  1,  7,  13,  25, 
27, 28, 29, 34, 38, 
39. 
KA:  4,  9,  11,  12, 
24, 26, 27, 38. 
 
Jami seminar darslari 
18 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

O’zbekistonda demokratik jamiyat kurish nazariyasi va amaliyoti kafedrasi 
«O’ZBEKISTONDA DEMOKRATIK JAMIYaT KURISh NAZARIYaSI VA 
AMALIYoTI» fani buyicha bakalavrlar bilimini reyting tizimi asosida baxolash 
mezonlari 
 
Joriy nazoratlarda baxolash mezoni 
 
 
№ 
JB 
Baxolanadigan ish turlari 
1 
14 
Darsga nazariy tayyorgarlik bilan kelish va faol ishtirok etish 
2 
14 
Umumiy va yakka tartibdagi uy vazifalarini bajarish 
3 
7 
O’quv  dasturiga  kushimcha  mustaqil  ish,  amaliy  topshiriklar 
bajarish va ximoya kilish (mustakil ta’lim) 
Jami   35 
 
 
 
      Izox: Mashg’ulotdagi xar bir javob  maks. ball - 4 
 
 
 
 
 
                    min. ball – 2,5 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Oralik va yakuniy nazoratlarda baxolash mezoni 
 
Ball  
Talabaning bilim, kunikma, fikrlash darajasi 
1 - OB  YaB 
35-30 
30 
Talaba  fanning  moxiyati  va  iktisodiyotidagi  urnini,  utilgan 
materialni chukur tushunadi, savolga anik va tulik javob beradi, 
faktlarga  tugri  baxo  bera  oladi,  mustakil  fikrlay  oladi, 
xulosalarni  asoslay  olish  kobiliyatiga  ega,  javobda  mantikiy 
ketma  –  ketlikka  amal  kiladi,  masalani  xal  kilishga  ijodiy 
yondasha  oladi,  amaliy  topshiriklarni  tugri  va  uziga  xos 
usullarda xal kila oladi, tugri xulosa chikaradi. 
29-25 
27 
Talaba  utilgan  materiallarni  chukur  tushunadi,  savolga  anik  va 
tulik  javob  beradi,  lekin  ayrim  noanikliklarga  yul  kuyadi, 
faktlarga  tugri  baxo  bera  oladi,  mustaki  fikrlash  va  xulosalarni 
asoslay olish kobiliyatiga ega javobda mantikiy ketma – ketlikka 
amal  kiladi,  masalani  xal  kilishga  umuman  ijodiy  yondasha 
oladi,  amaliy  topshiriklarni  tugri  kila  oladi,  lekin  xulosalarda 
ba’zi noanikliklarga yul kuyadi. 
24-20 
24 
Talaba  utilgan  materialni  va  uning  moxiyati  chukur  tushunadi, 
savolga  anik  va  tulik  javob  beradi.  Lekin  umumiy  xarakterdagi 
ayrim noanikliklarga yul kuyadi, faktlarga tugri baxo bera oladi, 
mustakil fikrlash va xulosalarni asoslash kobiliyati bor, javobda 
mantikiy  ketma  –  ketlikka  amal  kiladi,  masalani  xal  kilishga 
ijodiy  yondasha  oladi,  amaliy  topshiriklarni  tugri  xal  kila  oladi, 
lekin xulosalarda noanikliklar uchraydi.  
19-15 
21 
Talaba utilgan  materialni va uning  moxiyatini yaxshi tushunadi, 
savolga umuman tulik javob beradi. Lekin ayrim noanikliklarga 
yul  kuyadi,  faktlarga  tugri  baxo  bera  oladi,  mustakil  fikrlay 
oladi,  ba’zi  xulosalarni  tulik  asoslash  kobiliyati  bor,  javobda 
mantikiy  ketma  –  ketlikka  amal  kiladi,  masalani  xalk  ilishga 
ijodiy  yondasha oladi, amaliy topshirIklarni  tugri  xal kila oladi, 
lekin xulosalarda noanikliklar uchraydi. 
18-15 
15 
Talaba  utilgan  materialni  va  uning  iktisodiyotdagi  moxiyatini 
yaxshi  tushunadi,  savolga  tulik  javob  beradi.  Lekin  ba’zi 
umumiy  xarakterdagi  xatoliklarga  yul  kuyadi,  faktlarga  tugri 
baxo  berishga  birok  kiynaladi,  umuman  fikrlay  oladi,  lekin 
ayrim  xulosalarni  asoslab  beraolmaydi,  masalani  xal  kilishga 
ancha  ijodiy  yondasha  oladi,  amaliy  taopshiriklarni  xal  kilishga 
ancha  ijodiy  yondasha  oladi,  amaliy  topshirklar  xal  kilishga 
ayrim  umumiy  xarakterdagi  xatoliklar  xal  kilishda  ayrim 
umumiy  xarakterdagi  xatoliklarga  yul  kuyadi,  xulosalarda 
noanikliklar uchraydi.  
14-10 
12 
Talaba  utilgan  materialni  va  uning  moxiyatini  umuman 
tushunadi,  savollarga  ancha  tulik  javob  beradi,  lekin  ayrim 

xatoliklarga  yul  kuyadi,  ayrim  faktlarni  shunchaki  yodlab 
olganligi  sezilib  turadi,  ayrim  xulosalarni  tulik  asoslab 
beraolmaydi,  masalani  xal  kilishga  umumiy  ijodiy  yondashishi 
sezilmaydi, Amaliy topshiriklarni xal kilishda ayrim xatoliklarga 
yul kuyadi, xulosalarda noanikliklar uchraydi. 
9-5 
12 
Talab  utilgan  materialni  umuman  biladi.  Savolga  anik  tulik 
javob berishga xarakat kiladi, lekin ayrim jiddiy xatoliklarga yul 
kuyadi, kator faktlarni shunchaki yodlab olganligi sezilib turadi, 
xulosalarni  asoslashda  kiynaladi,  ijodiy  yondashish  sezilmaydi, 
amaliy  topshiriklarni  umuman  xal  kiladi,  ba’zi  jiddiy 
xatoliklarga yul kuyadi. 
5-3 
9 
Talaba  utilgan  materialni  umuman  biladi,  ancha  tulik  javob 
berishga  xarakat  kiladi,  lekin  javobda  jiddiy  kamchiliklar  bor, 
muloxaza  yuritishda  xatolarga  yul  kuyadi,  faktlarni  shunchaki 
yodlaganligi  seziladi,  ayrim  xulasalarni  asoslab  beraolmaydi, 
masalani  xal  kilishga  ijodiy  yondasha  olmaydi,  amaliy 
topshiriklarni  kiynalib  bulsada  xal  kiladi,  lekin  jiddiy 
xatoliklarga yul kuyadi. 
2-1 
6 
Talaba  utilgan  materialni  kisman  biladi,  jiddiy  kamchiliklarga 
yul  kuyadi,  faktlarni  baxolab  bera  olmaydi,  xulosalarni 
asoslashda  kiynaladi,  masalani  xal  kilishda  yondasha  olmaydi, 
amaliy topshiriklarni xal kilishda kiynaladi yoki xal kilaolmaydi. 
 
0 
 
Talaba  utilgan  material  xakida  kisman  uzuk-  yuluk  tasavvurga 
ega,  materialda  yaxshi  uzlashtiriolmagan,  bilgan  narsani  xam 
fakat  yodlaganligi  sezilib  turadi,  faktlarga  baxo  beraolmaydi, 
amaliy topshiriklarni deyarli xal kila olmaydi.