Alisher navoiy nomidagi samarqand

Antotserosimonlar ajdodi – Anthocerotopsida 

Yo’sintoifalar bo’limining eng kam turlarga ega bo’lgan ajdodi bo’lib o’z 

ichiga qarib 300 ta turni olib ular 3-5 turkumga mansubdirlar. Antoserotlarning 

gametofiti odatda substratni yuqori qismida, tuproqda, daraxtlarni po’stlog’ida 

shoxlangan tollam ko’rinishda bo’lib ba’zan ko’p bo’lmali shakldagi qoramtir 

yashil rangda uchraydi. Bu o’simliklarda barg yo’q. Tallomning ustida plastinkali 

yoki tugchali o’simtalar uning qurib qolishidan saqlaydi tallomning ostida bir 

xujayrali tukchalar yani rizoidlar bo’lib ular vositasida tuproqga birikadi va 

tuproqdan suv va mineral tuzlarni shimib oladi. Tallomi bir xil xujayradantuzilgan 

unda fotosintez bo’ladi. Ular qoramtir nuqta shaklida bilinib turadi, ba’zi bir 

turlarda tallom tuproq ichiga kirib xuddi to’ganaklar shaklida vegetativ ko’payish 

uchun xizmat qiladi. Yani qurg’oqchilik vaqtlarda bu o’simliklar bundan tashqari 

ajraluvchi kurtaklar yordamida ko’payishi mumkin. Urug’lanish yomg’ir va 

sernam kunlarda sodir bo’ladi. Antoseroitlarni sporogoniyni ko’sakcha va 

tovonchadan iborat bo’lib, bandi bo’lmaydi yoki juda ham kichkina bo’lishi 

mumkin. Sporofit naslning ko’sakchasini tomoni talomga botgan holda undan 

suvni va minerallarni shimib oladi. Ko’sakchani asosida meristematik to’qima 

bo’lib o’tadi. Ko’sakchada sporalar va muhim stril hujayralar hosil bo’ladi. 

Sporangiy yetilganda ko’sakchani devori yuqoridan pastga qarab ikkita chokka 

ajralib ochila boshlaydi. Ularni o’rtasida kalonka bilinib turadi. O’zbekiston 

hududida antiseyrotlar ajdodi uchramaydi. 

---

25