Alisher Navoiyning hayoti va ijodi. Reja

Dilshod Otin (1800— 1905). Bir asrdan ko'proq umr ko'rgan Dilshod Otin adabiyotimizda "Dilshodi Barno", "Barno" nomlari bilan mashhur. 1800-yil O'ratepada so'fiy xonadonida dunyoga keldi. Ilk savodni otasi Rahimqul so'fidan oldi. 13 yoshida onasidan va yana hech qancha vaqt o'tmay otasidan ayrildi. 90 yoshlik bu-visinmg qo'lida qoldi, ip yigirib tirikchilik qildi. Bundan keyingi hayotida turli taloto'pli voqealar to'lib toshadi. 1816 yili Qo'qon xoni Amir Umarxon O'ratepaga yurish qiladi, ko'plab muhojirlarni asir qilib, Toshkentga olib keladi, bular orasida Dilshodi Barno ham bor edi. Biroq amir uni bir mahramiga tortiq qiladi, oliyhimmat mahram esa qochirib yuboradi. Shundan keyin qo'qonlik Tosh maxdum ismli 50 yoshlardagi faqirgina bir kishiga turmushga chiqadi. Dilshod bu xonadonda o'zbek tilini o'rganib, qaynonasi bilan birga maktabdorlik qildi. Qaynonasining vafotidan keyin 51 yil maktabda muallimalik qildi. Bu vaqt da 900 ga yaqin qizga xat-savod o'rgatdi. "Tarixi Muhojiron"da bu haqda shoira shunday yozadi: "Men sakson sakkiz yoshimgacha ham oynaksiz ко'rib, maktabdorlik qildim. Ellik bir yil maktab tutib, o'rta, avsot hisobida yigirma uch toliba tutub, sakkiz yuz to'qson bir qizni bosavod qildim. Alardan qariyib to'rtdan biri tab'i nazm erdilar". Bu vaqtlarda Dilshod otin "Barno" taxallusli she'rlari bilan xalq ichida tanilgan edi. Dilshod otin maktabdorlik kezlarida shogirdlarini xat-savodini chiqarish bilangina cheklanmaydi, ularga yuqori saviyadagi tahsilni ham beradi. Buyuk mumtozlarimiz Hofiz, Navoiy, Bedil asarlari va ularning sir-asrorlari bilan tanishtirib, ularda adabiyotga mehr uyg'otadi. Shoira o'zi ijodkor bo'lgani uchun ham maktabda tahsil ko'ruvchi qizlar orasidan she'riyatga moyil bo'lgan shogirdlariga ayricha e'tiborda bo'lgan.
Dilshod otin o'quvchilarining har to'rttadan bittasi she'r havasmandi bo'lgan. Shular qatorida shoira Anbar Otin ham Dilshod Barnoning eng suyumli shogirdlaridan edi.


 Tayanch tushunchalar:

Guberniya Mustamlakachilik Masnaviy Anbar Otin

Muammo Muxammas Musaddas Muamman

 Savol va topshiriqlar:

• Nima uchun Rusiya imperiyasi rus-tuzem maktablarini O’zbekistonning barcha shaharlarida ochishga harakat qilgan?

  
  

• Rusiay imperiyasi davrida ijod qilgan qomusiy olimlar, yozuvchi va shoirlardan kimlarni bilasiz?

  
  

• Komil Xorazmiy kim bo’lgan?

  
  

• Ahmad Donish va uning adabiy merosi to’g’risida nimalarni bilasiz?

  
  

• Dilshod Barno haqida so’zlab bering.

  
  

 Adabiyotlar:

1. S.Matjon, Sh.Sariyev. O’zbek adabiyoti. T., 2007

   
   

2. B.Qosimov, N.Jumaxo’ja. O’zbek adabiyoti. 10-sinf uchun darslik.T., 2001