Alisherov Mirzohidning jahon arxivlari fanidan tayorlgan taqdimoti

12-asrdan boshlab shahar hokimiyatining ko'rsatmalari uylarni qurish va ko'chalarning toza ko'rinishini saqlash qoidalariga oid ko'rsatmalar paydo bo'ldi. 13-asr oxiridan Florensiya, Seena, Piza shaharlarida "go'zallikni saqlash xizmati" tashkil etildi. Uylarning tashqi ko'rinishi bo'yicha tartibni buzgan uy egalari katta miqdorda jarimaga tortildi.

12-asrdan boshlab shahar hokimiyatining ko'rsatmalari uylarni qurish va ko'chalarning toza ko'rinishini saqlash qoidalariga oid ko'rsatmalar paydo bo'ldi. 13-asr oxiridan Florensiya, Seena, Piza shaharlarida "go'zallikni saqlash xizmati" tashkil etildi. Uylarning tashqi ko'rinishi bo'yicha tartibni buzgan uy egalari katta miqdorda jarimaga tortildi.

Shahar ko'prigi haqida birinchi ma'lumot 12-asrda Parijdan olingan: har bir fuqaro o'z uyi oldidagi ko'chaning asfaltlanganligiga ishonch hosil qilishi kerak edi. 14-asrga kelib Fransiyaning yirik shaharlari koʻchalari asfaltlangan. Ammo Yevropaning barcha shaharlarida bunday emas edi. Boy Augsburgda 15-asrgacha yo'laklar, shuningdek, yo'laklar yo'q edi. Ko'pincha shahar aholisi xodalarga murojaat qilishdi, ularsiz iflos ko'chadan o'tish mumkin emas edi.

hvhvhv

Yevropada muzeylar, kutubxonalar va arxivlarning umumiy beshigi hisoblanadi. Kapetinglar arxivlarni mamlakat bo‘ylab o‘zlari bilan birga olib yurganlar. Lekin, Freteval yonidagi jangda qirol arxivining yo‘qolishi sababli, 1194-yilda qirol Filipp II Avgust yepiskom Sanlis Gerenga hujjatlarni tiklash va ularning mavzuiy (tematik) to‘plamini tuzishni topshirdi. Dastlab arxivlar qirol xavfsizlik xizmati tasarrufida saqlanar edi. Filipp II ning nabirasi Lyudovik IX arxiv hujjatlarini Luvrga joylashtirdi. Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, IV–XII asrlarda G‘arbda davlat arxivlaridan ko‘ra ko‘proq cherkov arxiv muassasalari o‘z hujjatlarni saqlashga katta e’tibor qaratganlar. Monastirlar o‘z imtiyozlari va ular haqidagi hujjatlarni ehtiyot qilganlar.

Fransiyada VI asrning boshlarida hujjatlarni yozish huquqining berilishi va XII asrdan Rim huquq tartib (norma)larining o‘zlashtirilishi (reseptsiya qilinishi) hamda uning natijasida hujjatlar vazifalarining kengayishi ularni saqlashga ehtiyojni kuchaytirdi. Qirollik xazinasi va cherkov va arxivlarda, asosan, soliq hamda mulkka egalik huquqini beruvchi hujjatlar jamlangan va saqlangan edi. Zamonaviy tarixshunoslikda monastirlar va qirollik xazinasi (Xartiyalar xazinasi) birgalikda arxiv ishi uslubi vujudga kelgan markazlardan bo‘lgan, deb e’tirof etiladi. Aynan monastirlarda birinchi bo‘lib arxiv hujjatlarini tasniflash (klassifikatsiya) yo‘lga qo‘yilgan. Benedikt monastirlarida nizom bo‘yicha xartiyalar saqlash xonasi va skriptoriy bo‘lishi shart bo‘lgan. IX asrda Reyms sobori arxivida hujjatlar muallifi bo‘yicha; XIII Sen-Mor abbatligida esa xronologiya bo‘yicha tasniflangan; Sen-Denida geografik-xronologik tasniflash qabul qilingan. Hujjatlarni tasniflash tizimining bu tartibi mulkiy huquqlarni asoslashda foydalanishni takomillashtirishga qaratilgan edi. Hisob hujjatlari – kartulyariylar dastlab monastir arxiv muassasalarida vujudga keldi. Hisob hujjatlari xartiyalar matnlarini to‘plashni ko‘zda tutgan bo‘lsa, keyinchalik hujjatni batafsil yoritish va ayrim hollarda ulardan parcha (sitata) keltirish yo‘lga qo‘yildi. XI asrda Klyuni (Burgundiya) abbatligida hujjatlarning jismoniy lokatsiyasini ko‘rsatuvchi shifrlar ishlatilgan.

• Fransiyada VI asrning boshlarida hujjatlarni yozish huquqining berilishi va XII asrdan Rim huquq tartib (norma)larining o‘zlashtirilishi (reseptsiya qilinishi) hamda uning natijasida hujjatlar vazifalarining kengayishi ularni saqlashga ehtiyojni kuchaytirdi. Qirollik xazinasi va cherkov va arxivlarda, asosan, soliq hamda mulkka egalik huquqini beruvchi hujjatlar jamlangan va saqlangan edi. Zamonaviy tarixshunoslikda monastirlar va qirollik xazinasi (Xartiyalar xazinasi) birgalikda arxiv ishi uslubi vujudga kelgan markazlardan bo‘lgan, deb e’tirof etiladi. Aynan monastirlarda birinchi bo‘lib arxiv hujjatlarini tasniflash (klassifikatsiya) yo‘lga qo‘yilgan. Benedikt monastirlarida nizom bo‘yicha xartiyalar saqlash xonasi va skriptoriy bo‘lishi shart bo‘lgan. IX asrda Reyms sobori arxivida hujjatlar muallifi bo‘yicha; XIII Sen-Mor abbatligida esa xronologiya bo‘yicha tasniflangan; Sen-Denida geografik-xronologik tasniflash qabul qilingan. Hujjatlarni tasniflash tizimining bu tartibi mulkiy huquqlarni asoslashda foydalanishni takomillashtirishga qaratilgan edi. Hisob hujjatlari – kartulyariylar dastlab monastir arxiv muassasalarida vujudga keldi. Hisob hujjatlari xartiyalar matnlarini to‘plashni ko‘zda tutgan bo‘lsa, keyinchalik hujjatni batafsil yoritish va ayrim hollarda ulardan parcha (sitata) keltirish yo‘lga qo‘yildi. XI asrda Klyuni (Burgundiya) abbatligida hujjatlarning jismoniy lokatsiyasini ko‘rsatuvchi shifrlar ishlatilgan.