"alJomiʼ assahih" "Ishonchli toʻplam"
Download 1.59 Mb.
|
Savollar Ma\'navyat
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kosmopolit
- Janna dArk
- Hadis
- Moxandas Karamchand Gandi
- “Amir Temur saltanatida xavsizlik xizmati”
- Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi
- Karvonsaroy
- Sardoba
- Said Mir Muhammad Olimxon
- Boborahim Mulla Vali oʻgʻli
- Gazeta yoki roʻznoma
- Салижа́ н Шаки́ рович Шари́ пов
“Миллат” деганда нимани тушунасиз? Арабча-халқ кишиларнинг ягона тиоида сўзлашиши, яхлит худудда истиқомат қилиш, муштарак иқтисодий хаёт кечириш, умумий маданият ва рухиятга эга бўлиш асосида тарихан ташкил топган барқарор бирлик. Ислом динида “Қуръон”дан кейинги муҳим манба бўлиб ҳисобланадиган китоб қайси ва унинг муаллифи ҳақида нималарни биласиз? Имом Аль Бухорий "alJomiʼ assahih" — "Ishonchli toʻplam" Маънавият деганда нимани тушунасиз? Инсон рухий ва ақлий оламини ифодаловчи тушунча Самарқанд шаҳридаги Регистон майдонида жойлашган 3 та муҳташам тарихий обидаларни санаб ўтинг ва уларнинг аҳамиятини тушунтириб беринг? Registon ansambli — Oʻzbekistonda, Samarqandning Registon maydonida joylashgan uchta madrasadan (Ulugʻbek, Tillakori, Sherdor) tashkil topgan meʼmoriy majmua. Шарқ ривоятларига кўра кимлар билан дўст бўлиш керак? Ҳадис деганида нимани тушунасиз ва ҳадислардан намуналар келтиринг? Ҳадис деганида нимани тушунасиз ва ҳадислардан намуналар келтиринг? ҲАДИС (араб. — хабар, гап, янгилик) — Муҳаммад (сав) айтган сўзлари, қилган ишлари, иқрорлари тўғрисидаги ривоят. Ислом динида Қуръондан кейин 2-манба ҳисобланади. Ҳадис 2 қисмдан иборат бўлади: матн ва иснод. Ҳ. 2 турга — Ҳ. и қудсий (маъноси Аллоҳ таолоники, айтилиши расулуллоҳ томонидан бўлган Ҳадислар) ва Ҳадиси набавийга бўлинади. Ҳадислар эъти-борга олиниши жиҳатидан 3 қисмга бўлинади: 1) саҳиҳ (ишончли); 2) ҳасан (яхши); 3) заиф. “Ватан” тушунчасига таъриф беринг ва улуғ маърифатпарвар бобомиз Абдулла Авлоний Ватанга қандай таъриф берган? Vatan — kishilarning tugʻilib oʻsgan joyi, yurti, mamlakati; tarixan muayyan xalqqa tegishli hudud hamda uning tabiati, aholisi, oʻziga xos taraqqiyoti, tili, madaniyati, turmushi va urf-odatlari majmui. V.ona kabi yagona, muqaddas. V. oldidagi qarzdorlik tuygʻusi, masʼuliyati har bir yetuk insonga xos xususiyatdir. V.ni sevish vatanparvarlikda namoyon boʻladi. “Turkiy Guliston yoxud axloq” kitobidan Vatanni sevmoq iymondandur degan so’zlari bor. Соҳибқирон бобомиз Амир Темур ҳақида нималарни биласиз? Амир Темур, Темур, Темурбек (тўлиқ исми Амир Темур ибн Амир Тарағой ибн Амир Барқул) 1336 йил 9-апрелда, Кеш (ҳозирги Шаҳрисабз) шаҳри яқинидаги Хожа Илғор қишлоғи (ҳозирги Яккабоғ тумани) — 1405 йил 18-февралда, Ўтрор шаҳри, Самарқандда дафн этилган) — ўрта асрнинг йирик давлат арбоби, буюк саркарда, кучли, марказлашган давлат асосчиси, илм-фан ва маданият ҳомийси. Ўзбекистон жаҳондаги давлатларнинг халқаро уюшмаси – Бирлашган Миллатлар Ташкилотига қачон қабул қилинди ва у билан қайси йўналишларда ҳамкорлик амалга оширилмоқда? Ўзбекистон 1992 йил 2 мартда БМТга аъзо бўлган. Hozirgi paytda O‘zbekistondagi BMT tuzilmalariga quyidagilar kiradi: BMT Taraqqiyot Dasturi (BMTRD), BMT Aholishunoslik jamgarmasi (YuNFPA), BMT Bolalar Fondi (YuNISEF), Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JST), Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha tashkiloti (YuNESKO), BMTning giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo‘yicha boshqarmasi (BMT GJB), BMTning Markaziy Osiyoda preventiv diplomatiya bo‘yicha hududiy boshqarmasi (MOPDHB), Xalqaro mehnat tashkiloti (HMT), Birlashgan Millatlar Tashkilotining oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO), Migratsiya bo‘yicha xalqaro tashkilot (MXT) va BMT Ko‘ngillilari dasturi (BMTK). Демократия тушунчасига таъриф беринг? “Демократия” сўзи, асли, юнонча “demos”, яъни “халқ” ҳамда “kratos”, яъни “ҳокимият” сўзларининг қўшилишидан ҳосил бўлган. Ҳуқуқий атама сифатида “фуқаролар эркинлиги ва тенглиги конституция ва қонунларда мустаҳкамланган, халқ ҳокимиятининг шакллари амалда ўрнатилган ва юзага чиқарилган сиёсий тузум; халқ ҳокимияти” маъноларида талқин этилади. “Маҳалла” ва “Қишлоқ” тушунчаларига таъриф беринг? Маҳалла Ўзбекистонда маъмурий ҳудудий ўзини ўзи бошқаришнинг халқимиз анъаналари ва қадриятларига хос бўлган усули. Қишлоқ ахолиси асосан дехқончилик, чорвачилик ва қишлоқ хўжалигининг бошқа сохаларида банд бўлган ахоли манзилгохи. “Шаҳар” тушунчасига таъриф беринг ва юртимиздаги тарихий шаҳарларни санаб беринг? Shahar — aholisi, asosan, sanoat, savdo, shuningdek, xizmat koʻrsatish, boshqaruv, fan va madaniyat sohalarida band boʻlgan yirik aholi manzilgohi. “Мустақиллик майдони” қачон ташкил этилган ва бу майдон ҳақида нималарни биласиз? Ўзбекистон мустақилликка эришгач, 1992 й. дан Мустақиллик майдони деб атала бошлаган Мустақиллик майдонининг тўрида жойлашган Мустақиллик ва эзгулик монументи ҳақида нималарни биласиз? Мустақиллик ва эзгулик монументи — Тошкент шаҳридаги Мустақиллик майдониаа Ўзбекистон Республикасининг Президенти И.Каримов ғояси билан бунёд этилган меʼморий бадиий мажмуа. Ўзбекистон истиқболининг дастлабки йиллари (1992)да майдонда ўрнатилган обида Мустақиллик монументи деб аталган. “Авесто” кимларнинг муқаддас китоби ва Авестода қайд этилган инсон ҳаётининг асосий қоидаси бўлиши керак бўлган ғояларни санаб беринг? «Avesto» – jahon madaniyatining, jumladan, Markaziy Osiyo va Eron xalqlari tarixining qadimgi noyob yodgorligidir. Avesto (parfiyoncha: apastak – matn; ko‘pincha "Zend-Avesto", ya’ni "tafsir qilingan matn" deb ataladi) – zardushtiylikning muqaddas kitoblari to‘plami. Zardushtlik eʼtiqodiga amal qiluvchilarning muqaddas kitobi sifatida Yagona Tangriga topinish shu taʼlimotdan boshlangan. Космополитлар кимлар ва “Ўтроқ ҳаёт” деганда нимани тушунасиз? Kosmopolit- bu shaxsning qadriyatlarini milliy manfaatlardan ustun qo'yadigan va o'zini biron bir millatga mansub deb hisoblamaydigan, ya'ni butun sayyorani o'z Vatani deb biladigan kishi. Oʻtroqlik — maʼlum bir hududda uzoq vaqt turgʻun hayot kechirish tarzi, koʻchmanchilikning aksi Чингизхонга қарши курашларда жасорат кўрсатиб, уни лол қолдирган ватандошимиз ким ва у ҳақида нималарни биласиз? Жалолиддин Мангуберди ёки Жалолиддин Менгуберди (Жалол ид-Динийа ва-д-Дин Абу-л-Музаффар Манкбурни ибн Муҳаммад) (1199—1231) — (1220 йилдан буён) сўнгги хоразмшоҳ, Ала ид-Дин Муҳаммад II ва унинг туркман хотини Ойчечакларнинг тўнғич ўғли. Иккинчи жаҳон уруши йилларида юртимизга фашистлар босиб олган ҳудудлардан кўчириб келтирилган миллатлар ҳақида нималарни биласиз? Ўзбек халқи урушнинг дастлабки йилларида Россия, Украина, Белоруссия, Молдавия, Болтиқбўйи республикаларидан кўчириб келтирилган бир миллиондан кўпроқ кишиларни, шу жумладан, 200 мингдан кўпроқ етим болаларни ўз бағрига олди. 9 май – Хотира ва қадрлаш куни қайси йилдан буён юртимизда кенг нишонланиб келинмоқда ва бу байрам нима мақсадда ташкил этилган? Президентимиз Ислом Каримов ташаббуслари билан 1999 йили 9 май куни Ўзбекистон пойтаxтида Xотира майдони очилди. Ушбу кундан бошлаб 9 май – Хотира ва қадрлаш куни умумхалқ байрами кенг нишонланиб келинмоқда. Ушбу байрам мустақил Ўзбекистонда асрлар давомида каҳрамона, ўлкамизни ҳимоя килган, унинг эркинлиги, мустақиллиги ва xалқининг тинчлиги учун курашган ватандошлар xотирасига бағишланган. Иккинчи жаҳон уруши арафасида Ўзбекистонда қанча аҳоли яшаган ва шундан қанчаси Иккинчи жаҳон урушидаги жангларда иштирок этган? Ikkinchi jahon urushi boshlangan davrda O‘zbekiston aholisi 6,5 million kishi edi. Shulardan 1,5 milliondan ortig‘i urushda qatnashdi. Ikkinchi jahon urushi frontlarida O‘zbekiston aholisining 22 foizi jang qildi. Agar aholining yarmini ayollar, bolalar va keksalar tashkil etishi hisobga olinsa, mehnatga yaroqli aholining 40 foizdan ortig‘i frontda jang qilgan. Ularning yarim milliondan ziyodi qaqshatqich va qonli janglarda mardlarcha halok bo‘ldi, 133 mingga yaqini bedarak yo‘qoldi, 60 mingdan ortiq vatandoshimiz esa urushdan nogiron bo‘lib qaytdi. “Тинчликнинг қадри” деганда нимани тушунасиз? Bugungi tinch va osoyishta kunlarning qadriga yetgan inson o’z qadriga yetadi. Tinchlik uchun kurashmoq kerakligini doimo yodimizda saqlashimiz, har kuni o’z xonodonimizda, mahallamizda, korxonamizda tinchlikni mustahkamlashga hissa qo’shish uchun jonbozlik ko’rsatib, faol kurashmog’imiz kerak. Kurashmoq deganda qo’lga qurol olib, maydonga chiqish degani emas. Avvalo, mana shunday dorilomon va yorug’ kunlarga yurakdan shukurona aytib, YURT OBODLIGI, uning jundan-kunga ravnaq topishi uchun har kim o’z joyida hissasini qo’shishi kerak. Ватан туйғуси деганда нимани тушунасиз ва бир умр Ватан туйғуси билан яшаган, Ҳиндистон ўлкасида подшолик қилган Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг қабри қайси шаҳарда жойлашган? 1530 йил декабр ойида, Агра шаҳрида вафот этди ва кейинроқ унинг васиятига кўра фарзандлари унинг хокини Кобулга олиб келиб дафн этдилар. “Аллома” деганда нимани тушунасиз ва Ватан туйғуси ҳар ишда, ҳар қадамда мададкор бўлсин деб ўз исми шарифларига туғилган жойларининг номини қўшиб ёзган мутафаккирлардан кимларни биласиз? АЛЛОМА (араб.) — илм эгаси, бир ёки бир неча фан соҳасини мукаммал эгаллаган, янги йўналишлар, кашфиётлар яратган олим. Қайси йилларда собиқ СССР ҳудудида мудҳиш оммавий сиёсий қатағонлар амалга оширилган ва бунинг Ўзбекистонга таъсири қандай бўлган? 1937-1938, 1940-1950 йиллар. “Оила” тушунчасига таъриф беринг ва оиланинг таянч устунлари ҳақида нималарни биласиз? Оила жамиятнинг асосий негизи, жамият тараққиётининг маҳсули ҳисобланади. Оила жамиятнинг кичик лекин энг муҳим таркибий қисми бўлиб, у ўзига хос мустақилликка эга. “Тарбия” тушунчасига таъриф беринг ва бола тарбиясида кўпроқ нималарга эътибор бериш лозим? Shaxsda muayyan jismoniy, ruhiy, axloqiy, maʼnaviy sifatlarni shakllantirishga qaratilgan amaliy pedagogik jarayon; insonning jamiyatda yashashi uchun zarur boʻlgan xususiyatlarga ega boʻlishini taʼminlash yoʻlida koʻriladigan chora tadbirlar yigindisi. Tarbiyasiz insonning insonligini taʼminlaydigan eng qad. va abadiy qadriyatdir. Tarbiyasiz alohida odam ham, kishilik jamiyati ham mavjud boʻla olmaydi. Chunki odam va jamiyatning mavjudligini taʼminlaydigan qadriyatlar tarbiya tufayligina bir avloddan boshqasiga oʻtadi. Ватанимиз байроғини жаҳон ареналарида юқорига кўтарган ёш шахматчилар Нодирбек Абдусатторов ҳамда ака-ука Жавоҳир ва Исломбек Синдоровлар ҳақида нималарни биласиз? Нодирбек Абдусатторов (узб. Nodirbek Abdusattorov; род. 18 сентября 2004 года, Ташкент) 29 октября 2017 года в возрасте 13 лет стал шахматным гроссмейстером. До этого времени только один шахматист — Сергей Карякин — стал гроссмейстером в более раннем возрасте. По состоянию на январь 2021 года Нодирбек Абдусатторов является пятым по молодости гроссмейстером за всю историю шахмат. Жавохир Синдаров (род. 8-декабря 2005, Ташкент) — узбекистанский шахматист, гроссмейстер (2019). Стал гроссмейстером в возрасте 12 лет. Мардлик, фидойилик ва эзгулик каби мавзуларга йўғрилган қандай жаҳон халқлари ҳамда халқимизнинг достонларини биласиз? Alpomish, Go’ro’g’li Буюк саркарда бобомиз Амир Темур ҳамма соҳада адолатни бош мезон деб билиб қайси шиорга амал қилиб яшаган ва “Тузуклар” китобида нималар баён қилинган? “Temur tuzuklari” ikki qismdan iborat: Birinchiqismda Amir Temurning Movarounnaxrda saltanatni qo'lga kiritish uchun olib borgan urushlari va bu borada o'z yaqinlari bilan o'tkazgan kengashlari, amirlar bilan olib borgan muzokaralari haqida tavsilotlar berilgan. Ikkinchi qismida Amir Temurning davlatni boshqarish mamlakatni idora qilish uslubi haqidagi tuzuklari, ya'ni yo'l -yo'riqlari qonun qoidalari, pand –nasixatlari o'rin olgan. Saltanatni boshqarishda Amir Temur islom dini va shariat talablariga, adolat, insof va haqiqatga tayanadi, turli tabaqa va toifaga mansub kishilarni teng ko'rib, qilgan xizmatlariga qarab ularni hurmat qiladi, mamlakatni boshqarishda eng avvalo olimu fuzalo, sayyidlar, shayxlar va oriflarga tayanardi. «Kuch-adolatdadir»degan shiori Amir Temur ma'naviyatini belgilovchi bosh mezon, uning butun umr bo'yi amal qilgan shioridir. Bu shiorda Amir Temur hayoti va faoliyatining butun mazmunini mujassamlashgan. Amir Temurning ma'naviy-ma'rifiy qarashlariuning o'z farzandlari, nabiralari, taxt vorislariga qoldirgan o'gitlari «Temur tuzuklari»da mujassamlashgan. Bu bebaho tarixiy asarda, hokimlar va vazirlarning vazifalari, o'z ishiga munosabati, aholi turli qatlami, raiyatning haq-huquqlarini himoya qilish, sipohlarga munosabat kabi hayoti ma'naviy-axloqiy qonun-qoidalarda o'z ifodasini topgan. Ўзбекистон Республикаси ҳақида нималарни биласиз? Географик жойлашуви: Ўзбекистон Республикаси Амударё ва Сирдарё оралиғида жойлашган, майдони 449,8 минг кв км. Республика чегараси Ғарбдан Шарққа 1425 км, шимолдан жанубга қадар 930 км. Республика шимолий-шарқда Қозоғистон, Шарқда ва жанубий-шарқда Қирғизистон ва Тожикистон, Ғарбда Туркманистон, Жанубда эса Афғонистон билан чегарадошдир. Чегаралари: Давлат чегарасининг умумий узунлиги 6 221 километрни ташкил этади. Жумладан, Афғонистон – 137 км, Қозоғистон – 2 203 км, Қирғизистон – 1 099 км, Тожикистон – 1 161 км ва Туркманистон билан – 1 621 км. Буюк ипак йўли ҳақида нималарни биласиз? Мил. авв. II асрда пайдо бўлиб, милоднинг XVI асрига қадар фаолият кўрсатган Буюк ипак йўли шу давр ичида Шарқ ва ўарб халқларининг кенг миқёсидаги ўзаро маданий ва иқтисодий алоқалари тарихида катта аҳамиятга эга бўлди. Илм манбаи бўлмиш “Китоб” ҳақида нималарни биласиз? КИТОБ — ахборотларни, ғоя, образ ва билимларни сақлаш ҳамда тарқатиш, ижтимоий-сиёсий, илмий, эстетик карашларни шакллантириш воситаси; билимлар тарғиботи ва тарбия қуроли; бадиий, илмий асар, ижтимоий адабиёт. Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси ҳақида нималарни биласиз? Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2002 йил 20 февралдаги ПФ-3029-сон «Илмий-тадқиқот фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида»ги Фармонига мувофиқ Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Республикаси Давлат кутубхонаси ва Республика илмий-техника кутубхонаси негизида ташкил қилинган. “Халқ” тушунчасига таъриф беринг? Xalq — bu odamlar jamoasi boʻlib, ularning tili, madaniyati, sanʼati, dini boshqa jihatlarini birgalikda aks ettiradi. Xalq tushunchasi keng boʻlib jihatlari bilan birlashtiriladigan odamlar yigʻindisiga aytiladi. Masalan biz Oʻzbekiston aholisi va oʻzbek xalqi deymiz. Ўзбек халқи деганда кимлар тушунилади ва улар ҳақида нималарни биласиз? Oʻzbeklar alohida etnik birlik (millat) boʻlib, Oʻrta Osiyoning markaziy viloyatlari — Movarounnahrda, Xorazmda, qisman Sharqiy Turkistonning gʻarbiy mintaqalarida shakllangan. Oʻzbek xalqining asosini hozirgi Oʻzbekiston hududida qadimdan oʻtroq yashab, sugʻorma dehqonchilik, hunarmandchilik bilan shugʻullanib kelgan mahalliy sugʻdiylar, baxtariylar, xorazmiylar, fargʻonaliklar, koʻchmanchi va sak-massaget kabi qadimgi sharqiy eroniy tillarida sʻozlashuvchi guruhlar va turli hil turkiy uru’glar tashkil etgan. Shuningdek, miloddan avvalgi II asrdan boshlab avvalgi Janubiy Sibir, Oltoy, Yettisuv, Sharqiy Turkiston hamda Volga va Ural daryosi boʻylaridan turli davrlarda Movarounnahrga kirib kelgan Turkiy qabilalar ham oʻzbeklar etnik tarixida ishtirok etganligi tarixdan maʼlum. Qoraxoniylar davrida (10—12-asrlar) Movarounnahr va Xorazmda siyosiy hokimiyat turkiy sulolalarga oʻtishi munosabati bilan oʻzbek xalqi etnogenezining yaquniy bosqichi boshlandi. Gʻarbiy Qoraxoniylar davlati doirasida hozirgi oʻzbeklarga xos turkiy etnos qaror topdi va mazkur davrda oʻzbek xalqiga xos elatni belgilovchi hudud, til, madaniyat, tarixiy qismatining umumiyligi, etnik oʻzlikni anglash, etnosning uyushqoqligi maʼlum bir davlat doirasida boʻlishi, din umumiyligi va bir qancha shu kabi boshqa etnik alomatlar shakllangan. Bu davrda oʻzbeklarning umum elat tili qaror topdi. Movarounnahr va unga tutashgan mintaqalarda yashovchi turkiyzabon aholi: qarluq, chigil, yagʻmo, tuxsi, xalach, argʻin, oʻgʻuz, qipchoq, uz, qangʻli singari urugʻlar oʻzlarini bir xalq sifatida anglay boshlaganlar. Umuman olganda, 11 — 12-asrning 1-yarmida oʻzbeklar xalq sifatida shakllangan “Расадхона” деганда нимани тушунасиз ва Мирзо Улуғбек расадхонаси ҳақида гапириб беринг? РАСАДХОНА, обсерватория — астрономик, геофизик, метеорологик ва б. тадқиқотлар учун махсус жиҳозланган илмий муассаса ва шу муассаса жойлашган бино. Расадхона Мирзо Улуғбек томонидан 1429 йилда Самарқанд яқинидаги Кўҳак тепалигида қурилган. Мирзо Улуғбек музейи ҳақида нималарни биласиз? Буюк ўзбек халқининг атоқли фарзанди, жаҳон илм-фани ривожига беқиёс ҳисса қўшган беназир аллома ва давлат арбоби Мирзо Улуғбек номи билан боғлиқ ушбу музей 1964 йилда ташкил этилган. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг ташаббуси билан 2010 йилда музей тубдан янги қурилган бинода қайта ташкил этилди. Зардуштийлик таълимотининг бош китоби қайси ва у ҳақида нималарни биласиз? «Avesto» – jahon madaniyatining, jumladan, Markaziy Osiyo va Eron xalqlari tarixining qadimgi noyob yodgorligidir. Avesto (parfiyoncha: apastak – matn; ko‘pincha "Zend-Avesto", ya’ni "tafsir qilingan matn" deb ataladi). Қадимда мамлакатимиз ҳудудида қандай давлатлар ривож топган? Hozirgi O’zbekiston hududidagi ilk davlat birlashmalari Qadimgi Xorazm va Qadimgi Baqtriya davlatlaridir. Qadimgi Xorazm – mil.av. 1–mingyillikning 8–6 asrlarida tashkil topgan. Bu davlat Xorazmdan tashqarida bo’lgan yerlarni birlashtirgan. Qadimgi Xorazm markazlaridan biri Ko’zaliqir shahri bo’lgan. U qalin mudofaa devorlari bilan o’ralgan. Uning dehqonchilik bilan mashg’ul bo’lgan aholisi turli xil uy – qo’rg’onlarda va qishloqlarda yashaganlar. Qadimgi Xorazmda hunarmandchilik, binokorlik va savdo sotiq yuksak darajada rivojlangan. Baqtriya – hududi hozirgi Surxondaryo viloyati, janubiy Tojikiston va Shimoliy Afg’oniston. Bu davlat ham mil.av. 8–6 asrlarda tashkil topgan. Baqtriyaning tarkibiga aynan Baqtriyadan tashqari Marg’iyona va So’g’diyona ham kirgan. Shuning uchun u qadimgi bir–biriga qarindosh bo’lgan elatlarning davlat birlashmasi deyilgan. Bu davlatning aholisi asosan dehqonchilik, chorvachilik va savdo bilan shug’ullangan. Baqtriyaning shahar xarobalariga Qiliztepa, Uzunqir, Bandixon va boshqalar kirgan. Демократия ва ҳуқуқий демоктарик давлат тушунчаларига таъриф беринг? Konstitutsiyamizning 13-moddasida “O‘zbekiston Respublikasida demokratiya umuminsoniy qadriyatlarga asoslanadi, ularga ko‘ra inson, uning hayoti, erkinligi, sha’ni, qadrqimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat hisoblanadi. Demokratik huquq va erkinliklar Konstitutsiya va qonunlar bilan himoya qilinadi” Мустақил давлат деганда нимани тушунасиз? Mustaqillik — davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. Mustaqil tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir. U BMT Ustavi va xalqaro shartnomalar va deklaratsiyalart mustahkamlab qoʻyilgan. Unga rioya qilish hozirgi zamon xalqaro huquqining asosiy vazifasidir. Davlatning suvereniteti uning boshqa davlatlar bilan munosabatlaridagi mustakilligini ham bildiradi. Mustaqilik davlatning faqat siyosiy emas, balki iqtisodiy mustaqilligini ham anglatadi. “Жадидчилик ҳаракати” ва уларнинг асосий мақсади ҳақида нималарни биласиз? ЖАДИДЧИЛИК (араб, жадид – янги) — 19-а. охири 20-а. бошида Туркистон, Кавказ, Қрим, Татаристон ҳаётида муҳим аҳамият касб этган ижтимоий-сиёсий, маърифий ҳаракат. Ж. дастлаб 19-а. нинг 80-й. ларида Кримда Исмоилбек Гаспринский раҳбарлигида қрим татарлари ўртасида вужудга келди. Мамлакатимиздаги президентлик бошқаруви ҳақида гапириб беринг? Prezidentlik boshqaruvi -favqulodda holatlar joriy etilganda davlat boshqaruvida qoʻllaniladigan vaqtinchalik boshkaruv shakli. U, asosan, federativ tuzilishdagi davlat boshqaruvi (mas, AQSH, Hindiston)da qoʻllaniladi. Subʼyektlar federal konstitutsiya yoki qonunlarni, hukumatning qonuniy talablarini buzganda, inson huquqlari poymol etilganda, jiddiy tartibsizliklar roʻy berganda, federativ davlatning yagonaligiga xavf solinganda, kuchli zilzila, suv toshqinlari va shahrik.da amalga oshiriladi. Prezidentlik boshqaruvi davlat boshligʻining maxsus farmoni (dekreti) bilan eʼlon qilinadi. Prezidentlik boshqaruvi paytida tegishli davlat hokimiyati va boshqaruv organlari vakolatlari toʻxtatiladi, ularning vazifasini bajarish prezident tuzadigan organ yoki prezident tayinlagan mansabdor shaxs zimmasiga yuklanadi. Tashkiliy jihat – davlat, siyosiy partiyalar, ijtimoiy harakatlar, jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlar (institutsional element); Me’yoriy jihat – huquq, siyosiy norma va an’analar, siyosiy hayot doirasidagi axloq va madaniyat qoidalari (normativ element); Aloqalar tizimiga oid jihat – siyosiy institutlar o‘rtasidagi aloqa bog‘lash vositalari va shakllari: saylovlar, referendumlar, ommaviy muhokamalar, majlislar, davlat va siyosiy partiyalarning aholiga murojaatlari, ommaviy axborot vositalarining faoliyati va boshqalar (kommunikativ elementlar); Mafkuraviy jihat – siyosiy ong, jamiyatda hukmron bo‘lgan va uni yo‘naltiruvchi siyosiy mafkura (g‘oyaviy, mafkuraviy element). Давлат сиёсати қандай қисмларга бўлинади ва уларга таъриф беринг? «Siyosiy tizim» ijtimoiy tizimning boshqa turlaridan farqli o‘laroq, jamiyatda hokimiyat va boshqaruvni shakllantirish hamda ro‘yobga chiqarish bilan bog‘liq munosabatlar, harakatlar yig‘indisidir. Siyosiy tizimning asosiy tarkibiy bo‘g‘inini, o‘zagini davlat tashkil etadi. Davlat siyosatni shakllantiruvchi, amalga oshiruvchi va jamiyatni boshqaruvchi muhim zarur tashkiliy tuzilmadir. Имом Бухорий мажмуаси ҳақида нималарни биласиз? Имом ал-Бухорий мажмуаси 1997-1998 йилларда Ўзбекистоннинг Самарқанд вилояти Пайариқ туманидаги Хартанг қишлоғида қурилган. Қурилиш ёдгорлик, диний ва маънавий-маърифий мақсадларга мўлжалланган. Мажмуа машҳур ислом дини етакчиси Имом Aбу Aбдуллоҳ Муҳаммад ибн Исмоил ал-Бухорийнинг қадимий мозорида жойлашган бўлиб, ой тақвимига биноан таваллудининг 1225 йиллигини нишонлаш муносабати билан қурилган. Расмий тимсоллар деганда нимани тушунасиз ва Ватанимизнинг расмий тимсолларини санаб беринг? Konstitutsiyamizning 5-moddasida shunday deyiladi: O‘zbekiston Respublikasi qonuni bilan tasdiqlangan o‘zbek davlat ramzlari-bayrog‘i, gerbi va madhiyasiga ega”. Bayrog‘i, gerbi, madhiyasi kabi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi ham davlatimiz, millatimiz, xalqimiz va yurtimizning buguni va kelajagining ko‘zgusi, timsolidir. Vatan timsollari xalqni birlashtirib, uni yagona maqsadila safarbar etib yashashga, har qanday sharoitda ham o'z yurtlari uchun kurashishga da'vat etadi. Ўзбекистон Республикаси давлат байроғи ҳақида нималарни биласиз? Давлат байроғи Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 18 ноябрдаги 407-XII-сонли «Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи тўғрисида»ги Қонуни билан тасдиқланган. Ўзбекистон Республикаси давлат герби ҳақида нималарни биласиз? Давлат герби Ўзбекистон Республикасининг 1992 йил 2 июлдаги 616-XII-сонли «Ўзбекистон Республикаси Давлат герби тўғрисида»ги Қонуни билан тасдиқланган. Қадимда қайси шаҳар Чоч, Шош ҳамда Бинкат номлари билан аталган ва бу шаҳарнинг қадимда нечта дарвозаси бўлган? 1740 йили Россиядан Тошкентга келган поручик Миллер шаҳарнинг 8 дарвозасини санаб ўтган. Шаҳар мудофаа деворининг 12 та дарвозаси (Тахтапул, Лабзак, Қашқар, Қўқон, Қўймас, Бешёғоч, Камолон, Самарқанд, Кўкча, Чиғатой, Сағбон, Қорасарой). Миллий қадрият деганда нимани тушунасиз? "Қадрият"-воқеликнинг турли кўринишлари, нарса, воқеа, ҳодиса, жараён, табиат ва жамиятга оид турли жиҳат, хусусият ва бошқаларнинг бирор субъект шахс, синф, миллат ва бошқа учун ижтимоий қадри ва аҳамиятини англатадиган фалсафий-аксиологик тушунчадир. У аксиологиянинг асосий категорияси ҳисобланади ва ўзининг муайян тузилишига (категориал аппаратига)эга. Ватанпарварлик деганда нимани тушунасиз? Ёш авлодни тарбиялашда ватанпарварлик тарбияси муҳим рол ўйнайди. Унинг вазифаси фуқаро - ватанпарвар фазилатлари билан шахсни шакллантириш ва ривожлантиришдир. Булар катта ва кичик ватанга муҳаббат, ватанга садоқат, тўғри фуқаролик позитсияси, анъаналар, маданиятни сақлаш каби фазилатларидир. Буюк маърифатпарвар бобомиз Абдулла Авлонийнинг асарлари ва тарбияга оид айтган фикрлари ҳақида гапириб беринг? «Адабиёт ёхуд миллий шеърлар» (I, II, III, IV жузлар), «Мактаб гулистони» (1916), «Мардикорлар ашуласи» (1917) Авлоний ўзбек театрининг асосчиларидан эди. У 1913 йилда «Туркистон» театр труппасини тузди. Унинг ташкилотчиси ҳам, ғоявий-бадиий раҳбари ҳам Авлоний эди. Труппа «Заҳарли ҳаёт» (Ҳамза), «Бахтсиз куёв (А. Қодирий) каби XX аср бошлари ўзбек драматургиясининг энг яхши намуналарини саҳналаштирган, театр озарбайжон драматурглари асарлари («Бадбахт келин», «Хўр-хўр», «Жаҳолат», «Ўликлар», «Жой ижарага олган киши», «Ман ўлмишам», «Лайли ва Мажнун», «Асли ва Карам») ни ўзбекчага таржима қилиб саҳнага қўйган. Авлонийнинг ўзи Маллуъ («Лайли ва Мажнун»), Файзибой («Бахтсиз куёв»), Алибой («Тўй»), Бой («Падаркуш») ролларини ижро этган. Соғлом турмуш тарзи деганда нимани тушунасиз? Соғлом турмуш тарзи - бу инсоннинг ва саломатлиги хавфсизлигани таьминлашга хизмат қилувчи кѝникмаларга эга бѝлиш асосида хаѐтий фаолиятни йѝлга кѝйиш ҳамда саломатлигининг юқори даражада бѝлишига эришишни таьминловчи ижтимоий ҳодисадир. Соғлом турмуш тарзи - инсон турмуш шароитларини фаол ѝзлаштириш усули бѝлиб, кун тартибига риоя қилиш, фаол ҳаракат асосида организмни чиниқтириш, спорт билан шуғулланиш, тѝла ва сифатли овқатланиш, овқатланшпнинг гигиеник қоидаларига риоя килиш, мулоқот ва экологик маданиятга эришиш, умуминсоний ва миллий қадриятлар асосида маьнавий тарбия олиш, зарарли одатлардан ѝзини тута билиш демақдир. Тошкент шаҳри ҳақида нималарни биласиз? Toshkent — Markaziy Osiyoning yirik qadimiy shaharlaridan biri, Oʻzbekiston Respublikasining poytaxti. Oʻrta Osiyoning ulkan sanoat-transport chorraxasi va madaniyat markazlaridan biri. Mamlakatning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440-480 m tepalikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan. Aholisi 2 485 900 kishini tashkil etadi (2020). Maydoni 334,8 km². Хива шаҳри ҳақида нималарни биласиз? Xiva – Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyatidagi shahar. Xiva tumani markazi. Oʻzbekistonning shim.gʻarbida, viloyatning janubida, Amudaryoning chap sohilida, daryodan 40 km janubida, 95 m balandlikda joylashgan. Shahar yonidan Polvonyop (qad. Xeykaniq) kanali oʻtgan. Maydoni 0,08 ming km². Aholisi 89,5 ming kishi (2017). Shaharning qadimgi qismidagi juda koʻp arxitektura yodgorliklariga boy boʻlgan Ichan-Qal’a sharqning ekzotik shahar timsolini oʻzida saqlab qolgan afsonaviy shahardir Самарқанд шаҳри ҳақида нималарни биласиз? Samarqand — Oʻzbekiston Respublikasi Samarqand viloyatidagi qadimiy shahar. Viloyatning maʼmuriy, iqtisodiy va madaniy markazi (1938 yildan). 1925—30 yillarda Respublika poytaxti. Oʻzbekistonning janubi-gʻarbida, Zarafshon vodiysining markaziy qismida (Dargʻom va Siyob kanallari orasida) joylashgan. Oʻrtacha 695 m balandlikda. Toshkentdan 300 km. Shahar aholisi va xoʻjaliklari Shovdor, Bogʻishamol ariqlaridan suv oladi. Бухоро шаҳри ҳақида нималарни биласиз? Buxoro — O‘zbekiston Respublikasining qadimiy shaharlaridan biri, Buxoro viloyatining maʼmuriy, iqtisodiy va madaniy markazi. Buyuk ipаk yo‘lida yirik tijorat markazlaridan bo‘lgan. Oʻzbekistonning janubiy-gʻarbida, Zarafshon daryosi quyi oqimida joylashgan. Toshkentdan 616 km. Buxoro 2 ta shahar rayoni (Fayzulla Xoʻjayev va Toʻqimachilik)ga boʻlingan. Aholisi 280000 (2019). Қўқон шаҳри ҳақида нималарни биласиз? Qoʻqon — Farg‘ona viloyatida, sharqiy Oʻzbekistondagi shahar. Soʻx daryosi (tarmogʻi)ning quyi oqimida joylashgan. Transport yoʻli stansiyasi. Aholisi 400 000 dan ortiq (2018-yil). Qoʻqon xonligining poytaxti boʻlgan. Viloyatda eng katta shaharlardan biri. U vodiydagi transport qadimiy karvon yo‘llar kesishgan joyda joylashgan. Сирдарё вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Sirdaryo viloyati - Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1963 yil 16 fevralda tashkil etilgan. Shimolidan Qozogʻiston Respublikasi, sharqdan Toshkent viloyati, janubidan Tojikiston Respublikasi va gʻarbdan Jizzax viloyati bilan chegaradosh. Maydoni 5,3 ming km. Aholisi 667.748 kishi (2003). Tarkibida 9 tuman (Boyovut, Guliston, Mehnatobod, Mirzaobod, Oqoltin, Sayxunobod, Sirdaryo, Xovos, Sardoba), 5 shahar (Guliston, Baxt, Sirdaryo, Shirin, Yangiyer), 6 shaharcha (Boyovut, Dehqonobod, Doʻstlik, Paxtaobod, Sayxun, Xovos) va 75 qishloq fuqarolari yigʻini bor (2004). Markazi — Guliston shahri. Жиззах вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Вилоят 1973 йил ташкил этилган бўлиб, маъмурий маркази Жиззах шаҳри. Вилоят майдони 21,2 минг кв. км бўлиб, республика умумий майдонининг 4,7 фоизини ташкил этади. Аҳолиси 2018 йил 1 июл ҳолатига 1337 минг киши ёки республика аҳолисининг 4,1 фоизига тенг. Аҳолининг 89,0 фоизини ўзбеклар, 1,2 фоизини руслар, 0,5 фоизини татарлар, 3,1 фоизини қирғизлар, 2,3 фоизини тожиклар, 3,9 фоизини бошқа миллат вакиллари ташкил этади. Вилоят шимол ва шимолий шарқ томонидан 216,9 км узунликда Қозоғистон Республикаси билан, шарқ томондан 91,9 км узунликда Сирдарё вилояти билан, шарқ ва жанубий шарқ томондан 326,7 км узунликда Тожикистон Республикаси билан, жануб ва жанубий ғарб томондан 199,8 км узунликда Самарқанд вилояти ва ғарб томондан 83,7 км узунликда Навоий вилояти билан чегарадош. Самарқанд вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Маркази: Самарқанд шаҳри. Ташкил топган: 1938 йил 15 январь. Майдони: 16,8 минг км2. Жами экин майдони – 432 минг гектар, шундан суғориладиган ер майдони 249 минг, лалми ер майдони – 183 минг гектар. Чегара: Жиззах - 180 км, Навоий - 285 км, Қашқадарё - 200 км вилоятлари ҳамда Тожикистон Республикаси - 53,2 км. Аҳоли сони: 3685,7 минг.киши. Меҳнатга лаёқатли: 2070,3минг киши. Миллатлар таркиби: ўзбеклар 88 фоиз, руслар 1,3 фоиз, тожиклар 7,4 фоиз, қозоқлар 0,1 фоиз, бошқалар 3,2 фоиз. Навоий вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Навоий вилояти 1982 йил 20 апрелда Бухоро ва қисман Самарқанд вилоятлари ҳудудларидан ташкил этилган. 1988 йилда мамурий бирлик сифатида тугатилиб, Навоий вилояти 1992 йилда ташкил этилди. Вилоятнинг умумий худуди 110,99 минг кв.км ни ташкил этса, 2020 йилнинг 1 июль ҳолатига доимий аҳоли сони 1004,7 минг кишини ташкил қилди ва йил бошидан 7561 кишига ёки 0,7 фоизга кўпайди. Вилоятнинг табиати ўзига хос ранг-баранг бўлиб, шимоли-ғарбий қисмида Қизилқум саҳроси чўллари , жануби-шарқий қисмида осмонўпар Нурота тоғ тизмалари ҳамда Зарафшон дарёсининг ўрта қисмида бой ва турфа-хил деҳқончилик далалари ястаниб ётибди. Бухоро вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Buxoro viloyati — O‘zbekiston Respublikasining 12 viloyatlaridan biri. Oʻzbekiston viloyatlari ichida, chegasining kattaligi boʻyicha Navoiydan keyin ikkinchi oʻrinda turadi. 1938-yil 15-yanvarda tashkil etilgan. Buxoro viloyati hududi asosan Qizilqum cho‘lida joylashgan. Janubi-sharqini Zarafshon vodiysi egallagan. Shimoli-gʻarbda Xorazm viloyati va Qoraqalpog‘iston Respublikasi, shimol va sharqdan Navoiy viloyati, janubi-sharqda Qashqadaryo viloyati, janubi-gʻarbda Turkmaniston bilan chegaradosh. Maydoni 40,3 ming km2. Aholisi 1906,6 mingdan ziyod kishi. Хоразм вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Xorazm viloyati — Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1938-yil 15-yanvarda tashkil etilgan. Umumiy maydoni — 6 300 kvadrat kilometr. Iqlimi kontinental, o‘rtamiyona sovuq qish va quruq issiq yoz bo‘ladi. Viloyat aholisi 1 810 000 kishi, zero, taxminan 80 foizi chet (qishloq) joylarda yashaydi. Viloyat 11 ta ma’muriy rayonga ajratilgan, ma’muriy markazi Urganch. Urganch aholisi 135 000 kishi. Viloyatning boshqa katta shaharlari — Xiva va Pitnak. Қашқадарё вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Маркази - Қарши шаҳри Ташкил топган сана – 1924 йил 1 ноябр Майдони – 28,6 минг кв. км. Чегара узунлиги (893,8 км) Шундан, Туркманистон Республикаси билан (253,3 км), Тожикистон Республикаси (59,9 км), Самарқанд (276,0 км), Бухоро (98,3 км), Навоий вилояти (12,5 км), Сурхондарё (193,8 км) вилоятлари билан чегарадош Аҳолиси – 3 293,6 минг киши. Сурхондарё вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Surxondaryo viloyati - Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1941 yil 6 martda tashkil etilgan (1925 yil 29 iyundan Surxondaryo okrugi boʻlgan). 1960 yil 25 yanvarda Qashqadaryo viloyati bilan qoʻshilgan. 1964 yil fevralda qaytadan tashkil qilindi. Respublikaning janubi-sharqida, Surxon-Sherobod vodiysida joylashgan. Viloyat nomi vohadan oqib o'tuvchi "Surxon" (fors-tojik: "qizil" ) daryosi nomidan kelib chiqqan. Janubidan Amudaryo boʻylab Afgʻoniston, shimoliy, shimoli-sharq va sharqdan Tojikiston, janubi-gʻarbdan Turkmaniston, shim.gʻarbdan Qashqadaryo viloyati bilan chegaradosh. Maydoni 20,1 ming km². Aholisi 2612,4 ming kishi (2019-yil, 1-oktyabr holatiga ko‘ra). Tarkibida 13 tuman, 8 shahar, 114 ta shaharcha, 865 ta qishloq aholi punktlari mavjud (2019). Markazi — Termiz shahri. Фарғона вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Fargʻona viloyati — Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1938-yil 15-yanvarda tashkil etilgan. Respublikaning sharqida, Fargʻona vodiysining janubida joylashgan. Shimoldan Namangan, Andijon viloyatlari, janub va sharqdan Qirgʻiziston, gʻarbdan Tojikiston Respublikalari bilan chegaradosh. Maydoni 6,8 ming km2. Aholisi 3,317 ming kishi 2012. Tarkibida 15 tuman, 9 shahar (Beshariq, Margʻilon, Rishton, Fargʻona, Yaypan, Quva, Quvasoy, Qoʻqon, Hamza), 10 shaharcha, 164 qishloq fuqarolari yigʻini bor (2004). Markazi — Fargʻona shahri. Наманган вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Namangan viloyati — Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1941 yil 11 martda tashkil etilgan (1960 yil 25 yanvarda Andijon va Fargʻona viloyatlari tarkibiga qoʻshib yuborilgan. 1967 yil 18 dekabrda kayta tashkil etildi). Namangan viloyati respublikaning sharqida, Fargʻona vodiysining shimoli-gʻarbiy qismida, Tyanshan togʻ tizmasi tarmoklari – Qurama va Chatqol togʻlarining yon bagʻrida joylashgan. Shimoliy va shimoli-sharkdan Qirgʻiziston Respublikasining Jalolobod viloyati, jan.-sharqsan Andijon, janubidan Fargʻona, shimoliy va shimoli-gʻarbdan Toshkent viloyati va Tojikistonning Sugʻd viloyati bilan chegaradosh. Maydoni 7,44 ming km². Aholisi 2776,5 ming kishi (2019). Андижон вилояти қачон ташкил топган ва унинг географик жойлашуви ҳамда демографик маълумотлари ҳақида гапириб беринг? Andijon viloyati – Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. Fargʻona vodiysining sharqiy qismida. 1941-yil 6-martda tashkil etilgan. Maydoni 4,24 ming km². Aholisi 3088,0 ming kishi (2019). Markazi – Andijon shahri. Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий боғи ҳақида нималарни биласиз? Alisher Navoiy nomidagi Oʻzbekiston milliy bogʻi — Oʻzbekistonda mamlakat miqyosidagi eng yirik madaniyat va istirohat bogʻi. 1991 yilda Alisher Navoiy tavalludining 550 yilligi tantanalari munosabati bilan Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov tashabbusi bilan bunyod etilgan. Toshkent shahrining yoshlari tashabbusi bilan hashar usulida qurilib ishga tushirilgan istirohat bogʻi (1938) Тошкент шаҳридаги Амир Темур хиёбони ҳақида нималарни биласиз? Toshkentning Amir Temur xiyoboni tarixi – o‘rtaasrlar hukmdoriligining buyuk asoschisi, sohibqiron Amir Temur sanalib, XIX asrning boshlarida Toshkent Rossiya imperiyasining Turkiston Harbiy Okrugi markazi tarkibida bo‘lgan. General Chernyayev buyrug‘i bo‘yicha 1882 yilda barpo qilingan bo‘lib, harbiy namoyish gohlar, otlar va piyodalar sayr etadigan Toshkentning eng qadimiy park maydoni sanaladi. Keyinchalik A.Temur xiyoboni parki, uning atrofida ayollar va erkaklar gimnaziyasi, o‘qituvchilar ma'ruzalar eshitish zali va davlat banki barpo etilgan. 2009 yilga borib, xiyobonning tashqi qiyofasi yangi hukumat binolari qad ko‘targandan keyin butkul o‘zgardi. Пойтахтимиздаги Ҳазрати Имом мажмуаси ҳақида нималарни биласиз? Мажмуа тарихи 903 йилда буюк олим, Қуръон бўйича етук мутахассис Ҳазрати Имом (Абу Бакр Муҳаммад Каффал Шоший) уста Каффол номи билан танилган оддий ҳунарманд оиласида дунёга келганидан бошланади. Улғайгач, дунё бўйлаб саёҳат қилган Ҳазрати Имом Ислом динини тарғиб қилди, у машҳур исломчилар Муҳаммад Термизий ва Имом ал-Бухорийнинг издоши эди. 975/976 йилларда вафот этгандан сўнг Ҳазрати Имомнинг қабристонини бутун дунё мусулмон аҳли муқаддас, деб тан олинган. Фақат орадан 600 йил ўтиб, ХVI асрда унинг қабри атрофида Каффол Шоший мақбараси барпо этилди. Тошкент шаҳридаги Хотира майдони ҳақида нималарни биласиз? Toshkent shahridagi meʼmoriy majmua. 1999-yilda Oʻzbekistonning birinchi prezidenti Islom Karimov rahbarligida barpo etilgan. Mustaqillik maydonining shimolidagi xiyobonda, mangu alanga yodgorligi atrofida joylashgan boʻlib, maydon kengligini davom ettirib turadi. Maydonning toʻriga Motamsaro ona haykali oʻrnatilgan (haykaltarosh Ilhom Jabborov). Xiyobonning uzunligi 60 m, uning shimol va janub tomonida ayvonlar qad koʻtargan, ayvonlar tokchalariga oʻrnatilgan metall taxtalarga Ikkinchi jahon urushida halok boʻlgan oʻzbekistonlik barcha jangchilarning ismsharifi bitilgan. Бухоро, Самарқанд, Термиз ва Марғилон шаҳарларида жойлашган буюк қадамжоларни санаб беринг? “Тарихий хотира” ва “Манқурт” тушунчаларига таъриф беринг? Prezidentimiz Islom Karimov o`zining “Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q” asarida “Tarixiy xotirasi bor inson –irodali inson tarix saboqlari insonni xushyorlikka o`rgatadi. O`zlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi” deb ta`kidlaganlar. Chingiz Aytmatovning «Asrga tatigulik kun» romaniga ko‘ra, manqurt — asirga olingan, ruhsiz qul bo‘lib, xo‘jayiniga so‘zsiz itoat qiluvchi, xotirasidan mahrum qilingan odamdir. Мустақилликка эришганимиздан сўнг дунёнинг қайси шаҳарларида сақланаётган миллий меросимизнинг минглаб ноёб намуналари юртимизга олиб келинди? Самарқанддаги Регистон майдони ҳақида нималарни биласиз? Registon (fors. — mayda tosh toʻshalgan joy) — Oʻrta Sharq mamlakatlari shaharlaridagi markaziy maydon, Turli maqsadlarda odamlar toʻplanadigan joy boʻlgan R. koʻp hollarda shahar arki yoki hokimlar saroylari yoni (Buxoro, Shahrisabz, Xiva)da barpo etilgan hamda ular maʼmuriy siyosiy ahamiyatga ega boʻlgan. Registon ansambli —Oʻzbekistonda, Samarqandning Registon maydonida joylashgan 3 ta madrasadan (Ulugʻbek, Tillakori, Sherdor) tashkil topgan meʼmoriy majmua. “Самарқанднинг юраги” дея эътироф этиладиган тарихий ёдгорликни айтинг? Registon maydoni Мовароуннаҳр ҳақида гапириб беринг? Қадимий Хоразм заминидан етишиб чиққан, илм-у маърифат йўлидаги беғиёс хизматлари учун “Жоруллоҳ” яъни “Аллоҳнинг қўшниси” деган юксак эътирофга сазовор бўлган мутафаккир ким? Абул Қосим ибн Умар аз-Замаҳшарий 19 март 1075 йили Хоразмнинг Измиқшир қишлоғида туғилган, болалигида варрак учраётганида томдан йиқилиб оёғини синдирган ва бир умирга ногирон (бир оёғи синган эди) бўлиб қолган. Ҳаётлигидаёқ уни “Бутун олимларнинг устоди”, “Бутун араблар ва ажамнинг (араб бўлмаганлар) устоди”, “Жоруллоҳ-Оллоҳнинг қўшниси”, “Хоразмнинг шарафи” ва бошқа лақаблар билан улуғлашган. “Тиб қонунлари” асарининг муаллифи ким ва бу асар ҳақида нималарни биласиз? Ибн Сино, Абу Али ал-Ҳусайн ибн Абдуллоҳ ибн ал-Ҳасан ибн Али (980.8, Афшона қишлоғи — 1037.18.6, Ҳамадон шаҳри, Эрон) — жаҳон фани тараққиётига улкан ҳисса қўшган ўрта осиёлик буюк қомусий олим. Ғарбда Авиценна номи билан машҳур. Жаҳон тилшунос олимларининг тадқиқотига кўра буюк ёзувчи ва шоирлар орасида энг кўп сўз бойлигига эга инсон сифатига ким тан олинган ва бу инсон фаолияти давомида ўз асарларида қанча сўз ишлатган? Alisher Navoiy 26 mingdan ortiq so’z ishlatgan. Сўз мулкининг султони, мутафаккир бобомиз Алишер Навоий хотирасига бағишланиб дунёнинг қайси шаҳарларида бу инсоннинг ҳайкаллари ўрнатилган? Yaponiya, Rossiya, Ozarbayjon. Камолиддин Беҳзод ҳақида нималарни биласиз? Камолиддин Беҳзод (1455 -1535) – 1468 йилдан 1506 йилгача Ҳиротда ишлаган ва Ҳиротнинг йирик рассомчилик мактаби усталаридан бири бўлган форс рассом-миниатюрачиси. Ғарбда “Шарқ Рафаэли” деб тан олинган. Уйғониш даври деганда нимани тушунасиз ҳамда Ғарб уйғониш даври қачон ва қаерда бошланган? Uygʻonish davri (Renessans) — Markaziy Osiyo, Eron, Xitoy (9-12 va 15-asrlar), Gʻarbiy Yevropada yuz bergan alohida madaniy va tafakkuriy taraqqiyot davri. "Renessans" atamasi dastlab Italiyadagi madaniy-maʼnaviy yuksalish (14—16-asrlar)ga nisbatan qoʻllanilgan, uni oʻrta asrchilik turgʻunligidan yangi davrga oʻtish bosqichi deb baholaganlar. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан Халқаро Наврўз куни қачон эълон қилинди? 2009-yil 30-sentyabda Navroʻz YUNESKO tarafidan nomoddiy madaniy meros roʻyxatiga kiritilgan, 2010-yil 23-fevralda esa BMT Bosh Assambleyasining 64-sessiyasıda 21-mart „Xalqaro Navroʻz Kuni“ deb eʼlon qilindi. Миллий қадриятимиз бўлган – тилимиз ҳақида нималарни биласиз? Oltoy tillari oilasining turkiy tillar turkumiga kiruvchi tildir. Ushbu til Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiq davlat tili hisoblanadi. Davlat tili haqidagi Qonun 1989-yil 21-oktabrda qabul qilingan. 1995-yil 21-dekabrda takomillashtirildi. Умумбашарий қадриятлар деганда нимани тушунасиз? Butun insoniyat hayoti uchun qadirli ahamyatli bo’lgan qadiryatlar umum bashariy qadiryatlar deyiladi. Qadriyat — voqelikdagi muayyan hodisalarning umuminsoniy, ijtimoiy axloqiy, madaniy maʼnaviy ahamiyatini koʻrsatish uchun qoʻllanadigan tushuncha. Inson va insoniyat uchun ahamiyatli boʻlgan barcha narsalar, mas, erkinlik, tinchlik, adolat, ijtimoiy tenglik, maʼrifat, haqiqat, yaxshilik, goʻzallik, moddiy va maʼnaviy boyliklar, anʼana, urf-odat va boshqalar qadiryat hisoblanadi. Буддавийлик диний-фалсафий таълимотининг вужудга келиши ва унинг аҳамияти ҳақида гапириб беринг? Buddaviylik — jahonda keng tarqalgan dinlardan biri. Unga eʼtiqod qiluvchilar taxminan 500 mln.dan ortiq. Miloddan avvalgi 6—5-asrlarda Hindistonda paydo boʻlgan. Markaziy Osiyo, Jan.Sharqiy Osiyo mamlakatlarida va Uzoq Sharqda tarqalgan. Hozirgi kunda B. Shri Lanka, Myanma (Birma), Tailand, Laos, Kambodja, Vyetnam, Tibet, Butan va Yaponiya kabi davlatlarning asosiy dinidir. B. muayyan tarixiy davrlarda Xitoy, Hindiston, Koreya va Indoneziyada, deyarli butun Osiyo xalqlari, yaʼni jahonning salkam 2/3 qismi aholisi maʼnaviy qadriyatlariga juda katta taʼsir koʻrsatgan. Rivoyatlarga koʻra, B.ga Siddhartha Gautama (Budda) asos solgan. B.da 2 asosiy yoʻnalish mavjud: xinayana va maxayana. Keyingisi juda koʻp sekta va mazhablarga boʻlinadi. Жасур француз қизи Жанна Дъаркнинг жасорати ҳақида нималарни биласиз? Janna d'Ark (Fransuzça:Jeanne d'Arc), Orlean qizi, (taxminan 1412, Domremi qişloği — 1431.30.5, Ruan) — Fransiyaning milliy qahramoni. Oddiy dehqon oilasida JJ tuğilgan, yoşligidan taqvodor bölib ösgan. Yuz yillik uruş (1337— 1453) davrida ingliz bosqinçilariga qarşi fransuz xalqining umumxalq kuraşiga rahbarlik qilib, uruşda tubdan buriliş yasalişiga sababçi bölgan. Аждодимиз Жалолиддин Мангуберди жасорати ҳақида нималарни биласиз? Jaloliddin Manguberdi toʻliq ismi — Jaloliddin Abulmuzaffar Manguberdi ibn Muhammad (1198—1231) — Xorazmshohlar davlatining soʻnggi hukmdori (1220-yildan), Muhammad Xorazmshohning toʻngʻich oʻgʻli. U 33 yil umr koʻradi va uni 11 yili jang ichida oʻtadi. Toʻliq ismi Jaloliddin ibn Alovuddin Muhammad. Onasi — Oychechak boʻlgan. Jaloliddining burnida xoli (mank) boʻlgani uchun Mankburni nomi bilan atalgan. Keyinchalik bu nom talaffuzda oʻzgarib "Manguberdi" nomi bilan mashhur boʻlib ketgan. Oʻzbekiston hukumati Jaloliddin Manguberdining moʻgʻul bosqinchilariga qarshi kurashda koʻrsatgan mislsiz jasorati, vatanga va oʻz xalqiga sadoqat va cheksiz muhabbatini qadrlash va uning porloq ruhini abadiylashtirish maqsadida "Jaloliddin Manguberdi tavalludining 800 yilligini nishonlash haqida" qaror qabul qiddi (1998 yil). Qarorga koʻra, uning yurti Xorazmda Jaloliddin Manguberdiga haykal oʻrnatildi, yirik koʻcha, maydon, jamoa korxonalari va boshqalarga uning nomi qoʻyildi. Jaloliddin Manguberdi haqida videofilm, doston, pyesa va boshqa yaratilgan. "Jaloliddin Manguberdi" ordeni taʼsis etilgan (2000 yil 30 avgust). Бугунги кунда ёшларни ўз таъсирига олиб, шу тариқа мамлакатимиз келажагига болта урмоқчи бўлган кучларни санаб беринг ва уларга қарши курашишнинг энг самарали йўлини айтинг? Соғломлик нима ва у неча хил кўринишга эга? Соғлом турмуш тарзи деганда нимани тушунасиз? Sog‘lom turmush tarzi, bu — har qanday kasalliklar profilaktikasi va salomatlik, kuch-quvvat garovidir. U insonning turli qirralarini rivojlantirish, muvaffaqiyatga erishish garovidir. Sog‘lom turmush tarzi qoidalariga rioya etgan odam oilasi, mehnat jamoasi, umuman, jamiyatda o‘z o‘rniga ega bo‘ladi, turli murakkab vaziyatlarni yengib o‘tish, hayot qiyinchiliklari oldida o‘zini yo‘qotmaslikka o‘rganadi. Ўзини ўзи тарбиялаш деганда нимани тушунасиз? O`z-o`zini tarbiyalashi uchun, avvalo o`zini atroflicha chukur o`rganishi, o`z ishidagi yutuk va kamchiliklarni ko`ra olishi kerak. O`z-o`zni o`rganish va boshka kishini anglash uchun xam zarurdir. Boshka yutuklarni o`rganmay, o`zini boshkalar bilan kiyos kilmay turib, o`zini shaxs sifatida o`rganish mumkin emas. O`zini anglash, o`zini baxolash xususiyati boshka kishilar bilan munosabat protsessida, birgalikdagi faoliyat vaqtida tarkib topadi. Ҳакимбек образи қайси достоннинг бош қахрамони ҳисобланади? Alpomish Алпомиш достонидаги персонажлар ва ундаги воқеалар ривожи ҳақида гапириб беринг? Doston qo‘ng‘irot urug‘i boshliqlari – aka-uka Boybo‘ri va Boysarining farzandsizligi tasviri bilan boshlanadi. Unda Alpomish, Barchin, Qaldirg‘ochlarning bir kunda tug‘ilishi, Barchin. Dostonning yetakchi obrazi. Barchinning Alpomishga beshikker qilinishi, Boysarining Boybo‘ridan arazlab o‘n ming uyli elat bilan qalmoq eliga ko‘chishi, qahramonning yorini olib kelish uchun o‘zga mamlakatga safari, Qorajon bilan do‘st tutinib, Barchin shartlarini bajarishi va yorini olib o‘z yurtiga qaytishi, keyin yana yetti yil tutqunda qolishi, zindondan oti Boychibor yorda-mida qutulib, o‘z eliga umr yo‘ldoshi Barchinning zo‘ravon Ultontoz bilan bo‘layotgan majburiy to‘yi ustiga kelishi ham raqibini yengib, murod-maqsadiga eri-shishi voqealari juda qiziqarli, eposga xos rang-barang badiiy bo‘yoqlarda tasvirlangan. Alpomish va Qorajon, Qultoy va Yodgorlarning o‘zaro munosa-batlari, hatto qahramonning oti Boychibor bilan, enchi harvona tuya bilan munosabati tasvirida jamiyat taraqqiyotining dostonda tasvirlangan bosqichiga xos olijanob soddalik, ulug‘vor vazminlik, patriarxal insoniylik, bolalarcha beg‘ubor samimiylik g‘oyatda go‘zal mujassamlashgan. Маънавият деганда нимани тушунасиз? «Ma’naviyat – insonni ruhan poklanish, qalban ulg‘ayishga chorlaydigan, odamning ichki dunyosi, irodasini baquvvat, iymon e’tiqodini butun qiladigan, vijdonini uyg‘otadigan beqiyos kuch, uning barcha qarashlarining mezonidir» Инсоннинг ички дунёси деганда нимани тушунасиз? Hayotni faqat tashqaridan emas, ayni paytda xayol va tasavvur, aql hamda tafakkur yordamida kuzatib, tahlil etib borish imkonini beradigan ruhiy-ma’naviy olamdir. Ирода деганда нимани тушунасиз? «Iroda – bu aslida mustahkam ishonch demakdir. Irodasi baquvvat odam o‘ziga ishonadi va har qanday murakkab vazifani o‘z zimmasiga olishdan qo‘rqmaydi». Қандай иллатлар инсондаги виждон туйғусини сўндириб, бора-бора уни виждонсиз инсонга айлантириб қўйиши мумкин? Dunyodagi yolg‘onchilik, ko‘zbo‘yamachilik, uyatsizlik, birovning haqiga xiyonat qilish kabi illatlar insondagi vijdon tuyg‘usini so‘ndirib, bora-bora uni vijdonsiz kimsaga aylantirib qo‘yishi mumkin. Ma’naviyat esa aksincha – vijdon tuyg‘usini uyg‘otishga xizmat qiladi Фикр нима ва одамларнинг орзу ниятларига қараб фикрлар неча хил бўлади? Inson hayotda deyarli har kuni turli voqea-hodisalarni ko‘rib, kuzatib, ular haqidagi ma’lumotlarni tinimsiz qabul qilib borgani uchun uning ongu tafakkurida ham doimo o‘zgarishlar yuz berib turadi. Ularni biz fikr, o‘y yoki xayol deymiz Odamlarning orzu-niyatlariga qarab, fikrlar ikki xil bo‘ladi. Birinchisi – faqat bir odamning tasavvurini ifoda etadigan shaxsiy fikr. Ikkinchisi – ko‘pchilikning tasavvurini ifoda etadigan ijtimoiy fikr. Ғоя деганда нимани тушунасиз? G‘oya, avvalo, ko‘pchilikning orzu-intilishlari va manfaatlarini ifoda etishi, odamlarni birlashtirishi va biron-bir maqsadni amalga oshirish uchun safarbar etishi lozim. Миллий ғоя қандай шаклланади, унинг ижодкори ким? «Milliy g‘oya deganda, ajdodlardan avlodlarga o‘tib, asrlar davomida e’zozlab kelinayotgan, shu yurtda yashayotgan har bir inson va butun xalqning qalbida chuqur ildiz otib, uning ma’naviy ehtiyoji va hayot talabiga aylanib ketgan, ta’bir joiz bo‘lsa, har qaysi millatning eng ezgu orzu-intilish va umid-maqsadlari» Адолат ғояси деганда нимани тушунасиз? Adolat – ijtimoiy-falsafiy, ahloqiy va huquqiy tushuncha. Kishilar ijtimoiysiyosiy ongida katta rol o‘ynaydi. Muayyan ijtimoiy guruhlar va ayrim shaxslarning tushunchalarini o‘zida aks ettiradi. Siyosiy xatti-harakatlar, huquq va burch meʼyorlari, axloqiy munosabatlar, mehnat va taqdirlanish, jinoyat va jazo, xizmat va uni tan olish, qadr-qimmatni eʼtirof qilish va hokazoga mazkur tushuncha orqali baho beriladi. Сўз мулкининг султони, мутафаккир бобомиз Мир Алишер Навоийнинг беш достондан иборат бўлган асари ва унинг аҳамияти ҳақида гапириб беринг? Alisher Navoiy ijodining yuksak choʻqqisi „Xamsa“ asari (1483-85)dir, shoir birinchilardan boʻlib, turkiy tilda toʻliq „Xamsa“ yaratdi va turkiy tilda shunday koʻlamdor asar yozish mumkinligini isbotlab berdi. Ushbu toʻplamni Nizomiy Ganjaviyning „Panj Ganj“ („Besh xazina“) asariga havas sifatida yozilgan. „Xamsa“ tarkibiga „Hayrat ul-abror“, „Farhod va Shirin“, „Layli va Majnun“, „Sabʼai sayyor“, „Saddi Iskandariy“ kabi dostonlar kiradi. Консервация нима ва консерватив ғояга таъриф беринг? Bugungi kunda tadrijiy, ya’ni bosqichma-bosqich rivojlanish yo‘lidan borish ilg‘or g‘oya, eski sovet tuzumidagi ma’muriy-buyruqbozlik usulida ish yuritishni yoqlash esa konservativ g‘oya hisoblanadi. Ғоялар халқнинг иродаси, орзу-интилиш ва манфаатларини қанчалик тўғри ёки нотўғри акс эттиришига қараб қандай турларга бўлинади? G‘oyalar xalqning irodasi, orzu-intilish va manfaatlarini qanchalik to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri aks ettirishiga qarab asl yoki soxta, bunyodkor yoki vayronkor bo‘lishi mumkin. Бунёдкор ғоялар ҳақида нималарни биласиз? Insonning qalbi va ongida yaratuvchilik salohiyatini uyg‘otib, o‘z xalqi, Vatani va insoniyatga foydali ishlar qilishga safarbar etadigan g‘oya bunyodkor g‘oyadir. “Эзгу фикр, эзгу сўз, эзгу амал” деган қоида қайси китобда ўз аксини топган ва бунинг маъносини тушунтириб беринг? Avesto kitobi Zardushtlikning axloqiy taʼlimoti "ezgu fikr", "ezgu soʻz" va "ezgu amal" dan iborat muqaddas uchlik (axloqiy triada)da oʻz ifodasini topgan. “Дил ба ёру даст ба кор”, яъни “Дилинг Аллоҳда, қўлинг меҳнатда бўлсин” деган ҳикмат муаллифи ким ва бу ҳикмат қандай фикрни ифода этади? Bahouddin Naqshbandning «Dil ba yoru dast ba kor», ya’ni «Diling Ollohda, qo‘ling mehnatda bo‘lsin». Bu hikmat har bir ishingizni aniq maqsadni ko‘zlab, oxirini o‘ylab qiling, vaqtni bekor o‘tkazmang, degan ibratli fikrni ifoda etadi. Бунёдкорлик меҳнат маҳсули бўлган дунё ва юртимиз мўъжизаларини санаб беринг? Bunyodkor mehnat mahsuli bo‘lgan mo‘jizalarni dunyoda ko‘plab uchratish mumkin. Misr ehromlari, Rim, Parij va Venetsiya shaharlari, ko‘hna Sharq obidalari ana shunday mo‘jizalardir. Yurtimizdagi Samarqand, Buxoro va Xiva singari ko‘hna shaharlar, Registon, Shohizinda, Minorayi Kalon, Buxoro Arki, Ichanqal’a kabi noyob me’moriy obidalar, «Shashmaqom»dek betakror san’at durdonalari ham insoniyat aql-zakovati bilan yaratilgan mo‘jizalar qatorida turadi. Вайронкор ғоялар ҳақида нималарни биласиз? Vayronkor g‘oya deb inson qalbidagi salbiy intilishlarni uyg‘otib, ezgu tushunchalarni soxtalashtirib, yovuzlikni kuchaytirishga urinadigan g‘oyaga aytiladi. Болшевизм ва Атеизм тушунчаларига таъриф беринг? Bolshevizm deganda, kommunistik mafkura asosida shakllangan, XX asrda sobiq SSSR hududida faoliyat olib borgan zo‘ravonlikka asoslangan siyosiy kuchning zararli, vayronkor nazariyasi, mafkurasi va amaliyotini tushunamiz. Ateizm (grekcha «a» – inkor etish, «teos» – xudo, ya’ni xudosizlik) faqat moddiy narsalarni tan olishga, din va diniy qadriyatlarni rad etishga asoslangan ta’limot. U sharqda dahriylik deb yuritiladi Мустабид мафкура деганда нимани тушунасиз? Mustabid mafkura deganda, davlat va jamiyatni boshqarish quroli bo‘lgan, odamlar ongiga majburlab singdiriladigan mafkura tushuniladi. Имом Мотуридийнинг фиқх илмида тутган ўрни ва аҳамияти ҳақида гапириб беринг? Мутакаллим ислом динидаги суннийларнинг тўртта асосий мазҳаби асосчиларининг асарларини ўрганиб, ўзи ҳам араб тилида тафсир ва эътиқодга оид "Таъвилот аҳли ас-сунна"ни ёзади. Бундан кўзланган асосий мақсад "Аҳл ас-сунна ва ал-жамоа" таълимотига зид қарашларни рад қилишдир. Бу асардан эътиқодий масалалар ҳамда фиқҳда кенг фойдаланилади. Маънавий таҳдид деганда нимани тушунасиз? Ma’naviy tahdidlar bizni bu dunyoda inon-ixtiyori o‘zida bo‘lgan, ozod va hur inson bo‘lib yashash baxtidan judo qilmoqchi, boshqacha aytganda, insonni yoshligidan boshlab ma’naviy qul etmoqchi bo‘ladi. Ma’naviy tahdid deganda, avvalo tili, dini, e’tiqodidan qat’i nazar, har qaysi odamning tom ma’nodagi erkin inson bo‘lib yashashiga qarshi qaratilgan, uning aynan ruhiy dunyosini izdan chiqarish maqsadini ko‘zda tutadigan mafkuraviy, g‘oyaviy va informatsion xurujlarni nazarda tutish lozim, deb o‘ylayman» “Қўшнинг тинч – сен тинч” деган мақолнинг мазмунини айтиб беринг? Ya’ni, xalqimiz boshqalarning dardu tashvishiga shu qadar ta’sirchan va beriluvchanki, devorining narigi tarafida qo‘shnisi darddan yoki boshqa bir hayotiy muammodan qiynalayotgan bo‘lsa, erkin nafas ololmaydi. Диний ақидапарастлик деганда нимани тушунасиз? Diniy aqidaparstlik dindagi muayyan aqida yoki qoidalarni, o‘rinli yoki o‘rinsizligidan qat’i nazar, ko‘r-ko‘rona qo‘llash va mutlaqlash-tirishga intilishdir. Aqidaparastlik barcha dinlarda turli mazhab va yo‘nalishlar orasida keskinlik, nizo, to‘qnashuv va urushlar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Экстремизм деганда нимани тушунасиз? Ekstremizm (lotincha «extremus» – o‘ta, ashaddiy ma’nosini beradi) – ijtimoiy-siyosiy muammolarni hal etishda o‘ta keskin chora-tadbirlarni, harakatlarni, fikr-g‘oyalarni yoqlovchi qarash, shular asosida faoliyat yuritish hisoblanadi. Терроризм деганда нимани тушунасиз? Terrorizm (lotincha «terror» – qo‘rquv, dahshat) – yovuz maqsadlar yo‘lida kuch ishlatib, odamlarni garovga olish, ularni jismoniy yo‘q qilish, jamiyatda vahima qo‘zg‘ashdan iborat zo‘ravonlik usuli Маданият деганда нимани тушунасиз? «Madaniyat» tushunchasi inson tomonidan yaratilgan, ezgulikka xizmat qiluvchi jamiki moddiy va ma’naviy boyliklarni o‘zida mujassam etadi. Xalq og‘zaki ijodi va yozma adabiyot, me’morlik va musiqa, teatr va kino san’ati, televideniye va radio, ommaviy axborot vositalarining boshqa barcha turlari insoniyat kashf etgan madaniy hayot ne’matlaridir. Ular, o‘z navbatida, odamzotning yanada madaniylashuvi, insoniylashuviga xizmat qilmog‘i darkor Комил инсон деганда нимани тушунасиз? Komil inson deganda, biz ozod shaxsni, erkin fikr yurituvchi, Vataniga hamda xalqiga halol va sadoqatli xizmat qiluvchi kishini tushunamiz. Худбинлик деганда нимани тушунасиз? Xudbinlik – odamning faqatgina o‘zini o‘ylashi, boshqalarning manfaatlari bilan hisoblashmasligi, o‘z istaklarini qondirish yo‘lida o‘zgalarni oyog‘osti qilib ketishdan ham qaytmaslikdek salbiy illat hisoblanadi. Маҳаллийчилик деганда нимани тушунасиз? Mahalliychilik – kishilarda o‘zlari tug‘ilib o‘sgan joy bilan bog‘liq holda shakllanadigan hududiy yaqinlik tuyg‘usining salbiy ko‘rinishda namoyon bo‘lishidir. Камтарлик ва манманлик ҳақида нималарни биласиз? Kamtarlik bu ezgu niyatlilik, odamiylik, xushmuomalalik, bag`ri kenglik, izzat-ikromni bilishlik, do`stlari va umuman o`zgalarning qadriga yetishlik, hurmat qila olishlik, ma`naviy pokli demakdir. Bizda “manmanlik” deyiladigan salbiy sifat arab tilida “ujb” deb ataladi. Bunda kishi o‘zida bor narsalardan o‘zi ajablanadi va birovlarga maqtanadi. Соҳибқирон бобомиз Амир Темурнинг “Кимки қудратимизга шубҳа қилса, биз қурган биноларга боқсин” деган сўзлари қайси иншоотнинг деворларига битилган? Oqsaroy — Shahrisabzdagi meʼmoriy yodgorlik Монументал санъат деганда нимани тушунасиз? Monumental san’at deganda, avvalo katta ta’sir kuchiga ega bo‘lgan mahobatli haykallar va yodgorlik majmualarini tushunamiz. Инсонпарварлик деганда нимани тушунасиз? Insonparvarlik – odamzot qadri, uning erkinligi va qobiliyatla-rining har tomonlama namoyon bo‘lishi uchun kurashish, kishilarning baxt-saodati, teng huquqliligi, adolatli hayotini ta’min etishga intilishini ifodalaydigan g‘oya va qarashlar tizimi. “Тилга ихтиёрсиз – элга эътиборсиз” нақлининг муаллифи ким ва бунинг маъносини айтиб беринг? Alisher Navoiy «Tilga ixtiyorsiz – elga e’tiborsiz» der ekan, o‘z tilini tiya olmaydigan mana shunday kimsalardan odamlarga ko‘p ozor yetishini nazarda tutgan. Bir narsani aniq bilishimiz kerakki, elga e’tiborsiz qaraydigan har qanday kishini ana shu el ham e’tiborsiz qoldiradi. Bu – inson o‘zining badfe’lligi bilan el nazaridan qoladi, deganidir. Тажовузкор ғоя ҳақида нималарни биласиз? Tajovuzkorlik – buzg‘unchilik va vayronkorlikning asosi. Shuning uchun dunyodagi aksariyat vayronkor kuchlar tajovuzkor g‘oya va mafkuralarga tayanadi. Ўтган асрнинг 80-йилларида халқимизга қарши “пахта иши” деб ном олган қатағон ва уни амалга оширган терговчиларга ким бошчилик қилган? Sobiq SSSRning markazidan kelgan, maqsadi el yurtimizni kamsitib, uning g‘ururi, ornomusini oyoqosti qilish, boyliklarini talash bo‘lgan tergovchilar guruhi bir necha yil mobaynida begunoh odamlarni qamash, ularning oila a’zolarini qiynoqqa solish bilan shug‘ullanadi. Milliy tariximizdagi eng kir va qora davr bo‘lmish ana shu yillardagi voqealarni o‘rgangan olimlarning aytishicha Gdlyan va Ivanov boshchiligidagi ana shu tergovchilar kechalari paxta yetishtirishga aloqasi bo‘lgan har qanday oddiy odamning uyiga bostirib borib, ularni qamoqqa olgan, xotinlari, bolachaqalarini ularning ko‘z oldida qiynab, o‘zlari to‘qigan bo‘hton gaplar yozilgan qog‘ozlarga imzo qo‘ydirib olishga uringan. Халқимизга қарши қаратилган “пахта иши” ҳақида нималарни биласиз? 132 savolda javob berilgan. Дунёнинг мафкуравий манзараси деганда нимани тушунасиз? «Dunyoning mafkuraviy manzarasi» jahonda ro‘y berayotgan g‘oyaviy jarayonlar, mafkura shakllari, ularning mohiyati, maqsadlari va o‘zaro munosabatlarini bir butun holda aks ettiradigan tushuncha. Бугунги кунда мафкуравий-ғоявий хужумлар нима орқали тарқатилади? Bunday xurujlar ommaviy axborot vositalari, ayniqsa, Internet, teleradio tarmoqlari, ekstremistik ruhdagi kitoblar, plakat va risolalar orqali tarqatilishi mumkin. Ақидапарастлик деганда нимани тушунасиз? «Aqida» arabcha so‘z bo‘lib, ishonch degan ma’noni bildiradi hamda rad etmasdan, muhokama qilmasdan bajarish lozim bo‘lgan qoida va talablarni ilgari suradi. Aqidaparastlar faqat o‘zlarini haqiqatni biluvchilar degan da’vo bilan dinda yoki boshqa g‘oyaviy ta’limotlarda «asl qoidalar»ni joriy etmoqchi, boshqa barcha bilim va qadriyatlarni soxta, deb odamlarni, ayniqsa, yoshlarni chalg‘itmoqchi bo‘ladi. Aqidaparastlik taraqqiyotni, erkin va ijodiy fikrni tan olmaydi. “Оммавий маданият” ниқоби остидаги хуружлар деганда нимани тушунасиз? Aslida, haqiqiy ommaviy madaniyat namunalari har bir xalq hayotida mavjud. Ommaviy madaniyat degani keksayu yosh, turli toifa vakillari, ya’ni butun omma uchun birdek qiziqarli bo‘lgan madaniyat deganidir. Мафкуравий полигон деганда нимани тушунасиз? Mafkuraviy poligon – odamlarning qalbi va ongini egallashga qaratilgan turli g‘oyalar, axborotlarning sinov maydoni. Диний экстремизм деганда нимани тушунасиз? Diniy ekstremizm deganda, dinni niqob qilib olib, zo‘ravonlik asosida konstitutsiyaviy tuzumga tajovuz qiladigan, uni o‘zgartirishga urinadigan jinoiy xatti-harakatlar tushuniladi. Бугунги кунда дунё мафкуравий манзарасида қандай кучларнинг ўзаро кураши авж олмоқда? Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasida ikkita kuchning o‘zaro kurashi aniq ko‘zga tashlanmoqda. Bularning birinchisi – taraqqiyot sari intilayotgan xalqlarning ilg‘or va bunyodkor mafkurasi, ikkinchisi esa ana shu taraqqiyot natijalaridan foydalanib, ularning yo‘liga g‘ov bo‘lishga urinayotgan zararli va vayronkor mafkuralardir. Ғоявий бўшлиқ деганда нимани тушунасиз? Jamiyatda, inson qalbi va ongida aniq maqsad va g‘oyaga ishonch, intilishning yo‘qligi, tushkunlik, umidsizlik, irodasizlik, loqaydlikning kuchayishi natijasida paydo bo‘ladigan ruhiy holat g‘oyaviy bo‘shliq deyiladi. Ишонч деганда нимани тушунасиз? Maqsad – ishonch manbayi. Ishonch esa insonning hayotiga ma’no-mazmun baxsh etadigan, qalbini orzuumidlarga to‘ldiradigan, ongu tafakkurida yangi fikr va g‘oyalar uyg‘otadigan kuchdir. Shuning uchun ham ishonchsiz yashab, olg‘a intilib bo‘lmaydi. Қандай инсонларда ғоявий бўшлиқ пайдо бўлиши мумкин? G‘oyaviy bo‘shliq mustaqil fikr va dunyoqarashga ega bo‘lmagan, irodasi zaif, hayot sinovlaridan uzoq odamda paydo bo‘lishi mumkin. Инсон дунёқараши деганда нимани тушунасиз? Ongu tafakkur insonning fikrlash, o‘ylash, tahlil etish va xulosalar chiqarish qobiliyatini bildiradi. Insonning dunyoqarashi qalb va ongdagi fikr va sezgilar asosida shakllanadi. Иммунитет сўзига таъриф беринг? «Immunitet» – lotincha «immunutas» so‘zidan olingan bo‘lib, biror narsadan xalos va forig‘ bo‘lishni, muayyan kasallikni qo‘zg‘atuvchi virusga, dardga qarshilik ko‘rsatish qobiliyati (masalan, inson tanasi immuniteti)ni bildiradi. U daxlsizlik ma’nosini ham anglatadi (masalan, deputatlik immuniteti, diplomatlik immuniteti). Мафкуравий иммунитет деганда нимани тушунасиз? Mafkuraviy immunitetning asosiy xususiyatlari ogohlik, fikrga qarshi faqat fikr, g‘oyaga qarshi faqat g‘oya, jaholatga qarshi faqat ma’rifat bilan kurasha olish ko‘nikmasidir. Огоҳлик деганда нимани тушунасиз? Ogohlik – dunyodan, yonatrofda bo‘layotgan o‘zgarishlardan, odamlar va xalqlarning orzu-intilishlaridan doimiy boxabar bo‘lib yashashdir. Маърифат деганда нимани тушунасиз? Ma’rifat vositasida kurashish deb, muayyan g‘oyaviy yoki mafkuraviy xavf-xatarning mohiyatini bilib, tushunib, unga, uning ildizlariga qarshi ongli ravishda, bilim va aql-idrok asosida kurashishga aytiladi. Mafkuraviy immunitetning muhim shartlaridan biri ma’rifatdir. Ma’rifatli odam faqat bilim, ezgulik asosida yashaydi, yolg‘onga, soxta g‘oyalarga emas, haqiqatga, asl qadriyatlarga xizmat qiladi, umrini, hayotini shu yo‘lga bag‘ishlaydi. Бугунги кунда қайси шиор асосида ёшларимизни замонавий талаблар даражасида билим олиш, касб-ҳунарлар, хорижий тилларни пухта эгаллашга даъват этмоқдамиз? Prezidentimiz Kuch – bilim va tafakkurda. Она тили ҳақида нималарни биласиз? Ona tili – ezgu fazilatlar, yuksak tuyg‘ular manbayi. U inson kamolotida betakror o‘rin tutadi. Chunki onalarimiz bizga shu tilda alla aytadi, inson uchun hayotiy zarur bilim va tushunchalarni til vositasida ongu shuurimizga singdiradi, odobu axloqimiz, fe’l-atvorimiz til orqali berilgan o‘git va nasihatlar asosida shakllanadi. Inson tafakkurining shakllanishi bevosita til bilan bog‘liq Темурийлар даврида ўзбек тилининг обрўйи, унинг нуфузини кўтариш учун курашган мутафаккир ким? Alisher Navoiy Она тилимиздаги қайси сўзларни бошқа тилларга айнан таржима қилиб бўлмайди? Ibo, hayo, Andisha, oriyat, nomus, mehir-oqibat. Умумбашарий қадриятлар деганда нимани тушунасиз? Yer yuzidagi barcha xalqlar uchun qadrli bo‘lgan, insoniyatning umumiy manfaatlariga mos keladigan moddiy va madaniy hodisalar, an’ana va tamoyillar umumbashariy qadriyatlar sirasiga kiradi. Қонун устуворлиги деганда нимани тушунасиз? Qonun ustuvorligi jamiyat a’zolarining millati, tili va dinidan qat’i nazar, qonun oldida teng ekanini bildiradi. Ҳурфикрлилик деганда нимани тушунасиз? Hurfikrlilik – insonning asosiy huquqlaridan biri bo‘lib, shaxs erkinligining muhim shartidir. Unga ko‘ra, har bir inson o‘z fikrini erkin bildirish huquqiga ega. “Ўрта аср Шарқ алломалари ва мутафаккирларининг тарихий мероси, унинг замонавий цивилизация ривожидаги роли ва аҳамияти” мавзусидаги халқаро конференция қачон ва қайси шаҳарда ўтказилган? 2014 yil 15-16 may oyida Samarqandda. Қайси давлатларда буюк мутафаккир боболаримиз Ибн Сино, Мирзо Улуғбек, Алишер Навоий ва Аҳмад Фарғонийларнинг ҳайкаллари ўрнатилган? Belgiyada Ibn Sino, Litvada Mirzo Ulug‘bek, Rossiya poytaxti Moskva, Yaponiya poytaxti Tokio, Ozarboyjon poytaxti Boku shaharlarida Alisher Navoiy, Misr poytaxti Qohirada esa Ahmad Farg‘oniy haykallari o‘rnatilgani. Тошкент шаҳри қачон ва қайси ташкилот томонидан Ислом маданияти пойтахти деб эълон қилинди? 2007-yili Islom konferensiyasi tashkilotining ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha ixtisoslashgan tuzilmasi – AYSESKO tomonidan Toshkent shahri Islom madaniyati poytaxti deb e’lon qilingani. Стратегик йўл деганда нимани тушунасиз? Strategik yo‘l – uzoqqa mo‘ljallangan, umumiy maqsadlarni ifoda etadigan asosiy taraqqiyot yo‘li. “Шок терапияси” деганда нимани тушунасиз? Yillar davomida shakllangan boshqaruv usullari, hayot tartiblarini, odamlarning dunyoqarashini birdaniga o‘zgartirishga urinish, yangi munosabatlarni qisqa muddatda joriy etish «shok terapiyasi»ning asosiy mazmunini tashkil etadi. Eski jarohatni bir urinishda bartaraf etishni da’vo qilgani uchun bu yo‘l aynan shunday nom bilan ataladi. Ўзбек моделининг асосий тамойилларини санаб беринг? «Bu modelning asosiy tamoyillari – ya’ni, iqtisodning siyosatdan xoli ekani, davlatning bosh islohotchi bo‘lishi, qonun ustuvorligi, kuchli ijtimoiy siyosat, islohotlarni tadrijiy asosda bosqichma-bosqich amalga oshirish prinsiplari barchamizga yaxshi ayon» Ислоҳот деганда нимани тушунасиз? «Islohot» – arabcha «isloh» so‘zining ko‘pligi bo‘lib, tuzatish, yangilash, yaxshilash, tubdan o‘zgartirish degan ma’nolarni anglatadi Оила деганда нимани тушунасиз? Oila deb qon-qarindoshlik, qarindoshchilik (nikoh orqali) yoki birga istiqomat qilish orqali bogʻlangan odamlardan iborat ijtimoiy guruhdir. Oila — nikoh yoki tugʻishganlikka asoslangan kichik guruh. Uning aʼzolari roʻzgʻorining birligi, oʻzaro yordami va maʼnaviy masʼuliyati bilan bir-biriga boglangan. oylaning eng muhim ijtimoiy vazifalari — inson zotini davom ettirishdan, bolalarni tarbiyalashdan, oyla aʼzolarining turmush sharoitini va boʻsh vaqtini samarali uyushtirishdan iboratdir. Қонунчилигимиздаги қайси ҳужжатда вояга етган, меҳнатга лаёқатли фарзандлар ўз ота-оналари ҳақида ғамхўрлик қилишга мажбур деб белгилаб қўйилган? 66-moddasida: «Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlar o‘z ota-onalari haqida g‘amxo‘rlik qilishga majburdirlar». Қандай йўллар билан топилган бойлик ҳаром ҳисобланади? o‘g‘rilik, poraxo‘rlik, aldamchilik, firibgarlik, qalloblik bilan orttirilgan boylik harom sanaladi. “Юксак маънавият – енгилмас куч” асарида “халқимизга хос ўзини-ўзи бошқариш тизимининг ноёб усули” дея нима таърифланган? Prezidentimizning «Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch» asarida mahallaga nisbatan «xalqimizga xos o‘zini o‘zi boshqarish tizimining noyob usuli» degan ta’rif ishlatiladi. Конституциямизнинг 105-моддасига кўра маҳалла раиси (оқсоқол) ва унинг маслаҳатчилари неча йил муддатга сайланади. Уларнинг фаолият йўналишлари? 2 yarim yillga. “Туркий гулистон ёхуд ахлоқ” асари ҳақида гапириб беринг? Маърифатпарвар бобомиз Абдурауф Фитратнинг тарбияга оид машҳур фикрларини айтинг? «Avlodni tarbiyalash insoniyatning xizmatidir. Qachonki biz yaxshi axloq egasi bo‘lgan farzandlarni tarbiyalasak, shundagina bo‘ynimizdagi bu xizmat majburiyati soqit bo‘ladi. Kimki, badaxloq bolalarni tarbiya etsa, insoniyatga xizmat emas, balki dushmanlik qilgan bo‘ladi. Jamiyat ularning farzandlaridan bezor bo‘ladi. Xush va yaxshi axloqqa ega bo‘lgan farzand imon sohibi bo‘lgan ota-onadan bo‘ladi, agarda ota-ona axloqsiz bo‘lsalar, ularning tarbiyalari soyasida o‘sgan farzand ham badaxloq bo‘ladi. “Устоз – отангдек улуғ” деган ҳикматни тушунтириб беринг? Xalqimiz tomonidan «Ustoz otangdek ulug‘» degan hikmat bejiz aytilmagan. Chunki bolaning chinakam inson bo‘lib tarbiyalanishida, ma’naviy qusurlarsiz shaxs bo‘lib oyoqqa turishida o‘qituvchi – murabbiylar xizmati otaning xizmatidan kam bo‘lmaydi. O‘qituvchilar yoshlarga faqat bilim berish, ularning aqli to‘liq, zehni o‘tkir bo‘lishi xususidagina emas, balki o‘sib voyaga yetayotgan bolaning xulq-atvori insoniy qiyofa kasb etishi, uning qalbida mehroqibat, boshqalarga hurmat-e’tibor, o‘zgalarning quvonch va dardlariga daxldorlik tuyg‘ulari kamolga yetishi to‘g‘risida ham jon kuydiradi. Инсон ҳаётида ҳар қандай иқтисодий ёки сиёсий қарамликдан ҳам кўра дахшатлироқ қарамлик бу нима? «Fikr qaramligi, tafakkur qulligi har qanday iqtisodiy yoki siyosiy qaramlikdan ham ko‘ra dahshatlidir» Гладиатор тушунчаси қайси даврга тегишли ва улар кимлар бўлган? Qadimgi rim davriga tegishli, Gladiyatirlar qullar bo’lishgan. Шоир Усмон Носирнинг қайси асарида одам болалари худди хўроз ёки қўчқордек ўзаро уришишга, бир-бирини маҳв қилишга мажбур қилинган, йиғилган оломон мана шу томошалардан гўёки завқ-шавқ олган манзаралар акс эттирилган? “Nil” va “Rim” Алишер Навоийнинг “Ёмон итдек одамларга ўз-ўзидан ҳамла қилади. Уни шунчаки ёмон ит эмас, қопадиган ит деса ҳам бўлади. Ичишлик ҳам дард ўти, ҳам сувидир: йўқ, дўзах ўти ҳам тўфон сувидир” деган гаплари ким ҳақида айтилган? Ichuvchi kishi haqida. Ўзи ҳукмронлик қилган ўлкаларни ичкилик балосидан халос қилиш ниятида махсус фармон чиқарган ҳукмдорни айтинг? Bobur Mirzo. Гиёҳванд моддаларнинг ноқонуний савдосидан топилаётган катта миқдордаги нопок пуллар қандай мақсадларда сарфланмоқда? Giyohvand moddalarning noqonuniy savdosi bilan shug‘ullanadigan jinoiy guruhlar topayotgan katta miqdordagi nopok pullar xalqaro terroristik markazlarni qo‘llab quvvatlash, jangari to‘dalarni qurollantirishdek jirkanch ishlarga sarflanmoqda. Материализм деганда нимани тушунасиз? Materializm (lotincha «materialis» – moddiy) – tabiat, jamiyat va odamning mavjudligi, yashash va rivojlanishini tushuntirishda modda (materiya) va uning xossalarini ustuvor deb bilishga asoslangan falsafiy qarashlar majmuasi. Materializm materiya birlamchi, ong ikkilamchi, ya’ni uning in’ikosi, mahsuli deb tushuntiradi. Идеализм деганда нимани тушунасиз? Idealizm (yunoncha «idea» – tasavvur, tushuncha) – olam va odamning yaralishi, tabiat va jamiyatning mohiyati hamda rivojida ruhiy, moddiy bo‘lmagan omillarni ustuvor deb biladigan falsafiy qarashlar majmuasi. Idealizm tarixi buyuk yunon faylasufi Aflotun ta’limotidan boshlanadi. Инсон меҳнати қандай турларга бўлинади ва уларни тушунтириб беринг? Inson mehnati aqliy va jismoniy mehnat turlariga bo‘linadi. Ular orasiga sun’iy to‘siq tiklab, bir-biriga zid qo‘yish esa mutlaqo yaramaydi. Ҳақиқий қахрамонлик деганда нимани тушунасиз? «Lekin menga buyursa, har kuni, har soatda fidoyi bo‘lish, o‘zini tomchi va tomchi, zarrama-zarra buyuk maqsadlar sari charchamay, toliqmay tinimsiz safarbar etib borish, bu fazilatni doimiy, kundalik faoliyat mezoniga aylantirish – haqiqiy qahramonlik aslida mana shu, deb aytgan bo‘lar edim» Шарқда “устоди аввал”, яъни биринчи муаллим деган шарафли номга сазовор бўлган юнон файласуфи ким? Platon (Aflatun) XX аср бошларида халқимиз маорифи ва маданиятини юксалтириш, иқтисодий ҳамда сиёсий ҳаётини босқинчилар измидан озод қилиш йўлида бемисл фидойилик кўрсатган аждодларимизни санаб беринг? Mahmudxo‘ja Behbudiy, Abdulla Avloniy, Fitrat, Xoji Muin, Abdulla Qodiriy, Cho‘lpon, Nihoniy. Биринчи Президентимиз таъбири билан айтганда, XX асрда халқимиз томонидан амалга оширилган энг буюк маънавий жасоратни айтинг? Yurtboshimiz tarixning og‘ir va mashaqqatli sinovlaridan xalqimizning sog‘omon o‘tishida, uning moziy to‘fonlari orasida yo‘q bo‘lib ketmasdan, bezavol yashab kelayotganida, o‘zligini, azaliy qadriyatlarini saqlab qolishida shu xalqning qon-qoni, suyak-suyagida bo‘lgan mana shu ma’naviy jasorat tuyg‘usi hal qiluvchi rol o‘ynaganini alohida ta’kidlaydi. Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида гапириб беринг? Mahmudxoʻja Behbudiy ibn Behbudxoʻja (20-yanvar 1875, Samarqand — 25-mart 1919 Qarshi) dramaturg, noshir, din va jamoat arbobi, jadidchilik harakati yetakchilaridan biri. U Yassaviy avlodidan. 18 yoshidan qozixonada mirzalik qiladi, qozi, mufti darajasiga koʻtariladi. Behbudiy haj safarida boʻlgan chogʻida Arabiston, Misr, Turkiyani kezib chiqqan (1899–1900). Sayohat davomida yangi maktab (usuli jadid) ochish fikri mustahkamlanib bordi. Samarqand yaqinidagi Halvoyi qishlogʻida Ajziy, Rajabaminda Abdulqodir Shakuriylar bilan hamkorlikda yangi maktab ochadi. Behbudiy Qozon va Ufaga borib (1903–1904), u yerdagi yangi usul maktablari bilan tanishadi, tatar ziyolilari bilan aloqani yoʻlga qoʻyadi. Yangi maktablar uchun darsliklar tuzishga kirishadi. Behbudiy 1914-yilda „Samarqand“ gazetasini chiqaradi. Gazeta oʻzbek va tojik tillarida, haftada 2 marta chop etildi. 45-soni chiqqach, moddiy tanqislik tufayli nashr toʻxtadi. Shu yil 20-avgustdan u „Oyna“ jurnali chiqara boshladi. Haftalik, suratli bu jurnal asosan oʻzbekcha boʻlib, sheʼr, maqola (forscha), eʼlonlar (ruscha) ham berib borildi. Jurnal Kavkaz, Tatariston, Eron, Afgʻoniston, Hindiston, Turkiyagacha tarqaldi. Behbudiy kitob nashrini ham yoʻlga qoʻyadi. Fitratning „Bayonoti sayyohi hindi“sini ruschaga tarjima qildirib bostirdi (1913). „Risolai asbobi savod“ („Savod chiqarish kitobi“, 1904), „Risolai jugʻrofiyai umroniy“ („Aholi geografiyasiga kirish“, 1905), „Muntaxabi jugʻrofiyai umumiy“ („Qisqacha umumiy geografiya“, 1906), „Kitobat ulatfol“ („Bolalar xati“, 1908), „Amaliyoti islom“ (1908), „Tarixi islom“ (1909) kabi kitoblar chop ettiradi. Padarkush dirrammasi. Абдулла Авлонийнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида гапириб беринг? Abdulla Avloniy XIX asr oxiri XX asr boshidagi oʻzbek milliy madaniyatining mashhur vakillaridan biri maʼrifatparvar shoir, dramaturg, jurnalist, olim, davlat va jamoat arbobidir. U Toshkentning Mergancha mahallasida toʻquvchi Miravlon aka oilasida tavallud topdi. Avval Oʻqchidagi boshlangʻich maktabda, soʻng shahar madrasalaridan birida tahsil oldi. Biroq koʻproq mustaqil oʻqib-oʻrgandi, tez orada oʻz davrining savodxon, maʼrifatparvar kishisiga aylandi. 1907-yilda oʻz uyida «Shuhrat» nomli gazeta nashr qildi. U mahallasida yangi usuldagi maktab ochdi. «Usulijadid» maktablari uchun toʻrt qismdan iborat «Adabiyot yoxud milliy sheʼrlar», «Birinchi muallim», «Ikkinchi muallim», «Maktab gulistoni», «Turkiy guliston yoxud axloq» kabi darslik va oʻqish kitoblari tuzdi. Maktab-maorif ishlariga yordam koʻrsatish maqsadida xayriya jamiyati tashkil qildi. «Nashriyot» shirkati tuzib, Xadrada «Maktab kutubxonasi» kitob doʻkonini ochdi. Maʼrifatparvar adib, dramaturg, pedagog, noshir va jamoat arbobi Abdulla Avloniy 1934-yil 25-avgustda Toshkentda vafot etdi. Toshkentdagi Botkin qabristoniga dafn etilgan Абдурауф Фитратнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида гапириб беринг? Abdurauf Fitrat (1886, Buxoro shahri, Buxoro amirligi — 4-oktabr, 1938, Toshkent shahri, Oʻzbekiston SSR) — oʻzbek tarixchisi, filolog, tarjimon, yozuvchi, dramaturg va shoir, zamonaviy oʻzbek tili va adabiyoti asoschilaridan biri, Oʻrta Osiyo jadidchiligining taniqli vakillaridan biri, birinchi oʻzbek professori (1926). 1886-yilda Buxoro shahrida ziyoli oilasida tug‘ilgan, adibning otasi savdogarchilik bilan shug‘ullangan bo‘lib, 1918-yilgacha Qashqarda turib qoladi. Yosh Abdurauf asosan onasi Mustafo Bibi (Bibijon) tarbiyasida qoladi, undan Navoiy, Uvaysiy, Zebunniso, Bedil, Fuzuliy kabi yirik shoirlarning g‘azallarini tinglaydi. Fitrat ijodini shartli ravishda uch davrga bo‘lish mumkin: 1-davr 1909–1916-yillarni o‘z ichiga olib, Turkiya taassurotlaridan ilhomlangan holda jadid maʼrifatparvari sifatida ijod qilgan. 2-davr 1917–1923-yillarni qamrab oladi, bu davrda Fitrat milliy istiqlol g‘oyalari bilan to‘yingan asarlar yozadi. Ijodining 3-davri 1923–1937-yillarga oid bo‘lib, Sho‘ro maxfiy xizmatining doimiy nazoratida bo‘lgan Fitrat asosan ilmiy va pedagogik ishlar bilan shug‘ullanadi. „Sayha“ („Chorlov“, „Naʼra“) (fors tilida), „Sayyohi hindi“ („Bayonoti sayyohi hindi“), „Rahbari najot“, „Tarixi Islom“ asarlarini esa Turkiyada tahsil paytida yozgan va „Munozara“ 1908-yilda, „Sayha“ 1910-yilda, „Sayyohi hindi“ 1913-yilda Istanbulda bosilib chiqqan. „Rahbari najot“ va „Oila“ 1915–1916-yillarda Bokuda nashr qilingan. Bu asarlar o‘sha davrdayoq xalq orasida keng tarqaldi. Horijiy tillarga ham o‘girildi. Masalan, „Munozara“ 1909–1914-yillar orasida turk, ozarbayjon tillarida, „Sayyohi hindi“ rus tilida chop etilgan. „Rahbari najot“ni esa do‘sti, shoir va noshir Abdulvohid Burhonov Sankt-Peterburgda nashrdan chiqargan. Bulardan tashqari uning „Mavludi Sharif“, „Abo Muslim“, „Begijon“ asarlari va dastlabki sheʼrlari „Oyna“, „Taraqqiy“, „Sadoi Turkiston“, „Turon“, „Hurriyat“, „Buxoroi Sharif“ kabi gazeta va jurnallar sahifalarida eʼlon qilingan. Uning „Munozara“ va „Sayyohi hindi“ asarlari XX asr boshlarida Turkistondagi milliy uyg‘onish harakatining norasmiy dasturi bo‘lib xizmat qilgan Чўлпон ҳаёти ва ижоди ҳақида гапириб беринг? Choʻlpon (taxallusi; asl ism-sharifi Abdulhamid Sulaymon oʻgʻli Yunusov) (1897, Andijon — 1938.4.10, Toshkent) — shoir, yozuvchi, dramaturg , tarjimon, tanqidchi va jamoat arbobi. Dastlab madrasada (1908-1912), soʻngra rus-tuzem maktabida (1912-1914) oʻqigan. Sharq mumtoz shoirlari asarlarini mutolaa qilish va jadid matbuotini kuzatish yoʻli bilan adabiy, ijtimoiy-siyosiy bilimini oshirgan. 1914-yil Toshkentga kelib, „Sadoi Turkiston“ gazetasi bilan hamkorlik qilgan. „Yangi Sharq“, „Ishtirokiyun“ (1920-yildan „Qizil bayroq“, 1922-yildan „Turkiston“) gazetasida adabiy xodim (1919-1923), Xalq maorif komissarligi qoshidagi Ilmiy kengash (1921-yildan Oʻlka oʻzbek bilim hayʼati, 1922-yildan Ilmiy hayʼat)da rais (1920-1923), „Buxoro axboroti“ gazetasida muharrir (1921-1922), „Turon“ teatrida direktor (1921; 1922-1923), „Mushtum“ jurnali va „Darxon“ gazetasida texnik muharrir, adabiy xodim (1922-1923), Oʻzbek drama studiyasi (Moskva, 1924-1927) va Oʻzbek davlat drama teatrida adabiy emakdosh (1927-1931), SSSR XKS va Sharq xalqlari markaziy nashriyotida tarjimon (Moskva, 1931-1934), „Mushtum“ va „Guliston“ jurnallari hamda „Teatru“ gazetasida adabiy xodim (jamoatchilik asosida, 1935-1937). hu maʼnoda uning 20-yillarda yozgan „Oydin kechalarda“, „Qor qoʻynida lola“, „Novvoy qiz“ singari hikoyalari oʻzbek adabiyotidagi lirik nasrning dastlabki mumtoz namunalaridir. „Kecha va kunduz“ (1936) romani. Choʻlpon nasriy ijodining muhim qismini publitsistika tashkil etadi. U „Yoʻl esdaligi“, „Vayronalar orasidan“ kabi qator ocherk va publitsistik maqolalarida 20-yillardagi mustamlaka oʻlka hayotining mudhish manzaralarini tasvirlagan. Choʻlponning dramaturgiya sohasidagi dastlabki izlanishlari 1919-yilga oid. U shu yili „Temirchi“, „Gunoh“, „Choʻrining isyoni“ singari kichik sahna asarlarini yozdi. 20-yillarning boshlarida esa Choʻlponning „Yorqinoy“, „Xalil farang“, Oʻldiruvchi (1921), „Sevgi va saltanat“, „Choʻpon sevgisi“ (1922) pyesalari maydonga keldi (bu asarlarning aksari bizgacha yetib kelmagan). Абдулла Қодирийнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида гапириб беринг? Abdulla Qodiriy (asosiy taxalluslari: Qodiriy, Julqunboy) (1894.4.10-Toshkent-1938.10.4) – XX a. yangi oʻzbek adabiyotining ulkan namoyandasi, oʻzbek romanchiligining asoschisi; 20-yillardagi muhim ijtimoiy-madaniy jarayonlarning faol ishtirokchisi. Bogʻbon oilasida tugʻilgan. Otasi Qodirbobo (1820–1924) xon, beklar qoʻlida sarbozlik qilgan, rus bosqini paytida (1865) Toshkent mudofaasida qatnashgan. Otasi boshidan oʻtgan sarguzashtlar Abdulla Qodiriyning qator asarlari, xususan tarixiy romanlarining yuzaga kelishida muhim rol oʻynagan. Abdulla Qodiriy musulmon maktabida (1904–06), rus-tuzem maktabida (1908–12), Abulqosim shayx madrasasida (1916–17) taʼlim oldi; Moskvadagi adabiyot kursida (1925–26) oʻqidi. Yoshligidanoq qadimgi Sharq madaniyati va adabiyoti ruhida tarbiya topgan; arab, fors va rus tillarini oʻrgangan. Jahon adabiyotini ixlos bilan mutolaa qilgan. O’tkan kunlar, Mexrobdan chayon, Obid ketmon. Abdulla Qodiriy ijodiy faoliyatining boshlanishi 1910-yillarning oʻrtalariga toʻgʻri keladi. „Sadoi Turkiston“ gazetasining 1914-yil 1 aprel sonida Abdulla Qodiriy imzosi bilan „Yangi masjid va maktab“ sarlavhali xabar bosiladi. Bu boʻlajak adibning matbuotdagi dastlabki chiqishi edi. Oradan koʻp oʻtmay, uning „Toʻy“, „Ahvolimiz“, „Millatimga“, „Fikr aylagil“ kabi sheʼrlari, „Baxtsiz kuyov“ dramasi, „Juvonboz“ hikoyasi chop etiladi (1914–1915). Abdulla Qodiriy ijodining dastlabki namunalari boʻlgan bu asarlar millatparvarlik, maʼrifatparvarlik ruhida yozilgan boʻlib, jadidchilik gʻoyalari bilan sugʻorilgandir. Muallif unda xalqning zabun holatidan kuyib soʻzlaydi, millatni uygʻonishga daʼvat etadi, fikrlashga chorlaydi. Abdulla Qodiriyning „Uloqda“ hikoyasi (1916) avvalgi asarlari bilan tenglashtirib boʻlmaydigan darajada yuqori boʻlib, XX tongidagi oʻzbek realistik adabiyotining choʻqqisi, realistik hikoyaning eng yaxshi namunasi hisoblanadi. Дин деганда нимани тушунасиз? «Din» arabcha so‘z bo‘lib, ishonch degan ma’noni bildiradi. Din – ilohiy kuchlarga ishonch asosida shakllangan tushuncha, tasavvur va qoidalar tizimidir. Диннинг коммуникативлик вазифасини тушунтириб беринг? Ал-Хоразмийнинг “Ал-Жабр ва-л-муқобала” китобининг мазмуни ҳақида гапириб беринг? «АЛ-ЖАБР ВАЛ-МУҚОБАЛА» (араб.) — Шарқда (кейинчалик Ғарбда ҳам) машҳур математик рисола. АлХоразмий ёзиб қолдирган илмий ёдгорлик. Асарда иккинчи даражали ва чизиқли тенгламалар таснифи, уларни ечиш йўллари берилган, геометрик ва алгебраик муносабатлар орасидаги боғланишлар баён этилган, умумий қоидалар ифодаланган. Асарда мерос тақсимлашга оид бўлим ҳам бор. Аслида араб тилида ёзилган. Китоб номидаги «ал-жабр» сўзидан «алгебра» сўзи келиб чиққан. Салиб юришлари ҳақида нималарни биласиз? Salib yurishlari – 1096-1270 yillarda Gʻarbiy Yevropa zodagonlari va katolik cherkovi tomonidan Yaqin Sharqqa (Suriya, Falastin, Shim. Afrika) qilingan bosqinchilik urushlari. Salib yurishlarining bosqinchilik mohiyati diniy shiorlar [gʻayridin (musulmonlar)larga qarshi kurash va "xudo qabri" hamda "muqaddas yer" (Falastin)ni ozod qilish] bilan niqoblangan. 1S.yu. (1096—99) 1095 y. Klermonda papa Urban II tomonidan eʼlon qilingan. 1099 y. iyulda salibchilar saljuqiylardan Quddus (Iyerusalim) shahrini tortib olishgan va Quddus qirolligini tashkil etishgan;2S.yu. (114749) ga 1144 y. saljuqiylarning Edessa shahrini bosib olishlari bahona boʻlgan. Bu yurish magʻlubiyatga uchragan;Salib yurishlari (1189—92)ning boshlanishiga 1187 y. Misr sultoni Salohiddin tomonidan Quddusning egallab olinishi sabab boʻlgan. Bu yurish ham barbod boʻlgan;4S.yu. (1202—04) ni 1199 y. papa Innokentiy III uyushtirgan. Uning natijasida fransuz, nemis va italyan salibchilari dastlab Misrga moʻljallangan yurishning yoʻnalishini oʻzgartirib, xristianlar yashaydigan shaharlar — Zadar [Dalmatsiya, 1202 y. noyabr, Konstantinopol (Vizantiya poytaxti, 1204 y., aprel)]ni bosib olib, Lotin imperiyasini tuzishgan. 5(121721), 6(1228—29), 7(1248— 54), 8(1270) Salib yurishlari samarasiz boʻlgan. “Жамиятда ёмонликнинг илдизлари кўп, аммо уларнинг асосийси уч нарса – тама, ғазаб ва илмсизликдир”, ушбу фикр кимга тегишли ва уни изоҳлаб беринг? Бизнинг тушунчамиздаги фанни илм, диний илмни эса маърифат, ҳикмат деб атаган ва уларнинг инсон тафаккуридаги ўрнини тўғри белгилаган аллома ким? Теологик ёндашувга кўра диннинг келиб чиқишини айтиб беринг? Teologik (ilohiy, diniy) yondashuvga ko‘ra, turli buyumlarga sig‘inish va ko‘pxudolik, jumladan, animizm, totemizm, fetishizm va shomonlik yakkaxudolikdan keyin yuzaga kelgan. Jumladan, yahudiylik, xristianlik va islom dinlariga ko‘ra, Xudo ilk inson —Odamni yaratib, unga o‘zini tanitgan va Odam avlodlarini o‘ziga sig‘inishga chaqirgan. Vaqt o‘tishi bilan insonlar sof ta’limotdan uzoqlashib, turli butlarga sig‘ina boshlaganlar. Материалистик ёндашувга кўра диннинг келиб чиқишини айтиб беринг? Dinlarning kelib chiqishi haqidagi ikkinchi qarash fanda materialistik yondashuv deb nomlanadi. Mazkur qarashlarning paydo bo‘lishi antik davrga borib taqaladi — ilk bor qadimgi yunon faylasuflari bu haqdagi o‘z qarashlarini bayon etganlar. Анимизм ҳақида нималарни биласиз? Qadimgi odamlar atrofdagi dunyoda hayvonlar, o‘simliklar, tabiat hodisalari kabi har narsaning joni, ya’ni ruhi mavjud deb tasavvur qilganlar. Qadimgi Markaziy Osiyo xalqlari orasida keng tarqalgan afsonaviy ko‘rinishga ega bo‘lgan yer, olov, o‘rmon, suv, tog‘ va uyning odamsimon «ruhlari» ham shundan kelib chiqqan. Jumladan, daraxtga sig‘inish ham animizmning bir turi hisoblanadi. Shu sababli bo‘lsa kerak, «Hayot daraxti» mavzusi O‘zbekiston xalq hunarmandchiligida muhim o‘rin tutadi. Xalqlarda insonning jismoniy o‘limidan so‘ng uning ruhi yashab qolishiga bo‘lgan ishonch va e’tiqod dafn etish bilan bog‘liq qator marosimlar paydo bo‘lishiga olib kelgan. Тотемизм ҳақида нималарни биласиз? Ibtidoiy jamoalar qavm-qarindoshlik asosiga qurilgan. Odam ijtimoiy munosabatlarning ushbu ko‘rinishini tashqi muhitga – tabiatga ham ko‘chirgan. Urug‘ning jonivorlar va o‘simliklar olami bilan aloqasini ular bilan qondoshlik alomati deb tushunilgan. 1938-yili Surxondaryo viloyati Boysuntog‘ tog‘laridagi Teshiktosh g‘oridan topilgan neandertal bola qabri hozirgi O‘zbekiston hududidagi totemizm e’tiqodiga aloqador eng qadimiy yodgorliklardan biridir. Bolani ko‘mishdan avval uning atrof tog‘ echkisi – arxarning shoxlari bilan o‘ralgan, bu uning totem jonivor bilan bog‘liqligi to‘g‘risidagi taxminni ilgari surish imkonini beradi. Фетишизм ҳақида нималарни биласиз? Zamonaviy dinlarda fetishizm tabarruk buyumlarni tavof qilish tarzida, jumladan, xristianlarda — xoch, ikonalar, mayitga sig‘inish, buddizmda – tabarruk o‘g‘ir yoki hovoncha tarzida saqlanib qolgan. Irim-sirimga ishonadigan odamlar orasida tumor baxt keltiradi, ko‘zmunchoq esa yomon ko‘zdan asraydi, degan ishonch mavjud bo‘lgan. Taqa, tumor, bo‘yin taqinchog‘i (kulon) kabi narsalar zamonaviy fetishlarga misol bo‘ladi. Шаманизм (шомонлик) ҳақида нималарни биласиз? Boshqa millatlarda bo‘lgani singari, Markaziy Osiyo xalqlarida ham shamanizm turli ko‘rinishlarda kuzatiladi. Folbinlik, rom ochish, issiq-sovuq qilish, ilgirlik kabilarni shamanizm belgilari sifatida keltiriladi. Bugungi kunda ham ba’zan biror narsasini yo‘qotgan kishi folbinga borish holatlari uchraydi. Shuningdek, sehr yo‘li bilan birovga foyda yoki zarar yetkazishga urinish amaliyoti ham kuzatiladi. “Одамлар! Энг аввало, эзгу ахлоққа эга бўлишга ҳаракат қилинг, зеро, ахлоқ қонуннинг асосидир”, деган фикр муаллифи ким? Яҳудийлик дини ҳақида нималарни биласиз? Iudaizm, iudaizm — asosan, yahudiylar oʻrtasida tarqalgan eng qad. dinlardan biri. Mil. av. 1ming yillik boshlarida Quddus (Falastin)da vujudga kelgan. Arabiston yarim orolning shimolida koʻchib yurgan yahudiy qabilalari mil. av. 13-asrda Falastinni bosib oldilar va mil. av. 10-asrda Isroil — Yaxudiya davlatini tuzdilar. I. ana shu qabilalarning diniy urf-odatlari va Falastin xalqparining ayrim eʼtiqodlarini oʻzida mujassamlashtirgan. I. nomi Yahudo (Iuda) kabilasining nomidan olingan. Яҳудий подшоҳлиги қачон ким томонидан ташкил этилган? Arabiston yarim orolning shimolida koʻchib yurgan yahudiy qabilalari mil. av. 13-asrda Falastinni bosib oldilar va mil. av. 10-asrda Isroil — Yaxudiya davlatini tuzdilar. Яҳудийларда “кашрут қоидаси” бу нима? Kashrut (shuningdek kashrut yoki kashrus, Zo'r) To'plamidir parhez qonunlari yahudiylarning yeyishlariga ruxsat berilgan ovqatlar va ular qanday tayyorlanishi kerakligi bilan shug'ullanish Yahudiy qonuni. Iste'mol qilinishi mumkin bo'lgan oziq-ovqat mahsuloti hisoblanadi kosher. Яҳудийларнинг Марказий Осиёда яшаганликларига гувоҳлик берувчи археологик топилмалар тадқиқотчилар томонидан илк бор қачон ва қаердан топилган? Yahudiylarning Markaziy Osiyoda yashaganliklariga guvohlik beruvchi arxeologik topilmalar ilk bor tadqiqotchi tomonidan 1954-yili Turkmanistonning Marv va Bayramali shaharlaridan topilgan. Bular qadimgi sinagoga qoldiqlari, yahudiy yozuvida yozilgan sopol buyumlardir. Topilmalar Yunon-Baqtriya va Parfiya davlatlari hukmronlik qilgan miloddan avvalgi II - milodiy I asrlarga tegishli bo‘lgan. Ўзбекистондаги биринчи яҳудийлар театри қачон ва қаерда ташкил қилинган? 1932-yilda Samarqandda. Яҳудийлик таълимоти Худо томонидан Мусога нозил қилинган Ўн амрга риоя этишга асосланади. Шу 10 амрни санаб беринг? 1. Dunyoni yaratgan, yakkayu yagona Yahvedan boshqa iloh yo‘qligiga imon keltirish. 2. Yahvedan boshqaga ibodat qilmaslik. 3. Xudoning nomini bo‘lar-bo‘lmasga tilga olavermaslik. 4. Shanba kunini muqaddas bilish va shu kuni dam olish. 5. Ota-onani hurmat qilish. 6. Qotillik qilmaslik. 7. Zino qilmaslik. 8. O‘g‘rilik qilmaslik. 10. O‘z yaqinlari (yahudiylar) haqqiga yolg‘on guvohlik bermaslik. 10. O‘z yaqinlari uyiga, ayoliga, quliga, hayvonla- Talmud riga, umuman, unga tegishli bo‘lgan narsalarga ko‘z olaytirmaslik. Яҳудийларнинг муқаддас китоби номини айтинг ва бу китоб қайси тилларда ёзилган? Tavrot (qad. yahudiycha "tora" — taʼlimot, qonun) — iudaizm dinining muqaddas kitobi. T. 5 ta kitob (Ibtido, Chiqish, Loviy, Sonlar, Ikkinchi qonun)ning umumiy nomi. Iudaizm va islom aqidasi boʻyicha, T. Alloxning Musoga Jabroil orqali tushirgan kitobi. Koʻpincha u "Muso qonunlari" deb ham ataladi. Yahudiylikning barcha qonun-qoidalari payg’ambar Muso alayhissalomga nozil qilingan muqaddas Tavrotda mufassal bayon qilingan. Bundan tashqari, Tavrotning tavsiri va yahudiylik dinining aqida va marosimlari yozilgan Talmud kitobi hamda Muso alayhissalom vafotidan 460 yil keyin, miloddan avvalgi 1050 yillarda Dovud alayhissalomga nozil qilingan muqaddas Zabur (Psaltir) kitobi ham bu dinning muqaddas kitoblari hisoblanadi. Яҳудийларнинг муқаддас китоби Таврот (Тора) Мусога тегишли бўлган нечта китобни ўз ичига олади ва бу китобларни санаб беринг? 5 ta kitob “Ibtido”, “Chiqish”, “Loviy”, “Sonlar”, “Ikkinchi qonuni” Яҳудийликда ибодат қай тарзда амалга оширилади? Yahudiylikda ibodat tong, peshin va shom paytida qilinadigan kundalik hamda shanba kuni sinagogada bo‘lib o‘tadigan haftalik ibodat shakllariga bo‘linadi. Haftalik ibodat (Shabat-Sabt) juma kuni Quyoshning botishi bilan boshlanadi va shanba kuni nihoyasiga yetadi. Яҳудийларда “Адан” тушунчаси нимани англатади ва у қайси асарда келтирилган. «Tavrot»da jannat «Adan» nomi bilan atalib, uning sifatlari bayon qilingan. Яҳудийларнинг садуқийлик оқими ҳақида нималарни биласиз? Saduqiylik klassik oqimlar orasida muayyan o‘ziga xosliklari bilan boshqalardan farqlanadi. Mazkur oqimning vakillari asosan yirik yer egalari, yuqori qatlam vakillari (aristokratlar)dan bo‘lishgan. Saduqiylik ta'limotiga ko‘ra ruh abadiy emasligi ta'kidlanadi. Insonning qayta tirilishi, farishtalarning mavjudligi inkor etiladi. Saduqiylar Xudo bandalarining ishiga aralashmaydi, har bir inson taqdirini o‘zi yaratadi, deb hisoblaydilar. Яҳудийларнинг фарзийлик оқими ҳақида нималарни биласиз? Farziylar oqimi mil. avv. II asrda e'tiqod va amalda saduqiylikka muxolif ravishda yuzaga kelgan. Shuningdek, saduqiylikdan farqli ravishda farziylarning o‘zagini quyi tabaqa vakillari va kambag‘allar tashkil etgan. Yahudiylik qonun-qoidalariga qattiq rioya qilinishini talab qiladigan ushbu oqim Xudo har bir narsani nazorat qilishi, bandaga xos hur irodaning mavjudligi, o‘limdan keyin qayta tirilish, jannat, jahannam, farishtalar, jazo va mukofotning borligiga ishonishga asoslanadi. Яҳудийларнинг ҳасидийлик оқими ҳақида нималарни биласиз? XVIII asrning birinchi choragida yuzaga kelgan hasidiylik (ibr. — «dindorlar») o‘rta asr oqimlar ichida alohida o‘rinni egallaydi. Bu ta'limot tarafdorlari dinning mohiyatiga aql bilan emas, balki his-tuyg‘ular orqali erishiladi, degan tamoyildan kelib chiqib, din qonunlarini o‘rganishni emas, balki diniy hissiyot va axloqni birinchi o‘ringa qo‘yishadi. Hasidiylar shanba va bayram kunlari «shtrayml» nomli telpak kiyishlari bilan boshqa oqimlardan ajralib turadi. Hasidiylar hayotning barcha jabhalarida axloq normalarga qattiq rioya etib, «Tavrot»da belgilangan buyruqlarni bekam-ko‘st bajarishga harakat qiladilar. Яҳудийларнинг “ислоҳотчи яҳудийлик” оқими ҳақида нималарни биласиз? «Islohotchi yahudiylik» zamonaviy oqimi XIX asr boshlarida Germaniyada yuzaga kelgan bo‘lsada, AQSHda shakllandi. Ushbu oqim yuzaga kelishiga Markaziy Yevropada yashovchi yahudiylarning o‘zlari yashayotgan mamlakat madaniyatiga moslashishga chaqiriqlari g‘oyaviy asos bo‘lib xizmat qilgan. «Islohotchi yahudiylik»ka xos xususiyatlar shundaki, uning ta'limotiga ko‘ra, «yahudiylar endi bir xalq (millat) emas, balki bir jamoatdir, qadim yahudiy qonun-qoidalaridan faqatgina zamonaviy hayot tarziga mos bo‘lganlarigina qabul qilinishi mumkin» deyiladi. Буддавийлик дини қачон ва қаерда вужудга келди? Buddaviylik miloddan avvalgi VI-V asrlarda Shimoliy Hindistonda vujudga kelgan bo‘sada, ko‘p o‘tmay sharqqa tomon keng tarqala boshladi. Rivoyat qilinishicha, Budda vafotidan so‘ng uning jasadi kuydirilib, hoki sakkiz buddaviy jamoaga yuborildi. Uning hoki dafn etilgan joylarda buddaviylik stupalari (gumbazlari) barpo etildi Буддавийлик дини Хитой, Корея, Япония, Тибет, Монголия, Бурятия ва Тува, Америка ва Европа қитъаларига қачон кириб борди? Buddaviylik milodning I asrida Xitoy, IV asrda Koreya,VI asrda Yaponiya, VII asrda Tibet, XIII asrdan XVI asrgacha Mongoliya, XVII asrdan XVIII asrgacha Buryatiya va Tuva, XIX-XX asrlarda Amerika va Yevropa qit'alariga kirib borgan. Буддавийликнинг энг машҳур қадимги ёдгорликлари қайси асрларга мансуб? Buddaviylikning eng mashhur qadimgi yodgorliklari milodning III—I asrlariga mansub. VII asrning boshlarida Termizda 10 ta buddaviylik monastiri (sangarama) va mingta rohib bo‘lgan. Markaziy Osiyoda V-VIII asrlarda buddaviylik o‘rnini islom dini egallay boshladi. Айритом топилмаси ҳақида нималарни биласиз? Ayritom Termizdan 7 km masofada, Amudaryoning qadimiy kechuvi yaqinida, tik qirg‘oqning o‘ng tomonida joylashgan. Ko‘hna shaharning sharq tarafida buddaviylik stupasiga o‘xshash minora shaklidagi xom g‘ishtdan qurilgan bino vayronalari joylashgan. 1933-yil arxeolog Mixail Yevgenyevich Masson tomonidan xom g‘ishtdan qurilgan bino qoldiqlari, uning ichida esa haykal, tosh karnizlar, me'moriy buyumlar, toshdan yasalgan muqaddas yodgorliklar, musiqachilar va mutafakkirlar, ehson keltiruvchilarning shakllari tushirilgan haykallarning hoshiyali tosh plitalari topilgan. Фаёзтепа топилмаси ҳақида нималарн биласиз? Qoratepa sharqidan sakson metr narida Fayoztepa ibodatxona-monastiri majmuyi aniqlandi. Fayoztepa ibodatxonasi to‘g‘ri to‘rtburchakdan iborat tuzilishga ega. Bino uchta teng qismga ajralgan, ularning har birida ichki hovli bo‘lgan. Bir qismida yashash xonasini o‘z ichiga olgan monastir (rohibxona) joylashgan. Unda rohiblar yashaganlar. Bundan tashqari, ovqatlaniladigan xona, oshxona, non yopiladigan xona kabi yordamchi xonalar bo‘lgan. Uchinchisi ibodatxonaga o‘xshagan markaziy xona bo‘lib, devorlari xom g‘isht va paxsadan qurilgan, somonli loy bilan suvalgan va oqlangan. Буддавийликка оид Далварзинтепа ёдгорлиги қачон топилганлигини ва қаерда жойлашганлигини айтинг? Surxondaryo viloyati, Sho‘rchi tumanida joylashgan. Buddaviylikka oid mazkur yodgorlik 1962-yili aniqlangan. Ushbu qadimiy shahardan tashqarida ham yana bir buddaviylik ibodatxonasi, vino tayyorlash qurilmalari hamda dafn qilish joyi topilgan. Қайси ёдгорликдан Марказий Осиё ҳудудларида биринчи марта лойдан ясалган, яхши сақланган Будда тасвирланган ҳайкаллар топилган? Dalvarzintepa. Surxondaryo viloyati, Sho‘rchi tumanidan. Қува топилмаси ҳақида нималарни биласиз? 1957-yilda Farg‘ona vodiysidagi Quva shahri vayronalarida arxitektura va haykaltaroshlikning ajoyib namunasi bo‘lgan buddaviylik ibodatxonasi qoldiqlari topilgan. Ushbu materiallar Farg‘ona viloyatida VII asrda buddaviylik dini keng tarqalganini tasdiqlaydi. Bu davrda Markaziy Osiyoning boshqa hududlarida zardushtiylik dini, xususan, uning mahalliy diniy an'analarni o‘ziga singdirgan shakli hukmron bo‘lgan. Bugungi kunda yurtimizda buddaviylikning lamaizm yo‘nalishi tarqalgan. Буддавийликнинг турли ҳудудларга кенг тарқалишига замин яратган омилни айтиб беринг? Буддавийликнинг муқаддас китобини айтинг? «Tripitaka» (sanskritcha «Uch savat donolik») uchta katta bo‘limdan iborat. Буддавийликнинг муқаддас манбаси бўлмиш “Трипитака” неча бўлимдан иборат ва уларни санаб беринг? Birinchi bo‘lim - «Vinaya-pitaka» (sanskritcha - «Axloqiy me'yorlar kitobi») buddaviylar jamoasi «sangxa» tarkibiga kirish tartibi, rohiblarning xulq-atvori hamda diniy ko‘rsatmalarga rioya qilish qonun-qoidalari va unga amal qilinmagan taqdirda beriladigan jazolar tavsifini o‘z ichiga oladi. Ikkinchi bo‘lim - «Sutta-pitaka» (sanskritcha - «Duolar kitobi») hajm jihatdan eng kattasi hisoblanadi. Unda, asosan, «to‘rt asl haqiqat» haqida so‘z yuritiladi. Budda ta'limoti shogirdlari tilidan masal, suhbat, nasihat, afsona, hikmatli so‘z, dostonlar shaklida bayon etilgan. Shuningdek, ushbu bo‘limda Budda jamoasi («sangxa»)ning tuzilishi va uning shogirdlariga oid ma'lumotlar ham keltiriladi. Uchinchi bo‘lim - «Abxidxarma-pitaka» (sanskritcha - «Diniy-falsafiy masalalar kitobi»)da diniy ta'limotning asosiy qoidalari ifodalanib, buddaviylik amaliyotining falsafiy mazmun-mohiyati ochib berilgan. Matn yozilish uslubi va tili murakkabligi uchun buddaviy rohiblar ularni faqat ustozlaridan ta'lim olish yo‘li bilan o‘zlashtirganlar. Будда фикрича, инсон “Панча шила” (санскритча – беш насиҳат)га амал қилиши керак. Шу 5 насиҳатни санаб беринг? Буддавийликнинг Хинаяна йўналиши ҳақида нималарни биласиз? Xinayana (sanskritcha — kichik arava) yo‘nalishi an'anaviy qarashlarga rioya qilishi bilan birga Budda ta'limotiga qat'iy mantiqiy izchillik berishga intildi Buddaviylikning ilk yo‘nalishlaridan biri, najot topishning tor yo‘li xinayana miloddan avvalgi I asrda shakllangan bo‘lib, uning asosiy qoidalari «Tiripitaka»da bayon qilingan. Xinayanada «Budda tishiga sig‘inish», muqaddas joylarni ziyorat qilish kabi dabdabali marosimlar paydo bo‘lgan. Buddaviylarning muqaddas joyi Shri Lanka bo‘lib, bu yerga turli mamlakatlardan bu dinga e'tiqod qiluvchilar tashrif buyuradilar. Shri Lankaning avvalgi poytaxti bo‘lgan Kandi shahrida dunyoga mashhur «Buddaning tishi» ibodatxonasi joylashgan. Буддавийликнинг Дзен буддизм йўналиши ҳақида нималарни биласиз? Dzen buddizm V-VI asrlarda Xitoyda paydo bo‘lgan mahayana yo‘nalishidagi maktablardan biridir. Uning asoschisi afsonaviy rohib Bodxidxarma hisoblanadi. «Dzen» (lotincha - meditatsiya, fikrni jamlash, diqqat bilan mushohada qilish) buddizmning asosiy xususiyatlari shundaki, unda nazariyadan ko‘ra amaliyotga, diniy o‘git va qonun-qoidalarni yodlash o‘rniga mushohada qilishga alohida e'tibor berilgan. Dzen buddistlar jismoniy mehnat qilish, san'at turi bilan shug‘ullanishga katta ahamiyat beradilar. Dzen buddizmda tashqi olamdan uzilib, abadiy tashvishlardan chetlanish va fikrni bir nuqtaga jamlashga alohida e'tibor beriladi. Буддавийликнинг Необуддизм йўналиши ҳақида нималарни биласиз? Neobuddizm XX asrning 40-50-yillaridan boshlab keng tarqala boshlagan oqim bo‘lib, Birma, Tayland, Laos, Vetnam mahalliy ziyolilarining ozodlik va milliy uyg‘onish harakati bilan bog‘liqdir. Uning asosida yangi zamon talabiga javob bera oladigan bunyodkor g‘oyalarni targ‘ib qilish kabi masalalar yotadi. Aql-idrokning ahamiyatsizligi, dinning najotkorligi e'tirof etilib, buddaviylik g‘oyalarini tushuntirishda bilish nazariyasi usullaridan foydalaniladi. Milliy ozodlik kurashida faol qatnashgan neobuddizm oqimi diniy-islohotchilik harakati kuchayishiga katta ta'sir ko‘rsatgan. Христианлик дини ҳақида нималарни биласиз? Milodning I asrida Falastinda vujudga kelgan xristianlik dini e'tiqodchilari soni bo‘yicha dunyoda birinchi o‘rinda turadi, Yer yuzi aholisining qariyb 2 milliarddan ortig‘i bu dinga e'tiqod qiladi. Shuning uchun ham xristianlik jahon dini sifatida e'tirof etiladi. Xristianlik ta'limotining paydo bo‘lishi Iso Masih shaxsi bilan bog‘liq. Iso shaxsi haqida fanda mifologik va tarixiy yondashuvlar mavjud. Христианликнинг Ўзбекистон ҳудудига кириб келиш йўллари ҳақида гапириб беринг? Markaziy Osiyoga katolik va protestant yo‘nalishi vakillarining kirib kelishiga birinchi jahon urushida asirga olingan nemis, polyak, eston, shved, litva, latish va boshqa yevropalik askarlarning Turkiston o‘lkasiga surgun qilinishi sabab bo‘ldi. Библияда ўғирлик ҳақида нима дейилган? O‘g‘rilik qilma, o‘z qo‘llaring bilan foydali mehnat qil va muhtojlarga yordam ber. Жиззах вилоятида Винкерд ҳудудидаги ғордан қандай маданий ёдгорлик топилган? Jizzax viloyatida — Vinkerd hududidagi g‘or devorlaridan xristianlik tarixiga oid Iso Masih go‘dakligi ifodalangan suratlar topilgan. Тошкентда биринчи католик черкови қачон қуриб битказилган ва мамлакатимизда диний толерантлик масаласи ҳақида гапириб беринг? 1917-yilda qurib bitkazilgan. Библия Иоганн Гутенберг томонидан 1450 йилда неча нусхада чоп этилган ва ҳозирда шундан қанчаси сақланиб қолган? 180 nusxada chop etilgan bo‘lib, undan faqat 47 nusxasi saqlanib qolgan. “Бир само остида” шиори билан халқаро мусулмон-христиан конференцияси қачон ва қаерда ўтказилди? 1995-yilning oktabr oyida Toshkent shahrida. Христианликнинг муқаддас китоби қайси ва у неча бўлимдан иборат? Xristianlikning muqaddas manbayi «Qadimgi Ahd» va «Yangi Ahd» deb nomlanuvchi ikki bo‘limdan tarkib topgan «Bibliya» (yunoncha — «kitoblar») hisoblanadi. «Qadimgi Ahd» «Tavrot», «Zabur» va boshqa bir necha kitob va madhiyalarni o‘z ichiga olib, umumiy hisobda 39 kitob, ya'ni bo‘limdan iborat. Христианликнинг католиклик йўналиши ҳақида нималарни биласиз? 1054-yilda xristianlik doirasida bo‘linish ro‘y berishi natijasida pravoslav (Sharqiy xristianlik) va katolik (G‘arbiy xristianlik) cherkovlari yuzaga keldi. Katoliklik xristianlik dinining eng yirik yo‘nalishi hisoblanadi. «Katolik» so‘zi butun jahon, butun dunyo (umumiy, dunyoviy) degan ma'noga ega. Bu yo‘nalish, asosan, G‘arbiy, Janubi-G‘arbiy va Markaziy Yevropa, Boltiqbo‘yi, Ukraina va Belarusning g‘arbiy hududlarida, Lotin Amerikasi va AQSHda tarqalgan. Katoliklik xristian dinining yo‘nalishi sifatida uning asosiy aqidalari va marosimlarini tan olishi bilan birga, ta'limoti, marosimlarni amalga oshirish, tashkil topishida o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Katolik ta'limotining asosini xristianlikda tan olingan Muqaddas kitob — Bibliya va Muqaddas rivoyatlar tashkil etadi. Христианликнинг протестантлик йўналиши ҳақида нималарни биласиз? Protestantlik Yevropa mamlakatlarida katoliklikda kechayotgan jarayonlarga qarshi qaratilgan reformatsiya harakati natijasida vujudga kelgan. Reformatorlar katoliklik amallarini Injil ideallaridan qaytish deb talqin qiladilar. Oksford universiteti professori J. Viklif (1320-1384) Rim Papasining Angliyadan olinadigan soliqlariga qarshi chiqdi, ingliz cherkovining fuqarolar ishlari bo‘yicha Angliya qiroliga bo‘ysunishi lozimligi va Muqaddas kitobning cherkov rivoyatlaridan ustunligi to‘g‘risidagi g‘oyalarini ilgari surdi. Bu g‘oyalarni ingliz kambag‘al ruhoniylari qo‘llab-quvvatladilar. Protestantlik dunyoviy kishilarni ruhoniylardan ajratmaydi. Ислом динининг Марказий Осиёга кириб келиш тарихи ҳақида гапириб беринг? Usmon ibn Affon (r.a.) davriga kelib musulmonlar hozirgi Turkmaniston hududlariga kirdilar. Sekin-asta arab-musulmon qo‘shinlari Xuroson va Movarounnahr hududlarini egallab, islom dinini tarqata boshladilar. Lekin arablar egallagan yerlarning aholisi bir zumda musulmonlarga aylanib qolmadi. Markaziy Osiyoda IX asr o‘rtalariga kelibgina, ya'ni Movarounnahr fathidan bir yarim asr o‘tgach, islom mahalliy aholining asosiy diniy e'tiqodiga aylandi. Ислом динининг муқаддас китоби қайси ва бу китоб ким томонидан илк бор тўлиқ равишда замонавий ўзбек тилига таржима қилинган? Alouddin Mansur tomonidan amalga oshirildi. Mazkur tarjima 1990-1992-yillarda «Sharq yulduzi» jurnalida e'lon qilingan bo‘lsa, 1992-yili alohida kitob shaklida ko‘p nusxada nashr etildi. Қайси халифа даврида “Қуръони карим” иккинчи марта жамланиб, китоб ҳолатига келтирилди? Usmon ibn Affon (642-654). Ислом динининг “Қуръони карим”дан кейинги ўринда турувчи муқаддас манбасини айтинг? Hadis — Islom dinining Qur'oni karimdan keyingi o‘rinda turuvchi muqaddas manbasi. Ислом дини таълимоти ҳақида гапириб беринг? Islom dini ta'limotiga ko‘ra, Alloh barcha jonli va jonsiz narsalarning, butun koinotning yaratuvchisi hisoblanadi. U hech kimga o‘xshamaydi va hech narsani u bilan tenglashtirish mumkin emas. Insonlar Alloh yaratgan maxluqotlarning eng buyugidir. Alloh odamzotni to‘g‘ri yo‘lga boshlash uchun o‘z elchilari — payg‘ambarlarni yuborib turgan. Manbalarda payg‘ambarlarning soni 124 ming nafar bo‘lgani qayd etiladi. Muhammad (s.a.v.) avvalgi payg‘ambarlar ishini davom ettirgan, sof e'tiqodni tiklagan, qiyomat oldidan yuborilgan oxirgi payg‘ambar (Xotam al-anbiyo) deb tan olinadi. Ислом динининг асосий байрамлари ҳақида гапириб беринг? Islom dinining asosiy bayramlari — bu hijriy yil hisobida Shavvol oyining birinchi kunida nishonlanadigan Ramazon hayiti hamda undan 70 kundan so‘ng nishonlanadigan Qurbon hayitidir. Ислом динининг Ҳанафийлик мазҳаби ҳақида нималарни биласиз? Hanafiylik mazhabi asoschisi Abu Hanifa nomi bilan mashhur Nu'mon ibn Sobit Kufiy (699-767) hisoblanadi. Ushbu mazhab o‘z mohiyati, ta'limoti va qo‘llagan uslubi bilan jamiyatda yuz berib turadigan har qanday savolga javob topa oladi. Bu shundan kelib chiqadiki, hanafiy mazhabi yangi vujudga kelgan diniy masalaning yechimi Qur'on va hadisda mavjud bo‘lmasa, qiyos va uning eng muhim turi bo‘lmish istehsonga tayanib ish olib boradi. Abu Hanifa og‘ir vaziyatlarda odamlar uchun qulay sharoit yaratib berib, qiyinchiliklarini oson qilishga uringan. Abu Hanifa erkinlik tamoyilining homiysi edi, tijorat va boshqa sohalarda inson huquqi va erkinliklarini himoya qilib keldi. Masalan, turmush qurishda erkak va ayolga teng huquq berilib, oqil va balog‘atga yetgan qiz va ayollarni hech kim ularning roziligisiz nikoh qilishga majburlay olmaydi, nikoh shartnomasi qizning valiysi (ota, buva, amaki, aka, uka) bo‘lmasa ham uning o‘z so‘zi bilan bog‘lanadi. Bugungi kunda Markaziy Osiyo musulmonlarining aksari hanafiylik mazhabiga ergashadi. Ayni damda mazkur maktab Hindiston, Pokiston, Afg‘oniston, Iroq, Suriya, Turkiya va qator Afrika mamlakatlarida keng tarqalgan. Ислом динининг Моликийлик мазҳаби ҳақида нималарни биласиз? Molikiylik mazhabi asoschisi, imom Abu Abdulloh Molik ibn Anas 711-yilda tavallud topgan. Mazkur mazhabda birinchi manba Qur'oni karim, ikkinchi manba hadis hisoblanadi. Molikiylik mazhabida shar'iy masalalarda Madina hayoti va odatlari ko‘p hollarda ustun turgan. Molikiylik Marokash, Jazoir, Tunis, Bangladesh kabi mamlakatlarda asosiy mazhab hisoblanadi. Ислом динининг Шофеълик мазҳаби ҳақида нималарни биласиз? Shofe'iylik mazhabi asoschisi Abu Abdulloh Muhammad ibn Idris Shofe' (767-804) Falastinning G‘azo shahrida tugilib, 804-yili Misrda vafot etgan. Shofe'iylik mazhabi fiqhiy hukm chiqarishda Qur'on, sunnat, ijmo va qiyosga suyanadi. Ular hanafiylar va molikiylarda mavjud bo‘lgan istehsonni rad qiladilar. Shofe'iylik, asosan, Indoneziya, Malayziya, Misr, Sudan, Keniya, Mali, Liviya kabi davlatlarda tarqalgan. Ислом динининг Ҳанбалийлик мазҳаби ҳақида нималарни биласиз? Hanbaliylik mazhabi asoschisi imom Abu Abdulloh Ahmad ibn Hanbal (780-855) Bag‘dod shahrida yashagan. Hanbaliylik mazhabida Qur'on va sunnat asosiy manba hisoblanadi. Ijmo va sahobalarning gaplari keyingi o‘rinlarda turadi. Qiyosni boshqa iloj qolmagandagina ishlatishga ruxsat beriladi. Mazkur mazhab izdoshlari bo‘yicha eng kamsonli hisoblanib, asosan, Saudiya Arabistoni, Yaman, BAA, Quvayt, Qatar davlatlari aholisi orasida tarqalgan. Мотуридия таълимоти ҳақида гапириб беринг? Moturidiya ta'limotiga movarounnahrlik olim, buyuk ajdodimiz Abu Mansur Moturidiy (870-944) asos solgan. Moturidiy sof diniy aqida doirasidan chiqmagan holda aql-idrokni ulug‘laydi va mantiqan asoslangan bilimning ahamiyatini alohida ta'kidlaydi. Moturidiyga ko‘ra, inson hayotiy imtihonlar uchun yaratilgan. Shu bilan bir vaqtda unga ushbu sinovlardan muvaffaqiyatli o‘tish va to‘g‘ri yo‘lni topish uchun keng imkoniyatlar ham berilgan. Inson o‘z xatti-harakatlarini tanlashda ixtiyorlidir. Buyuk alloma o‘z qarashlari bilan hanafiylik ta'limotining Markaziy Osiyo xalqlari an'analari, urf-odatlari bilan chambarchas bog‘liqligini ko‘rsatib berdi. Eng e'tiborlisi, islom olamining aksariyat mintaqalarida, Suriya, Iroq, Turkiya, Pokiston, Hindiston, Shimoliy Afrika kabi mamlakatlarda moturidiylik ta'limoti hozir ham oliy, o‘rta va diniy o‘quv yurtlarida mustaqil fan sifatida o‘qitib kelinadi. Ислом динидаги Ашъария таълимоти ҳақида гапириб беринг? Ash'ariya ta'limoti. Ushbu ta'limotga basralik Abul Hasan Ash'ariy (873-936) asos solgan. Imom Ash'ariy umrining yarmini adashgan oqimlarga qarshi kurashga bag‘ishlagan. Ash'ariy Muhammad ibn Jarir Tabariy, Ibrohim ibn Ahmad Marvaziy, Mahmud ibn Dovud Isbahoniy, Abdulloh ibn Ahmad ibn Hanbal, Abu Mansur Moturidiy kabi olimlar bilan bir davrda yashagan. Ash'ariya ta'limoti ham sunniylik aqidasiga muvofiq ta'limot hisoblanadi. Ushbu ta'limot ham, asosan, mo‘taziliya, qadariya, jabariya kabi adashgan guruhlarning aqidaviy g‘oyalariga qarshi turgan. Ash'ariya ta'limoti, asosan, Iroqda, so‘ngra saljuqiylar hukmronligi davrida Xurosonda rivojlangan. Ислом динидаги тасаввуф таълимоти ҳақида гапириб беринг? Tasavvuf — islom axloqi bilan bezanish uchun kerakli bo‘lgan ilmlarni o‘rgatadigan soha sanaladi. So‘fiy esa tasavvuf bilan shug‘ullanuvchi kishiga nisbatan ishlatiladigan atamadir. Ayni ma'noda yana «solik» so‘zi ham ishlatiladi. Tasavvuf va unga o‘zakdosh bo‘lgan so‘fiy, mutasavvif atamalarining kelib chiqishi arab tilidan «jun, yung» ma'nosini bildiruvchi «suf» so‘zidan olingan. Tasavvuf tariqatlari. Ko‘pincha, tasavvuf yoki tariqat deganda mashaqqatli hayot yo‘li, tarkidunyochilik qilish, zamonaviy fan yutuqlaridan voz kechish, mehnat qilmasdan faqat ibodat bilan shug‘ullanish, o‘zini-o‘zi qiynash ko‘z oldimizga keladi. Aslida ham shundaymi? Aslini olganda tasavvufning chin mohiyati nafsni poklash, axloqni sayqallash, ma'naviy kamolotga erishishdan iborat. Mazkur maqsadlarga erishish uchun olimlar tomonidan maxsus maktablar — tariqatlar tuzilgan. Тариқат сўзининг маъноси нима ва қандай йирик тариқатларни биласиз? «Tariqat» arab tilidagi so‘z bo‘lib, «yo‘l» ma'nosini anglatadi. Tasavvufda esa bu muayyan yo‘lboshlovchi (murshid, pir) tomonidan Qur'on va hadislar, sahobalarning yo‘l-yo‘riqlari asosida ishlab chiqilgan ruhiy poklanish yo‘li, metodi jamlanmasi hisoblanadi. Bugungi kunda tariqatlar soni ko‘p bo‘lib, ularning eng yiriklari Yassaviya, Kubraviya va Naqshbandiyadir. E'tiborlisi, ularning barchasi ona yurtimizda yuzaga kelgan. XII асрда Марказий Осиёда пайдо бўлган илк тасаввуфий тариқатнинг асосчиси ким? Xoja Ahmad Yassaviydir Яссавия тариқати ҳақида гапириб беринг? Yassaviya. Xoja Ahmad Yassaviy bugungi Qozog‘istonning janubidagi Chimkent viloyati Sayram qishlog‘ida dunyoga kelgan. Ba'zi manbalarga qaraganda, u Yassida (hozirgi Turkiston) tavallud topgan. Ahmad Yassaviy o‘zining «Devoni Hikmat» asarida ma'naviy poklanish, axloq, halollik, bag‘rikenglik g‘oyalarini she'riy uslubda bayon qilgan. Yassaviylikning o‘ziga xos jihati oshkora uslubda zikr va duolar o‘qish, dunyo lazzatlaridan qisman voz kechishda aks etgan. Yassaviylikka xos xususiyatlar keyinchalik yuzaga kelgan ko‘plab tariqatlarda aks etgan. Кубравия тариқати ҳақида гапириб беринг? Kubraviya — Yassaviylik bilan bir asrda yuzaga kelgan tariqatlardan biri. Bu tariqatning asoschisi — Shayx Najmiddin Kubro Xivaqiy (1145-1221). U Xorazmdagi Xivaq shahrida dunyoga kelgan. Shayx Najmiddin Kubro kubraviya yoki «zahabiya» deb ataluvchi tariqatga asos solgan. Mazkur tariqatchilar orasida «xufiya» zikr qilish keng qo‘llangan. Uning eng mashhur asari «Usuli ashara» bo‘lib, u barcha tariqatlarga o‘z ta'sirini ko‘rsatgan. Najmiddin Kubroning asarlari Eron, Kichik Osiyo va Hindistondagi tariqat muhitlariga kuchli ta'sir qilgan. Kubraviya ta'limoti mo‘g‘ullar istilosiga bardosh bergan ta'limotlardan biridir. Bu ta'limot mo‘g‘ul qabilalari va hukmdorlarining islom dinini qabul qilishida katta ta'sir ko‘rsatgan. “Ё Ватан, ё шарофатли ўлим” шиори остида мўғулларга қарши курашган мутафаккир ким? Shayx Najmiddin Kubro. Нақшбандия тариқати ҳақида гапириб беринг? Naqshbandiylik XIV asrda Markaziy Osiyoda paydo bo‘lgan tasavvufiy tariqatdir. Bahouddin Naqshband (1318-1389) — islom olamining eng mashhur avliyolaridan biri, Buxoro viloyatida tug‘ilgan. Bahouddin Naqshbandning asl ismi — Muhammad. Otasining ismi ham Muhammad bo‘lgan. Yoshligida otasi bilan birga kimxobga naqsh solish hunari bilan shug‘ullangani uchun Naqshband laqabi bilan mashhur bo‘lgan. «Bahouddin» so‘zi «dinning nuri» degan ma'noni anglatadi. Naqshbandiylik ta'limoti asosida «Qalbing Allohda bo‘lsin-u, qo‘l ish bilan band bo‘laversin», degan shior yotadi. Bahouddin Naqshband tasavvufdagi ilgarilari amalda bo‘lgan qattiq talablarni bir qadar yumshatdi va kundalik turmushga mosladi Naqshbandiyada zohir (tashqi ko‘rinish) va botin (ichki olam) o‘zaro ajratilgan. Bu so‘fiylikni xalq orasida oshkor etmaslik, boshqalardan ajralib turmaslik, xilvatga chekinmaslik, mehnat qilib kun ko‘rishdan voz kechmaslik, oila, bola-chaqa boqish mas'uliyatini zimmaga olish, boshqalar (qul va cho‘rilar) mehnatidan foydalanmaslik kabi ezgu tartib-qoidalarga qat'iy amal qilishni talab qiladi. Маълумки, Нақшбандия тариқати 4 тамойил асосига қурилган. Ушбу 4 тамойилни санаб беринг? 1) shariat bilan xulq-atvorni poklash; 2) tariqat bilan qalbni poklash; 3) haqiqat bilan Allohga yetishmoq; 4) ma'rifat bilan Allohga erishmoq. Баҳоуддин Нақшбанднинг 675 йиллиги ҳамда 690 йиллик юбилейи қайси йилларда кенг нишонланди? 1993-yili Bahouddin Naqshbandning 675 yilligi nishonlangan bo‘lsa, 2018-yilda 690 yillik yubileyi nishonlanadi. Соҳибқирон бобомиз Амир Темурни эътиқоди комил инсон сифатида таърифлаган шахс ким? Sharafuddin Ali Yazdiy. Ислом ренессанси даври қачон бўлган ва бу даврда кимлар жаҳон ҳамда юртимиз илмига улкан ҳиссаларини қўшган? IX-XII asrlar Islom renessansi davri — Imom Buxoriy, Termiziy, Abu Mansur Moturudiy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Xorazmiy, Ahmad Farg‘oniy, Burxonuddin Marg‘inoniylarning jahon ilmiga qo‘shgan ulkan xizmati davri Ma'mun akademiyasining Xorazmdagi faoliyati bilan bog‘liq. Темурийлар ренессанси даври қачон бўлган ва бу даврда кимлар илм-фан ривожига беқиёс ҳисса қўшган? Temuriylar renessansi davri XIV-XVI asrlarga to‘g‘ri keladi. Amir Temur, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy, Bobur Mirzolarning ilm-fan, madaniyat rivojidagi xizmatlari beqiyosdir. Osiyoda IX-XII va XV asrlarda ro‘y bergan ilm-fan, falsafa, adabiyot sohasidagi rivojlanish Yevropa renessansiga katta ta'sir ko‘rsatdi. Муҳаммад ибн Мусо Хоразмийнинг илм-фан тараққиётига қўшган ҳиссаси ҳақида гапириб беринг? Muhammad ibn Muso Xorazmiy algebra faniga asos soldi, ilmiy ma'lumot va traktatlarni bayon etishning aniq qoidalarini ishlab chiqdi, u astronomiya, geografiya va iqlim nazariyasi bo‘yicha ko‘plab ilmiy asarlar muallifidir. Ким Колумб саёҳатидан 500 йил олдин Тинч ва Атлантика океанлари ортида қитъа мавжудлиги ҳақидаги қарашни илгари сурган? Abu Rayhon Beruniy. Аҳмад Фарғонийнинг илм-фан тараққиётига қўшган ҳиссаси ҳақида гапириб беринг? IX asrda Ahmad Farg‘oniy «Astronomiya asoslari» asarida olamning tuzilishi, yerning o‘lchovi haqidagi dastlabki ma'lumotlar, sayyoramizning sharsimon ko‘rinishga ega ekanligiga dalillar keltiriladi. Kitob XVII asrga qadar Yevropa universitetlarida astronomiya bo‘yicha asosiy darslik sifatida o‘qitilgan. Buyuk geografik kashfiyotlar davrida Kolumb, Magellan va boshqa sayohatchilarning kashfiyotlari uchun ilmiy asos bo‘lib xizmat qilgan. Ahmad Farg‘oniy o‘rta asrlardagi asosiy astronomik asbob — usturlob nazariyasini ishlab chiqqan. Nil daryosida nilometr — suv sathini o‘lchaydigan asosiy vosita sifatida qo‘llaniladigan mashhur inshootni yaratgan. Фазовий тригонометриянинг асосчиси ҳамда “Иккинчи Птоломей” деб ном олган буюк аллома ким? Abu Nasr ibn Iroq. Абу Райҳон Берунийнинг илм-фан тараққиётига қўшган ҳиссаси ҳақида гапириб беринг? Abu Rayhon Beruniyning 150 dan ziyod ilmiy ishlaridan bizgacha faqat 31 tasi yetib kelgan. Beruniy dunyo ilm-fanida birinchilardan bo‘lib dengizlar nazariyasi va yerning sharsimon globusini yaratish yuzasidan o‘ziga xos yangi g‘oyalarni taklif etdi. Yer radiusini hisoblab chiqdi, vakuum, ya'ni bo‘shliq holatini izohlab berdi. Minerallar tasnifi va ularning paydo bo‘lishi nazariyasini ishlab chiqdi, geodeziya faniga asos soldi. “Ислом оламининг энг машҳур файласуфи ва қомусий алломаси ҳамда инсониятнинг энг буюк мутафаккирларидан бири” деган унвонга сазовор бўлган инсон ким? Abu Ali ibn Sino. Мусулмон оламидаги дастлабки ўқув даргоҳлари – мадрасалар қачон ва қайси шаҳарларда фаолият кўрсата бошлаган? Имом Бухорий қанча ҳадисни ёдида сақлаган ва шунинг учун у қандай шарафли унвонга сазовор бўлган? olti yuz mingga yaqin hadislarini yodida saqlagan Hadis ilmining sultoni. Ислом оламида “Мусулмонларнинг эътиқодини тузатувчи” деган юксак шарафга сазовор бўлган шахс ким? Abu Mansur Moturidiy. “Оммавий маданият” тушунчаси ҳақида нималарни биласиз? «Ommaviy madaniyat» degan niqob ostida axloqiy buzuqlik va zo‘ravonlik, individualizm, egotsentrizm g‘oyalarini tarqatishga qaratilgan, boshqa xalqlarning necha ming yillik an'ana va qadriyatlari, turmush tarzining ma'naviy negizlariga bepisandlik, ularni qo‘porishga qaratilgan xatarli tahdidlar, harakatlarni tushunish mumkin. “Оммавий маданият”нинг кўринишларидан бири “Гот”лар ҳақида гапириб беринг? «Ommaviy madaniyat»ning yana bir korinishi «Gotlar»dir. «Gotlar» (ingliz tilidan «goths» — gotlar, varvarlar, madaniyatsiz odamlar, johil va nodonlar deb tarjima qilinadi) axloqsizlik, g‘ayriinsoniylik kabi illatlarni targ‘ib qiluvchi submadaniyat bo‘lib, XX asrning 70-yillari oxirida Buyuk Britaniyada paydo bo‘lgan. Xususan, 1982-yilda «Betkav» klubining ochilishi got hayot tarzini targ‘ib qilishda katta o‘rin tutgan. Aynan ularning faoliyati natijasida gotik-rok musiqiy janri yuzaga kelib, ingliz yoshlari orasida mashhur bo‘la boshlagan. «Gotlar» harakatining asosiy g‘oyasi o‘limni romantiklashtirish, iztirob, azob-uqubat, ifloslikdan rohatlanishdan iboratdir. Mazkur submadaniyat vakillari qora rangga asoslangan imijga tayanadilar, gotik musiqaga qiziqadilar, bugungi kun bilan yashaydilar. Gotlar pozitiv his-tuyg‘ulardan zavqlanish o‘rniga, ruhiy azoblanish, umidsizlik va ruhiy alamdan lazzatlanadilar. Gotlarni ko‘cha-ko‘yda tanib olish mushkul emas. Ксенофобия деганда нимани тушунасиз? Ksenofobiya — (yunon. ksenos — begona; fobos — qo‘rquv) yunon tilida birorta «begona», «notanish» bo‘lgan narsa yoki tushunchadan «qo‘rqish» ma'nosini anglatadi. Diniy ksenofobiyadan tashqari etnik, milliy, irqiy ksenofobiya turlari mavjud. Biror xalqqa (etnosga) nisbatan hadiksirash, qo‘rquv bilan qarash va shu qarashlar bilan bog‘liq xatti-harakatlar etnik ksenofobiyaning bir ko‘rinishidir. Исламофобия деганда нимани тушунасиз? Islamofobiyaning mafkuraviy jihati shundan iboratki, bunda bir tomondan dunyoviylik, ikkinchi tomondan vijdon erkinligi tamoyillarining ba'zi g‘arb davlatlarida to‘liq tartibga solinmaganligida ko‘rinadi. Islamofobiya ba'zan «diniy kamsitish» ko‘rinishida namoyon bo‘lishi mumkin. «Diniy kamsitish» kishilarni diniy mansubligiga ko‘ra, ularning haq-huquqlarini chegaralashdan iborat. Islamofobiya — jamiyatdagi tinchlik va barqarorlikka raxna soluvchi diniy ksenofobiyaning bir ko‘rinishi bo‘lib, u islom diniga, unga e'tiqod qiluvchilarga va shu din bilan bog‘liq obyekt va tushunchalarga bir yoqlama, ya'ni salbiy jihatdan yondashuvning natijasidir. Исломнинг моҳиятига мутлақо зид бўлган ҳодисалар ёки ҳаракатларни айтиб беринг? Миллий динлардан бўлган ҳиндуийликда “Нафақат одамлар, шу билан бирга барча жонли мавжудотларга нисбатан ҳам зўравонлик қилмаслик” нима деб аталади? Ahimsa. Ҳадисларда айтилишича, “Икки нарса борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар”. Улар нима? Xotirjamlik va sihat-salomatlik. Миссионерларнинг асосий мақсади нимадан иборат? Missionerlarning maqsadi ma'lum xalqlar o‘rtasida o‘z e'tiqodiga nisbatan shubha paydo qilib, asta-sekin ularda o‘z ota-onasi, millati, Vataniga nafrat uyg‘otishdir. Миссионерликка қарши кураш масаласи Ўзбекистон Республикасининг қайси ҳужжатида белгилаб қўйилган? Missionerlikka qarshi kurash masalalari O‘zbekiston Respublikasining «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonuni bilan belgilab qo‘yilgan. Самарқанд шаҳридаги “Дониёр пайғамбар” номи билан аталадиган мақбаранинг қурилиши тарихи ҳақида гапириб беринг? БМТ бош ассамблеясининг 48-сессияси қачон бўлиб ўтган ва бу йиғилишда Биринчи Президентимиз Ислом Каримов қандай муҳим масалани кўтарганлар? 1993 yil 28 sentyabrda. Afg‘oniston muammosini izchil o‘rganish va yechishga chaqirdi. Ўзбекистон Европа Кенгаши доирасида терроризмга қарши курашга қаратилган нечта халқаро шартномани имзолаган? Hozir O‘zbekiston 12 ta ana shunday xalqaro shartnomani ratifikatsiya qilgan. Ular qatorida 1971-yildagi «Fuqaro aviatsiyasi xavfsizligiga tahdid soluvchi g‘ayriqonuniy aktlarga qarshi kurash to‘g‘risida»gi; 1973-yildagi «Xalqaro himoyadan foydaanuvchi shaxslarga, shu jumladan, diplomatiya agentlariga qarshi jinoyatlarning oldini olish va bunday jinoyatlar uchun jazolash to‘g‘risida»gi; 1979-yildagi «Odamlarni garovga olishga qarshi kurash to‘g‘risida»gi; 1980-yildagi «Yadroviy qurilmalarni va yadroviy materiallarni jisman himoya qilish to‘g‘risida»gi; 1988-yildagi «Dengiz kemachiligi xavfsizligiga tahdid soluvchi g‘ayriqonuniy aktlarga qarshi kurash to‘g‘risida»gi; 1997-yildagi «Bombali terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risida»gi; 1999-yildagi «Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish to‘g‘risida»gi xalqaro konvensiyalari borligini ko‘rish mumkin. Ўзбекистон қайси йиғилишда Афғонистонга қурол-яроғ киритишга қарши халқаро эмбарго қўйиш ғоясини илгари сурди? 1995-yilda BMT Bosh Assambleyasining 50-sessiyasida O‘zbekiston Afg‘onistonga qurol-yarog‘ kiritishga qarshi xalqaro embargo qo‘yish g‘oyasi bilan chiqdi. Кибернетика деганда нимани тушунасиз? Kibernetika (yunoncha, boshqarish san'ati) — axborotni qabul ish, uni qayta ishlash hamda undan turli jarayonlarni boshqarishda foydalanish bilan shug‘ullanadigan fan. Миллий истиқлол ғояси нима? Xalkni buyuk kelajak va ulugvor maksadlar sari birlashtirish, mamalakatimizda yashaydigan millati, tili va dinidan qat’iy nazar, xar bir fukaroning yagona Vatan baxt-saodati uchun doimo ma’suliyat sezib yashashga chorlash, ajdodlarimiz bebaxo merosi, milliy qadriyat va an’analarimizga munosib bulishga erishish, yuksak fazilatli va komil insonlarni tarbiyalash ularni yaratuchilik ishlariga da’vat qilish, muqaddas zamin uchun fidoyilikni xayet mezoniga aylantirish. Миллий истиқлол ғоясининг тарихий ва фалсафий асослари нимадан иборат? Milliy g‘oyaning ma’no-mazmunini belgilaydigan asoslardan biri – bu xalqimizning qadimiy va boy tarixidir. Milliy g‘oyaning falsafiy asosini, avvalo, dunyoviy bilimlar, yurtimiz va jahon falsafasi durdonalari belgilaydi. Миллий истиқлол ғоясининг асосий сифатлари нималардан иборат? Миллий истиқлол ғоясининг асосий тамойиллари нимадан иборат? milliy va umuminsoniy qadriyatlar uyg‘unligi. demokratlashtirish jarayonini yanada chuqurlashtirish. yurt tinchligi. Миллий истиқлол ғоясининг асосий хусусиятлари нимадан иборат? Миллий истиқлол мафкурасининг бош ғояси нима? Миллий истиқлол ғоясининг ижтимоий-иқтисодий асослари нималардан иборат? Миллий истиқлол мафкурасининг мақсад ва вазифалари? Миллий истиқлол мафкурасининг умумбашарий тамойиллари нима? – qonun ustuvorligi; – inson haq-huquqlari va hurfikrlilik; – turli millat vakillariga hurmat va ular bilan bahamjihat yashash; – diniy bag‘rikenglik; – dunyoviy bilimlarga intilish, ma’rifatparvarlik; – o‘zga xalqning ilg‘or tajribalari va madaniyatini o‘rganish va hokazo. Миллий манфаат тушунчасига изоҳ беринг? миллат, халқ ҳаёгини белгилайдиган. унинг фаолиятини маълум мақсадларга йўналтирадиган ижт-й, иқт-й, сиёсий ва мад-й мун-тлар, миллий эҳгиёжлар, миллий онг ва тафаккур, анъана ва қадриятларини асраш б-н боғлиқ интилишлар тизими. Миллий мафкура нима? O‘zbekiston xalqining milliy istiqlol mafkurasi ham jamiyatimizni yanada jipslashtirishga, Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligini o‘ylab, sog‘lom e’tiqod va dunyoqarash bilan yashashga da’vat etadi. Миллий менталитет нима? Mentalitet (lot.––mens– aql, tafakkur, fikr yuritish tarzi, fikrlash usuli, kishi ruhiyati tarzi) individual va ijtimoiy ongning ichki qatlamlarida joylashgan bo‘lib, ongsizlikni ham qamrab oladi. Mentalitet– muayyan tayyorgarlik, yo‘l–yo‘riq va moyillik asosida individ yoki ijtimoiy guruhlarni ish tutish usuli, fikr yuritish, dunyoni idrok va fahmlashning ma’lum tarzidir. Миллий қадриятлар нима? "Қадрият" воқеликнинг турли кўринишлари, нарса, воқеа, ҳодиса, жараён, табиат ва жамиятга оид турли жиҳат, хусусият ва бошқаларнинг бирор субъект шахс, синф, миллат ва бошқа учун ижтимоий қадри ва аҳамиятини англатадиган фалсафий-аксиологик тушунчадир. Миллий ғоя тушунчасига изоҳ беринг? Muayyan millat hayotiga mazmun baxsh etadigan, uni ezgu maqsad sari yetaklaydigan fikrlar majmui. U millatning oʻtmishi, buguni va istiqbolini oʻzida mujassamlashtiradi, uning tub manfaatlarini, maqsadlarini ifodalaydi. Milli gʻoya oʻz mohiyatiga koʻra, xalq, millat takdiriga daxldor boʻlgan, qisqa yoki uzoq muddatda hal etilishi kerak boʻlgan vazifalar va moʻljallarni ham aks ettiradi. Миллий ғурур нима? Shaxs, ijtimoiy guruhning milliy o‘z-o‘zini anglashi asosida shakllanadigan, ajdodlari qoldirgan moddiy, ma'naviy merosdan, o‘z xalqining jahon sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasi, o‘sha, millatlar oldidagi qadr-qimmati, obro‘-e'tiboridan faxrlanish hissini ifodalovchi tushuncha. Миллийлик нима? O’z millatini ulug’lash va uning manfaatini himoya qilish, milliy g’urur va milliy nafsoniyat tuyg’ulari, o’z tili, adabiyoti, san’ati va madaniyati, dini, tarixi va urf-odatlari, rasm-rusumlari, bayram-sayillari, bir so’z bilan aytganda, madaniy-ma’naviy qadriyatlarni qadrlash, o’zi tug’ilib voyaga yetgan diyorini ardoqlash, uning tabiati, daryolari, ko’llari, musaffo osmoni bilan faxrlanish tuyg’usi. Milliylik bir millatga mansub kishilarning ijtimoiy-etnik barqarorligini ta’minlovchi buyuk qudratdir. Мустамлакачилик нима? Kuchli davlatlar tomonidan zoʻrlik bilan egallangan mamlakat yoki hududni siyosiy va iqtisodiy mustaqillikdan mahrum etib, oʻziga boʻysundirish, qaram qilish, talash siyosati. Мустақиллик тушунчасига изоҳ беринг? Davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. Mustaqilik tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir. U BMT Ustavi va xalqaro shartnomalar va deklaratsiyalart mustahkamlab qoʻyilgan. Мустақиллик ғояси нима? Мафкура нима? O‘zining bosh va asosiy g‘oyalari hamda tamoyillariga tayanib, muayyan ijtimoiy guruh yoki qatlamning, millat yoki davlatning ehtiyojlarini, maqsad, intilish va manfaatlarini ifoda etadigan, ularni amalga oshirish, e’tiqod va dunyoqarash asoslarini shakllantirishning usul va vositalari tizimidir. Мафкура эволюцияси нима? Муайян мақсад ва манфаатларни ифода этувчи ғоявий-назарий қарашлар тизимнинг вужудга келиши, ривожланиши ва интиҳога етиши жараёнини ифодаловчи тушунча. Мафкура яккахонлиги нима? Мафкуравий беқарорлик нима? Кишилик жамиятига хос муайян хусусиятлардан бири; мафкуравий соҳадаги тамойилларнинг қарор топмагани, доимий бўлмагани, муқим бўлмагани каби маъноларни англатади. Бу тушунча гоҳида ижтимоий ҳаётда мафкураларнинг алмашиб туриши жараёнини изоҳлаш учун ҳам қўлланилади. Мафкуравий беқарорлик, асосан, муайян бир ҳудудда давлат тизими бир ижтимоий-иқтисодий тузумдан бошқасига ўтиш даврида юзага келади. Мафкуравий вазият нима? Муайян минтақа ёҳуд мамлакат ҳаётида мафкураларнинг ўрни ва мавқеи, улар ўртасидаги муносабатлар билан боғлиқ жараён ва шарт-шароитлар мажмуи. Мафкуравий жараёнларнинг глобаллашуви нима? Гоявий таъсир ўтказиш имкониятларининг кенгайиши оқибатида унга Ер юзининг барча минтақаларида мафкуравий кураш умумбашарий миқёс касб этганини ифодаловчи тушунча. Инсоният тарихининг ҳозирги босқичи ижтимоий, сиёсий, иқтисодий, маънавий, маданий ҳаётнинг барча соҳаларида халқаро муносабатларнинг интеграциялашуви ва интенсивлашуви билан характерланади. Мафкуравий марказлар нима? Муайян ғояни илгари сурувчи, тарғибот ва ташвиқотнинг турли усул, воситалари орқали одамлар онги, руҳиятига таъсир этувчи кишилар уюшмаси, ташкилот ёки муассасалардир. Ўзининг характери, мақсадига қараб маълум партия, гуруҳ, кишилар уюшмаси ёки давлат М.м. ядросини ташкил этиши мумкин. М.м. ўз ҳаракат дастури, мафкурани тарғиб қилиш воситалари, усулларига эга бўлиб, унда муайян ғояга ишонтириш, уюштириш, сафарбар этиш, маънавий руҳий рағбатлантириш, ғоявий тарбиялаш, мафкуравий иммунитетни сақлаш кабилар муҳим ўрин тутади. Мафкуравий мақсад нима? Ижтимоий қатлам, сиёсий гуруҳ, миллат, жамият манфаатлари, орзу-интилишлари ва хоҳиш иродасини ифода этувчи тушунча. Мафкуравий муаммолар нима? Гоявий беқарорликка чек қўйиш, мафкуравий бўшлиқни тўлдириш, мафкуравий таҳдиднинг олдини олиш, мафкуравий иммунитет ҳосил қилиш билан боғлиқ масалалар мажмуи. Бундай муаммолар жамият ҳаётининг бир тарихий босқичидан иккинчисига ўтиш даврида жиддий аҳамият касб этади. Мафкуравий полигон нима? Odamlarning qalbi va ongini egallashga qaratilgan turli g‘oyalar, axborotlarning sinov maydoni. Мафкуравий профилактика нима? Ижтимоий институтлар томонидан амалга ошириладиган турли шакллардаги ғоявий – тарбиявий, маънавий – мафкуравий ишлар мажмуи бўлиб, у бутун ғоявий тарбия тизимини қамраб олади. М.п. ғоявий бўшлиқни тугатиш, мафкуравий парокандаликни олдини олиш ёки бирор-бир ҳудуд, қатлам, гуруҳни ёт ва зарарли ғоялар таъсиридан халос қилиш мақсадида амалга оширилади. Мафкуравий сиёсат нима? Муайян ғоявий қарашлар тизимини одамлар онгига сингдириш, зарарли маънавий–мафкуравий таъсирлар, турли кўринишдаги тазйиқларнинг олдини олишга қаратилган услуб ва воситалар ҳамда уларни ишлаб чиқиш, тартибга солиш ва бошқариш билан боғлиқ фаолият мажмуи. Мафкуравий тажовуз нима? Муайян миллат, жамият, давлатнинг тинчлиги ва барқарорлигига қарши қаратилган, сиёсий ва конституцион тузумни заифлаштириш ва бузишга йўналтирилган, фуқаро ва жамият хавфсизлигига таҳдид солувчи ғоявий-назарий қарашлар ва унга асосланган амалиёт мажмуи. М.т. ёвуз кучлар ва ҳар хил марказлар томонидан биронбир мамлакатга нисбатан ичкаридан ёки ташқаридан туриб бевосита амалга ошириладиган ғоявий бузғунчиликнинг бир шаклидир. Мафкуравий тарбия нима? Инсон, ижтимоий гуруҳ, миллат, жамият дунёқарашини шакллантиришга, уларни муайян мақсадларни ифода этадиган ғоявий билимлар билан қуроллантиришга йўналтирилган жараён. Мафкуравий хавфсизлик? Шахс, миллат, жамият, давлатнинг хилма-хил шаклларда намоён бўладиган мафкуравий тажовузлар турли мафкуравий марказларнинг бузғунчилик таъсиридан ҳимояланганлик даражасини тавсифловчи тушунча. М.х.ни таъминлаш деганда, жамият маънавий ҳаётида бўшлиқ пайдо бўлишининг олдини олиш, ўзининг пировард мақсадларига мос ва унга хизмат қиладиган ғоялар тизимини шакллантириш, уни муттасил мустаҳкамлаб бориш, фуқароларда мафкуравий иммунитетни шакллантиришдек жараёнлар назарда тутилади. Мафкуравий толерантлик нима? Хилма-хил қараш, интилиш, ёндашувга эга бўлган ва турли мафкуравий позицияда турувчи кучларнинг жамият ва миллат манфаатлари йўлида ҳамкорлик қилишини, эзгу мақсадларни кўзлаб, ҳамжиҳат фаолият юритишини ифодаловчи тушунча. Мафкуранинг классификацияси нима? Мафкуранинг функциялари нима? Ммиллатлар ва давлатлар, турли ижтимоий-сиёсий кучларнинг ўз ғоявий тизимларини яратиш ва тарғиб қилишдан кўзлаган мақсад-муддаолари ҳамда ўз мафкуралари орқали ҳал қилиши лозим бўлган вазифалар мажмуи. Маҳаллийчилик нима? Kishilarda o‘zlari tug‘ilib o‘sgan joy bilan bog‘liq holda shakllanadigan hududiy yaqinlik tuyg‘usining salbiy ko‘rinishda namoyon bo‘lishidir. Монизм нима? Olamning asosi bitta deb tushuntiradi. Меҳнат жамоалари нима? Миллат нима? Узоқ давом этган ижтимоий, иқтисодий, сиёсий ва этномаданий жараёнда, аниқ ҳудудий доирада, тил ва ўзликни англаш бирлиги асосида шаклланган халқ этник тарихининг энг юксак чўққиси, ўзига хос маданият, онг ва менталитет заминида таркиб топтан ижтимоий бирлик шакли. Миллат кишиларнинг жипс тарихий бирлиги, умумиқтисодий турмуш, тил, ҳудуд бирлиги, маданият, онг, руҳият уйгунлиги ва муштараклиги демакдир. Миллатлараро тотувлик нима? умумбашарий қадрият бўлиб, турли хил халқлар биргаликда истиқомат қиладиган минтақа ва давлатлар миллий тараққиётини белгилайди, шу жойдаги тинчлик ва барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Миллатчилик нима? Миллат айириш; ўз миллатининг ҳақҳуқукларини бошқа миллатлар ҳақҳуқуқидан юқори қўйиш, ўз эҳтиёжлари ва манфаатларини ўйлаб, бошқа миллатнинг ёки бошқа халқлар вакилларининг эҳтиёж ва манфаатларини назар-писанд қилмаслик. Миллатчилик миллий биқиклик, миллат-парастликка асосланиб, миллий низо, ихтилофларга сабабчи бўлади, жамият ҳаётини, тинчлик ва барқарорликни издан чиқариши мумкин. Истибдод мафкураси нима? Qaramlik o’zga bir halqa qaramlik manosida qo’laniladi. Истиқлол нима? (Аrab. — ozodlik, mustaqillik, erkin boʻlish) — inson, millat, davlatning erkin rivojlana olish imkoniyatini ifodalovchi tushuncha. "I." soʻzi "mustaqillik" soʻziningoʻzagi hisoblanadi va unga nisbatan bir-lamchi asos vazifasini oʻtaydi. Arab tilidan kirib kelgan bu soʻzlar asrlar davomida qoʻllanib, oʻzbek xalqi tafakkuriga singib ketgan. Mustaqillikka erishish I.ning toʻla maʼnoda vokelikka aylangani, yaʼni boshqalarga tobe boʻlmay, oʻz erki bilan yashash, oʻzi-ni-oʻzi boshqarish va oʻz taqdirini oʻzi belgilash kabi tamoyillarning toʻla amalga oshganini bildiradi. Истиқлол мафкураси нима? Миллат ва давлатнинг мустақил ривожланишини таъминлашга қаратилган ғоявийназарий қарашлар тизими. Истиқлол мафкураси истибдод мафкураси ва амалиётига қарши, озодликка интилиш зарурати туфайли пайдо бўлади. Унинг асосий вазифаси озод ва эркин тараққиёт йўлидаги олижаноб мақсадлар атрофида халқни бирлаштириш, улкан бунёдкорлик ишларига сафарбар этиш, унда ғоявий иммунитет, мустақилликка эришгунча халқнинг орзу, мақсадини ифодалаш, кейин эса мустақилликни мустаҳкамлаш омили ҳисобланади. Иудаизм нима? Yahudiylik dini bo‘lib, unga ko‘proq shu millat vakillari e’tiqod qiladi. “Ички ишларга аралашмаслик” нима? Hozirgi xalqaro siyosatning asosiy yo‘nalishlaridan biri. Har bir davlatdan bevosita yoki bilvosita, yakka o‘zi yoxud boshqa davlatlar bilan jamoa tarzida o‘zga bir davlatning ichki va tashqi ishlariga aralashmaslikni taqozo etadi. Aralashmaslik siyosati davlatlar boshqa bir davlatga nisbatan kuch bilan tahdid etishning har qanday shaklini qo‘llashini yoki kuch ishlatishini, siyosiy, iqtisodiy yoki boshqa sohalarda qudratini ishga solib, undagi tuzumni ag‘darib tashlashga qaratilgan terrorchilik, qo‘poruvchilik va boshqaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bilvosita ko'maklashishini rad etadi. Иқтисодиётни эркинлаштириш нима? Davlatning boshqaruvchilik funksiyalarini qisqartirish, ya’ni uning korxonalar xo‘jalik faoliyatiga, birinchi galda, xususiy tadbirkorlik faoliyatiga aralashuvini cheklashdan iborat bo‘ladi. Bu – xususiy tadbirkorlikka, umuman, iqtisodiy faoliyatning bozorga xos mexanizmlariga ko‘proq erkinlik berish demakdir. Консерватизм нима? Ижтимоий ва маданий ҳаётда анъана ва ворислик ғоясига таянувчи хилма-хил ғоявийсиёсий ва маданий оқимлар мажмуи. Тарихда Консерватизм турли шаклларда намоён бўлган, лекин, умуман олганда, мавжуд ва барқарор ижтимоий тизимлар ҳамда меъёрларга мойиллик, инқилоб ва кескин ислоҳотларни қабул қилмаслик — К. га хос асосий хусусият ҳисобланган. Ижтимоий ўзгаришлар юз бераётган шароитда Консерватизм эски тартибларни қайта тиклаш, бой берилган мавқеларни асл ҳолига қайтариш ва ўтмишни идеаллаштиришда кўринади. Конституционализм нима? Bu hokimiyatni shaxs va jamoaviy erkinliklar bilan muvofiqlashtirish maqsadida hukumatning hokimiyatni qonunlar, cheklar va muvozanatlar bilan cheklangan boshqaruv tizimi. Konstitutsionizm printsipi konstitutsiyaga zid konstitutsionizmga qarshi kurashda tushunilishi kerak - hukumat o'z vakolatlarini fuqarolarning huquqlarini hurmat qilmasdan o'zboshimchalik bilan ishlatadigan tizim. Конфуцийлик нима? Хitoy faylasufi Konfutsiy tomonidan yaratilgan ta’limot. Космополитизм нима? Кo‘proq vatansizlikni yoqlaydigan, milliy qadriyat va an’analarni tan olmaydigan qarash va yashash tarzidir. Кўппартиявийлик нима? Ko‘ppartiyaviylik deganda bir qancha partiyaning jamiyat hayotida faol ishtiroki tushuniladi. Partiyalar parlament ishida o‘z vakillari orqali ishtirok etib, qonunlar qabul qiladi va ularni hayotga tatbiq etish borasida faollik ko‘rsatadi. Boshqacha aytganda, ko‘ppartiyaviylik turli manfaatlar, xilma-xil kuchlar o‘rtasidagi muvozanatni vujudga keltiruvchi asosiy omildir. Либерализм нима? (Fransuzcha: libéralisme) — odamlarning oʻzini, xatti-harakatlarini, mulkini boshqarishda erkin degan nuqtai nazarga asoslangan falsafiy, iqtisodiy va siyosiy dunyoqarash, nazariya. Liberalizm 17-18-asrlarda Yevropa mamlakatlarida yuzaga kelgan, u Jon Lokk, Adam Smit, Sharl Lui Monteskye va boshqalarning mutlaq hokimiyatga qarshi qaratilgan nazariyalariga asoslanadi. Liberalizm gʻoyalari birinchi bor AQSH Konstitutsiyasi (1787) hamda „Inson va fuqaro huquqlari deklaratsiyasi“da (1789) mujassam boʻlgan. Маънавият сўзига таъриф беринг? Маънавият деганда, авваламбор, одамнн руҳан покланишга, қалбан улғайишга чорлайдиган, инсон ички дунссини, иродасини бақувват, иймон-эътиқодини бутун қиладиган, виждонини уиғотадиган кучни таеаввур қнламан. Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон ҳаёт барпо этиш тушунчасини изоҳланг? Bu g’oya xalqimizning azaliy ezgu intilishlari, bunyodkorlik faoliyatining ma’no mazmuni belgilaydi. Har bir inson uchun muqaddas bo’lgan yuksak gumanistik qadiriyatlarni o’zida mujassam etadi. Озодлик ғояси нима? Mazlumlarni o‘z erki uchun kurashga chorlaydigan, qullik va qaramlikning har qanday ko‘rinishini inkor etadigan g‘oyadir. Оммавий ахборот воситалари нима? Qisqartmasi: OAV keng ommaga axborot yetkazuvchi vositalardir. Oʻzbekiston Respublikasi qonunchiligida davriy tarqatishning doimiy nomga ega boʻlgan hamda bosma tarzda (gazeta, jurnal, axborotnoma, bulleten va boshqalar) va/yoki elektron tarzda (tele-, radio-, video-, kinoxronikal dasturlar, umumfoydalanishdagi telekommunikatsiya tarmoqlaridagi veb-saytlar) olti oyda kamida bir marta nashr etiladigan yoki efirga beriladigan shakli hamda ommaviy axborotni davriy tarqatishning boshqa shakllari OAV, deb koʻrsatilgan. Оила нима? Оила жамиятнинг асосий негизи, жамият тараққиётининг маҳсули ҳисобланади. Оила жамиятнинг кичик лекин энг муҳим таркибий қисми бўлиб, у ўзига хос мустақилликка эга. Патернализм тушунчасига изоҳ беринг? (лот. paternus — оталарча, оталик) — давлатнинг ўз фуқароларига, фирмаларнинг уз ходимларига, бир мамлакатнинг бошқа мамлакатга ҳомийлик, ғамхўрлик муносабати; ижтимоий ва меҳнат муносабатларини давлатлар ўртасида, шунингдек, давлат ва фирма даражасида тартибга солиш шакли. Давлат, фирманинг уларга қарам бўлган субъектлар — давлатлар, халклар, ходимларга ҳомийлик муносабатларида, шунингдек, шундай ғамхўрлик ва ҳомийликка ишонч билан қараш шаклларида намоён бўлади. Прагматизм нима ва у қайси мамлакатда шаклланган? (юн. pragmatos — иш, ҳаракат) — фалса-фий таълимот. 19а. нинг 70-й. ларида АҚШ да шаклланиб кенг ривожланди, бу мамлакат маънавий ҳаётига катта таъсир кўрсатди. Ўтмиш фалсафасини ҳаётдан ажралиб қолган, мавҳум, кузатувчан характерга эга, деб билган. Прагматизм амалиетда инсонга нима кўпроқ фойда берса, ўшанга кўпроқ аҳамият бериш зарур, деган ғояни илгари суради Плюрализм нима? Olam ko‘p narsalarning birikishi natijasida vujudga kelganini yoqlaydi. Радикализм нима? Радикал тузилмаларнинг торлиги, кенг омма орасида асло таянчи йўқлиги, қўрқитишга, беқарор ҳолатни яратиш ва жамиятда ваҳима уйғотишга мойиллиги борлигини кузатамиз. Диний тус бериш ва шиорлардан фойдаланиш гўёки халқ номидан айтилаётган хиссиётни шакллантиришга қаратилган. Радикализм ва ундан келиб чиқувчи терроризм сиёсий заифлик бўлиб, чорасизлик баробарида сиёсий кураш олиб бориш учун қабул қилинган қонунларни онгли равишда инкор этиш ва қабул қилмаслик ифодаси, сиёсий кучсизликни намоён этиш саналади. Салб юришлари нима? Салиб юришлари - Ғарбий Европа рицарларининг мусулмон, православ давлатлари ва турли хил христиан мазҳабларига қарши олиб борган давомий юришлари. Салиб юришларининг мақсади Фаластинни, биринчи навбатда, Қуддусни салжуқий турклардан озод қилиш эди. Бироқ салиб юришлари кейинчалик Балтиқбўйи мажусийларини христианлаштириш. Европада папа ҳукуматига қарши ҳаракатларни бостириш ёки папаларнинг сиёсий мақсадларини амалга ошириш воситаси бўлиб қолди. Сиёсий ҳаётни эркинлаштириш нима? Соғлом мафкура нима? Суверенитет сўзига изоҳ беринг? (франц. souverainete — олий ҳокимият) — ҳокимиятнинг устунлиги ва мустақиллиги. Суверенитетни ҳурматлаш — халқаро ҳуқуқ ва халқаро муносабатларнинг асосий принципи. У БМТ Устави ва б. халқаро ҳужжатларда мустаҳкамлаб кўйилган. Санъат нима? Ижтимоий онг ва инсон фаолиятининг ўзига хос шакли. Санъат қадимий тарихга эга бўлиб, у жамият тараққиётининг илк босқичларида меҳнат жараёни б-н, кишилар ижтимоий фаолиятининг ривожланиши билан боғлиқ ҳолда вужудга кела бошлаганю Санъат одамларнинг эстетик талабларини қондириш билан бирга, ўз тараққиётининг турли даврларида жамият аъзоларини маълум рухда тарбиялаш, уларни аклий ва ҳиссий жиҳатдан ривожлантириш воситаси сифатида хизмат қилиб келган, уларнинг турли мақсад, ҳистуйғу, манфаат, идеалларини ифода этган. Тамойил тушунчасига изоҳ беринг? Тараққиётнинг Ўзбек модели тушунчасининг маъноси? «Taraqqiyotning o‘zbek modeli» deganda, O‘zbekistonnig mustaqil rivojlanish yo‘lini tushunamiz. Тарихий хотира нима? Аждодлар томонидан яратилган моддий ва маънавий бойликларнинг кишилар онги ва кундалик амалий фаолиятида қайта намоён бўлиши, эсланиши, қадрланиши. Темур тузуклари қандай асар? Амир Темурнингг ҳарбий ва сиёсий фаолиятидан маълумот берувчи тарихий асар. Асар 2 қисмдан иборат. Биринчи қисмда Амир Темурнинг таржимаи ҳоли, ижтимоийсиёсий фаолияти, унинг Мовароуннаҳрда марказий ҳокимиятни қўлга киритиши, сиёсий тарқоқликка барҳам бериши, марказлашган давлат тузиши, 27 мамлакатни, жумладан, Эрон, Афғонистон, Озарбайжон, Грузия ва Ҳиндистонни ўз тасарруфига киритиши, Олтин Ўрда ҳукмдори Тўхтамиш, турк султони Боязид I Йилдиримга қарши ҳарбий юришлари, улкан салтанатини мустаҳкамлаш учун турли ижтимоий табақаларга нисбатан қандай муносабатда бўлганлиги буюк соҳибқирон тилидан ихчам тарзда баён этилган. Иккинчи қисм машҳур жаҳонгирнинг фарзандларига аталган ўзига хос васият, панднасиҳатлари ва ўгитларидан иборат. Унда давлатни идора этишда кимларга таяниш, тожу тахт эгаларининг тутуми ва вазифалари, вазир ва қўшин бошлиқларини танлаш, армиянинг тузилиши ва жанг олиб бориш қоидалари, сипоҳийларнинг маоши, мамлакатни бошқариш тартиби, давлат арбоблари ва қўшин бошликларининг бурч ва вазифалари, амирлар, вазирлар ва б. мансабдорларнинг тожу тахт олдида кўрсатган алоҳида хизматларини тақдирлаш йўсини ва б. хусусида гап боради. Тенг ҳуқуқлилик ва ўзаро ҳамкорлик нима? Тоталитаризм нима? (лот. totalis — яхлит, тўлиқ) — 1) давлат бошқарув шаклларидан бири (тоталитар давлат). Тоталитаризмда жамият ҳаётининг барча соҳалари устидан давлатнинг ялпи, тўла (тотал) назорати ўрнатилади, конституциявий ҳуқуқ ва эркинликлар тугатилади, бир шахс, ижтимоий гуруҳнинг (мас., ҳарбийларнинг ёки бир партиянинг) яккаҳокимлигига сўзсиз бўйсунилади, муҳолафат ва ўзгача фикрловчилар қатағон қилинади (мас., 20-а. нинг 20-й. лари охиридан бошлаб фашистлар Италиясидаги, нацистлар Германиясидаги Тоталитаризмнинг турли шакллари, СССРдаги коммунистик режим, Испаниядаги франкизм ва б.); Умуминсоний қадриятлар устуворлиги тамойиллари нималардан иборат? Умуминсоний ғоялар нима? Урф-одатлар ва маросимлар тушунчасига изоҳ беринг? Ўзбек миллий давлатчилиги нима? “Ўзбекистон - ягона Ватан” ғоясига изоҳ беринг? Ўзбекистоннинг Давлат рамзлари бу ? Давлат герби Ўзбекистон Республикасининг 1992 йил 2 июлда. Давлат байроғи Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 18 ноябрда. Ўзбекистон Республикаси Давлат мадҳиясининг матни ва мусиқаси Ўзбекистон Республикасининг 1992 йил 10 декабрда. Фикр қарамлиги, тафаккур қуллиги нима? Inson, avvalambor yoshlar qalbini egallash, muayyan mamlakat yoki mintaqadagi biror millat yoki xalqning ongiga, uning sezgi-tuyg’ulariga ta'sir o’tkazish, uni o’z dunyoqarashiga boysundirish, ma'naviy jihdtdan zaif va tobe qilish. Fikr qaramligi, tafakkur qulligi esa har qanday iqtisodiy yoki siyosiy qaramlikdan ham ko’ra dahshatlidir. Фуқаролик жамияти нима? Haqiqiy fuqarolardan, yaʼni uzviy bogʻliqlikda boʻlgan hamda axloqiy madaniyatga tayanadigan huquqiy va siyosiy madaniyatga ega odamlardan iborat jamiyatdir. Konstitutsiyaviy huquq nazariyasida huquq va demokratiyaga asoslangan ijtimoiy hayotning zarur oqilona usuli; insonga uning iqtisodiy, siyosiy va madaniy hayoti shakllarini erkin tanlash kafolatlanadigan, qonun ustuvorligi va inson huquqlari hamda erkinliklari qaror topadigan, koʻp partiyaviylik, siyosiy institutlar, mafkura va fikrlarning xilma-xilligi taʼminlanadigan hamda oʻzinioʻzi boshqarish organlarining mavqei baland boʻlgan ijtimoiy tuzum. Bunda mamlakatning har bir fuqarosi siyosiy, ijtimoiy, iqgisodiy, maʼnaviy va huquqiy jihatdan oʻz ehtiyojlarini jamoat birlashmalari va fondlari, oʻzini oʻzi boshqarish organlari, siyosiy partiyalar va nodavlat notijorat tashkilotlar ishida faol ishtirok etib, ular orqali qondiradilar. Халқ фаровонлиги нима? Цивилизация нима? (лот. cuvilis) – фуқароликка, давлатга тааллуқли), тамаддун — 1) кенг маънода — онгли мавжудотлар мавжудлигининг ҳар қандай шакли Эътиқод нима? Эътиқод эркинлиги икки хил намоён бўлади. Биринчиси инсоннинг ички эркинлиги, тафаккур ва ижод эркинлиги, яъни позитив (ижобий) саъй-ҳаракат ва фаолият эркинлиги сифатида юзага чиқади. Иккинчиси ташқи эркинлик, яъни эътиқод эркинлигини амалга ошириш учун тегишли ҳуқуқий асослар, қонунларнинг давлат томонидан қабул қилиниши ва кафолатланиши, жамиятда қарор топган хайрихоҳлик муҳити каби эркинликлар. Юрт тинчлиги ғояси нима? Қадрият нима? Воқеликдаги муайян ҳодисаларнинг умуминсоний, ижтимоий ахлоқий, маданий маънавий аҳамиятини кўрсатиш учун қўлланадиган тушунча. Инсон ва инсоният учун аҳамиятли бўлган барча нарсалар, эркинлик, тинчлик, адолат, ижтимоий тенглик, маърифат, ҳақиқат, яхшилик, гўзаллик, моддий ва маънавий бойликлар, анъана, урф-одат ва бошқалар Қадрият ҳисобланади. Ижтимоий фанларнинг қайси соҳасида. Ғоя нима? G‘oya, avvalo, ko‘pchilikning orzu-intilishlari va manfaatlarini ifoda etishi, odamlarni birlashtirishi va biron-bir maqsadni amalga oshirish uchun safarbar etishi lozim. Ғоявий бўшлиқ қай тарзда вужудга келади? Ma’lumki, umrini o‘tab bo‘lgan g‘oya aqida yoki mafkura inkor etilar ekan, jamiyatda yangi bir g‘oya, ilg‘or bir fikrga ehtiyoj tug‘iladi. Bu ehtiyoj voqelikka aylanguniga qadar biroz muddat vaqt o‘tadi. Ana shu davrda esa g‘oyaviy vakuum – bo‘shliq yuzaga kelishi mumkin. Ғоявий заифликнинг сабаблари нима? Ғоявий зиддият нима? Ғоявий мутаассиблик нима? Ғоявий парокандалик тушунчасига изоҳ беринг? Ғоявий саводсизликнинг асоси нима? Ғоявий турғунлик нима? Ғоявий қарамлик нима? Ғоясизлик нима? Ҳурфикрлилик нима? Hurfikrlilik – insonning asosiy huquqlaridan biri bo‘lib, shaxs erkinligining muhim shartidir. Unga ko‘ra, har bir inson o‘z fikrini erkin bildirish huquqiga ega. Адолат тушунчасини изоҳланг? Ijtimoiy-falsafiy, ahloqiy va huquqiy tushuncha. Kishilar ijtimoiysiyosiy ongida katta rol o‘ynaydi. Muayyan ijtimoiy guruhlar va ayrim shaxslarning tushunchalarini o‘zida aks ettiradi. Siyosiy xatti-harakatlar, huquq va burch meʼyorlari, axloqiy munosabatlar, mehnat va taqdirlanish, jinoyat va jazo, xizmat va uni tan olish, qadr-qimmatni eʼtirof qilish va hokazoga mazkur tushuncha orqali baho beriladi. Анархизм нима? (юн. anarchia — ҳокимиятсизлик, бебошлик) — раҳбар сифатида фақат алоҳида шахснинг хоҳиш-иродасинигина тан олиб, ҳар қандай ҳокимият ва давлат тузумини рад этувчи жамият тўғрисидаги таълимот. Антик дунё замонидаёқ Анархизмга хос фикр юритиш аломатлари бўлган, қад. христианликда диний шаклда, кейинчалик ўрта асрлар мазҳабларида ҳам учрайди. Лекин илмий назария сифатида Анархизм кейин пайдо бўлган. Атеизм нима? (grekcha «a» – inkor etish, «teos» – xudo, ya’ni xudosizlik) faqat moddiy narsalarni tan olishga, din va diniy qadriyatlarni rad etishga asoslangan ta’limot. U sharqda dahriylik deb yuritiladi. Ақида сўзини изоҳланг? (араб.) — диндорлар учун мажбурий ҳисобланган, шак келтирмасдан, муҳокама юритмасдан эътиқод қилиниши лозим бўлган диний талаблар. Ислом А. ларининг асоси Қуръонда берилган, ҳадислардаги кўрсатмалар негизида ишлаб чиқилиб, тартибга солинган. Исломнинг суннийлик йўналиши илоҳиётида эътироф этиладиган Ақидалар ёки имон талаблари 7 та: Аллоҳнинг ягоналигига, фаришталарга, муқаддас битикларга, пайғамбарларга, охиратга, тақдирга ва инсон қазо қилганидан сўнг қайта тирилишига ишониш (қ. Суннийлик). Шиалик йўналиши илоҳиётида 5 А. тан олинади: тавҳид (Аллоҳнинг ягоналиги), нубувват (пайғамбар) га ишониш, адл (илоҳий тақдирнинг адолатлигига ишониш), имомат (имомлар ҳокимиятини таниш), маод (охиратга ишониш). Барқарорлик нима? Kelajak avlodlarning ehtiyojlariga ziyon etkazmasdan, bugungi kunda odamlarning ehtiyojlarini qondirish. Shu nuqtai nazardan, barqarorlik - bu iqtisodiy o'sishni atrof-muhit bilan mutanosib ravishda ta'minlaydigan va tabiiy resurslardan samarali foydalanishni ta'minlaydigan tushuncha. Бунёдкор ғоя қандай ғоя? Insonning qalbi va ongida yaratuvchilik salohiyatini uyg‘otib, o‘z xalqi, Vatani va insoniyatga foydali ishlar qilishga safarbar etadigan g‘oya bunyodkor g‘oyadir. Буюк давлатчилик шовинизми нима? Buyuk davlatchilik shovinizmi — koʻp millatli mamlakatlarda tarixiy taraqqiyot jarayenida davlatda yetakchi mavqeni egallagan, oʻz millatini "oliy" millat deb eʼlon qilgan hukmron millat mafkurasi va siyosati, shovinizm va millatchiliyutt bir turi. Millim va koʻp millatli davlatlar hamda mustamlaka imperiyalari tashkil topayotgan davrda vujudga kelgan. Hukmron "buyuk" millatlar siyosati boshqa millat va elatlarni asoratga solish, ayovsiz ishlatish, iqgisodiy, siyosiy va madaniy sohalarda kamsitishga qaratilgan. Maye, Rossiya imperiyasida yashovchi mazlum xalqlarga, jumladan Turkiston xalklariga nisbatan Buyuk davlatchilik shovinizmi shahriga asoslangan siyosat amalga oshirildi, ularning kad. madaniyati, maʼnaviyati, ilmmaʼrifati, dini va urfodatlari oyoq osti qilindi. Shoʻrolar zamonida mazkur siyosat turli mafkuraviy usullar bilan, mas, "baynalmilallik" shiori ostida davom ettirildi. Ватан равнақи тушунчасига изоҳ беринг? Геополитика нима? Геостратегик манфаатлар деганда нимани тушунасиз? Давлат мафкураси нима? Демократик институтлар қандай ташкилот? Демократик принциплар ўзагини нима ташкил этади? Диний бағрикенглик (толерантлик) нима? Tushunchasi xilma-xil diniy e’tiqodga ega bo‘lgan kishilarning bir zamin, bir Vatanda, oliyjanob g‘oya va niyatlar bilan hamjihat bo‘lib yashashini anglatadi. U butun jamiyat a’zolarining hamkorligini nazarda tutadi, jamiyatga tinchlik va barqarorlikni mustahkamlashning muhim sharti hisoblanadi. Yurtimizda qaror topgan dinlararo totuvlik va bag‘rikenglik eng katta yutuqlarimizdandir. Диний экстремизм нима? Diniy ekstremizm deganda, dinni niqob qilib olib, zo‘ravonlik asosida konstitutsiyaviy tuzumga tajovuz qiladigan, uni o‘zgartirishga urinadigan jinoiy xatti-harakatlar tushuniladi. Диний ғоялар нимага хизмат қилади? Har bir diniy ta'limot va oqimning asosini, diniy iymon-e'tiqodning negizini tashkil etuvchi aqidalarga aytiladi. Diniy g‘oya va mafkuralar - insoniyat tafakkurining oddiylikdan murakkablikka qarab intilishida dunyoni, dunyo ichra o‘zlikni anglashga qaratilgan diniy (ya'ni iymon-e'tiqodga asoslangan) qarashlar tizimi. Догматизм нима? Дунёвий ғоя нима? Дунёнинг мафкуравий манзараси тушунчасини изоҳланг? Dunyoning mafkuraviy manzarasi deganda, odamlarning qalbi va ongini egallash uchun olib borilayotgan kurash qayerda qanday kechayotgani, bu yo‘lda qaysi joyda qanday usul va vositalar qo‘llanayotgani, qaysi hududning qanday g‘oya va mafkuraviy poligon ta’sirida ekanligi tushuniladi. Жамоатчилик фикри нима? Идеализм нима? (yun. idea soʻzidan) — falsafadagi asosiy oqimlardan biri; ong, ruh, tafakkur birlamchi, materiya, tabiat, borliq ikkilamchi deb talqin etuvchi qarashlar tizimi. Materializmning muqobili. Idealizmning obyektiv va subyektov shakllari bor. Obyektiv Idealizm dunyoning asosida inson ongidan tashqarida va unga bogʻliq boʻlmagan holda gʻayritabiiy ruhiy ibtido (gʻoya, olamiy akl) yotadi, deb hisoblaydi. Ижтимоий ҳамкорлик нима? Инсон ҳуқуқлари нима? Ирқчилик нима? Иирқий камситиш сиёсати. Инсон иркларининг жисмоний ва руҳий жиҳатдан ҳар хиллиги, ирқий тафовутларнинг жамият тарихи ва маданиятига қал қилувчи таъсири, одамларнинг азалдан олий ва паст иркларга ажратилганлиги ҳақидаги қоидаларга асосланади. Шу даъволарга кўра, олий ирклар гўё бошқа ирклар устидан ҳукмронлик қилишга даъват этилган, цивилизациянинг бирдан-бир бунёдкорларидир, паст ирклар эса юксак маданиятни яратишга ва уни ҳатто ўзлаштиришга хам қобилиятсиздир. Ислом дини маъноси нима? “Ислом” сўзи (арабча) луғатда “Ўзиданда қудрат, улуғлик ва ҳикмат борасида қувватлироқ бўлган томонга таслим бўлиш, итоат қилиш ва бўйсиниш”, маъноларини ифода этади. Ислоҳот сўзининг маъноси нима? Ijtimoiy hayotning biron-bir tomoni (tartiblar, idoralar, muassasalar)ni oʻzgartirish, qaytadan tuzish. Islohot rasman — har qanday mazmundagi yangilikni joriy etish hisoblansada, aslida Islohot deyilganda koʻp yoki oz darajadagi ilgʻor qayta oʻzgartirish nazarda tutiladi. Jamiyatdagi ijtimoiy iqtisodiy oʻzgarishlarning pirovard maqsadini vaziyatdan kelib chiqqan holda toʻgʻri belgilab olish muhimdir. Islohotlar turli mamlakatlarda ularning geografik joylashishi, iqlimi, iqtisodiy, intellektual salohiyati, maʼnaviyati, madaniyati, milliy xusu-siyatlari va b. oʻziga xos omillardan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Миллий истиқлол ғояси асосий тушунча ва тамойиллари нимадан иборат? Ғоянинг фикрдан фарқи нима? Бизга ёт ғояларга қарши қандай курашмоқ лозим? G’oyaga qarshi g’oya, fikrga qarshi fikr, jaholatga qarshi ma'rifat”. Қайси ғоялар тараққиётга хизмат қилади? Миллий истиқлол ғоясининг фалсафий илдизлари айтиб беринг? Миллий истиқлол мафкурасини халқимиз онги ва қалбига сингдириш усуллари нималардан иборат? Ислом дини қандай ғояга асосланган? Бизнинг бош стратегик мақсадимиз нимадан иборат? Мафкуравий профилактика нима? – ёт гояларнинг кириб келишининг олдини олиш ва уларни йукотишга каратилган чора – тадбирлар мажмуи, тугри ташкил этилган таълим- тарбия тизимидир. Мафкуравий профилактика ижтимоий институтлар томонидан амалга ошириладиган турли шакллардаги гоявий –тарбиявий, маънавий –мафкуравий ишлар мажмуи булиб, у бутун гоявий тарбия тизимини камраб олади. Мафкуравий прафилактика гоявий бушликни тугатиш мафкуравий парокандаликни олдини олиш ёки бирор-бир худуд, катлам, гурухни ёт ва зарарли гоялар таъсиридан холос килиш максадида амалга оширилади. Комил инсон қандай ғоя? Komil inson deganda, biz ozod shaxsni, erkin fikr yurituvchi, Vataniga hamda xalqiga halol va sadoqatli xizmat qiluvchi kishini tushunamiz. Мамлакатимизда Республика байналминал маданият маркази қачон ташкил этилди ва буни ташкил этишдан мақсад нима? Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1992 yil 13 yanvardagi qaroriga binoan mamlakatimizda Respublika baynalminal madaniyat markazi tashkil etildi. 1992 yili O‘zbekistonda turli millat va elatlarning 10 milliy madaniy markazi faoliyat yuritgan bo‘lsa, bugun ular 137 taga yetdi. 2017 йилнинг 19 май куни қайси ташкилот Президент фармони билан “Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалар қўмитаси” сифатида қайта ташкил этилди? Ўзбекистон халқаро ислом академияси қачон ва қайси олий ўқув юртлари негизида ташкил этилди? Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi (1999-2018 yillarda — Toshkent islom universiteti) — Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qoshidagi oliy taʼlim muassasas. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 16 apreldagi “Diniy ma’rifiy soha faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5416sonli Farmoniga muvofiq, Toshkent islom universiteti va O‘zbekiston islom akademiyasi negizida O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi tashkil etildi. Дин социологияси деганда нимани тушунасиз? Дин психологияси деганда нимани тушунасиз? Дин фалсафаси деганда нимани тушунасиз? Дин феноменологияси деганда нимани тушунасиз? Диннинг жамиятдаги тасалли бериш функцияси ҳақида гапириб беринг? Диннинг жамиятдаги ижтимоий назорат функцияси ҳақида гапириб беринг? Диннинг жамиятдаги мослашув функцияси ҳақида гапириб беринг? Ўрта асрларда Шарқ ва Ғарб мамлакатларини ўзаро боғлаган қитъалараро йўл нима деб аталган? Buyuk ipak yo’li. Қачон Тошкент шаҳрида “Библия” китобининг ўзбек тилига тўлиқ таржимасининг тақдимоти бўлиб ўтди? Буддавийлик таълимотига кўра энг юксак фазилат ва энг катта гуноҳ нима эканлигини айтинг? Буддавийликнинг муқаддас китоби “Трипитака” қачон илк бор китоб ҳолида чоп этилди ва унинг ҳажми қанча бўлган? Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) фаолиятининг асосий мақсади нималардан иборат? A’zo davlatlar o’rtasida do’stlik va birdamlik rishtalarini uyg’unlashtirish; Islom olamida yuzaga kelgan muomolarni xal etish; Davlatlar ichki qonunlariga hurmat bilan yondashih; Inson xuquqlarini ximoya qilish; A’zo davlatlarni iqtisodiy jixatdan rivojlanishiga ko’maklashish; Islom dini haqida turli noxaq va nojoya ma’lumotlarni bartaraf etish; Turli soxada mamlakatlardagi instutlar bilan ilmiy izlanishlarni tashkil qilish. Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) тасарруфида қанча мустақил ташкилот мавжуд ва уларнинг энг йирикларини айтиб беринг? Islom taraqiyot banki, Qudus jamg’armasi, Islom savdo sotiq palatasi, Islom poytaxtlari tashkiloti, Islom birdamlik qo’mitasu, Islom ta’lim, fan, madaniyat tashkiloti. Ислом ҳамкорлик ташкилоти иштирокида Тошкент шаҳрида ўтказилган “Таълим ва маърифат – тинчлик ва бунёдкорлик сари йўл” мавзусидаги халқаро анжуман қачон бўлиб ўтди ва бунда Президентимиз мамлакатимизнинг қандай ташаббусларини эълон қилди? 2016 yil 18 oktyabirda. Ўзбекистон Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ)га қачон қабул қилинган ва ҳозирда ушбу ташкилотга қанча давлат аъзо? 1996 yildan beri a’zo 57 mamlakat hozirda a’zo. Ўзини ислом номи билан боғлайдиган экстремистик ташкилотларнинг асосий хусусиятлари нималардан иборат? Такфир ва жиҳод сўзларига таъриф беринг? “Қуръонийлар” кимлар, улар қачон ва қаерда пайдо бўлган? Қайси ҳужжатга асосан Сурхондарё вилоятининг Термиз туманида Афғонистон фуқароларини ўқитиш таълим маркази ташкил этилди? Тариқатчилар деганда нимани тушунасиз? Баҳоуддин Нақшбанд ҳақида нималарни биласиз? Марказий Осиёда XIV асрда пайдо бўлган яна бир йирик тасаввуфий тариқат — «Нақшбандия» тариқатидир. Бу тариқат Хожа Муҳаммад Баҳоуддин Нақшбанд номи билан боғлиқдир. Нақшбанд 1318 йилда Бухоро ёнидаги қасри Ҳиндуён қишлоғида туғилади. Мутасаввуф олим Хожа Муҳаммад Бобои Самоси мазкур мутасаввуф донишманд ёш Баҳоуддинни ўзига ўғил қилиб олади ва ҳар томонлама уни тарбия қилади. Вафотидан олдин уни ўз шогирди Саййид Мир Кулолга топширади. Шу зайлда ёш Баҳоуддин ўша даврдаги атоқли мутасаввуф Саййид Мир Кулол қарамоғида таълим олган. “Масжидул Ҳаром”, “Масжидун Набавий” ва “Масжидул Ақсо” каби Исломдаги бош масжидлар қайси шаҳарларда жойлашган? Макка, Madina. ISESCO ташкилоти шаҳарларни Ислом маданияти пойтахти деб эълон қилишда нималарга алоҳида эътибор беради? Боғдоддаги “Байт ул-ҳикма” ва Хоразмдаги Маъмун академияси қачон ташкил этилган? Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистон Ислом цивилизация маркази фаолиятининг асосий мақсади нималардан иборат? Марказ фаолиятининг асосий мақсади эътиқоди ислом дини билан боғлиқ бой ва ноёб меросни илмий асосда ҳар томонлама чуқур ўрганиш, юртимиздан етишиб чиққан буюк аллома ва мутафаккирларнинг ҳаёти ва илмий-ижодий фаолияти ҳақида яхлит тасаввур уйғотиш, улар билан халқимиз ва жаҳон жамоатчилигини кенг таништириш, халқаро миқёсда динлараро ва цивилизациялараро мулоқотни йўлга қўйиш, ислом динининг инсонпарварлик моҳиятини очиб бериш, жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш, ёш авлодни гуманистик ғоялар, миллий ғурур ва ифтихор руҳида тарбиялашдан иборат Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистон Ислом цивилизация маркази қачон ва қайси ҳужжатга асосан ташкил этилди? «Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистондаги Ислом маданияти марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида» 2017 йил 23 июндаги ПҚ-3080-сон қарорига асосан ташкил этилган. Урф-одат деганда нимани тушунасиз? “Ахборотлар уруши” иборасини илк бор қўллаган шахс ким? Диний конфессия деганда нимани тушунасиз? Ўзбекистон Республикасида нечта конфессия фаолият кўрсатмоқда ва улар қайсилар? Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг қандай китобларини биласиз? «Тафсири Ҳилол», «Бахтиёр оила», «Ижтимоий одоблар», «Одоблар хазинаси» 2006 йил 8 август куни Ўзбекистон мусулмонлар идораси раиси, муфтий лавозимига сайланган шахс ким? Усмонхон Алимов Миссионерлар ўз фаолиятларини қандай усуллар орқали олиб борадилар? Missionerlar tizimli targ‘ibot-tashviqot bosimini amalga oshirish, tadrijiy psixologik tazyiq o‘tkazish orqali kishilarni o‘z e'tiqodini o‘zgartirishga majbur qiladilar. Ularning bunday harakatlari oxir-oqibatda insonlar va konfessiyalararo dushmanlik kayfiyatining shakllanishiga zamin yaratadi. Мамлакатимизнинг қайси ҳудудларида “ичимлик сувини яхшилаш”, “бола ва оналарнинг саломатлигини мустаҳкамлаш” каби кўринишларда хайрли мақсадларга йўналтирилган дастурлар доирасида аҳоли ичида миссионерлик фаолияти олиб боришга қаратилган ҳаракатлар кузатилган? XIX асрга келиб Бухоро амирлиги, Хива хонлиги ва Туркистон ўлкасида қанча мадраса рўйхатга олинган? Тошкентда Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлар идораси қачон ташкил этилди ва бу ташкилотнинг фаолияти нимадан иборат бўлган? Tashkilotga 1943-yilda Eshon Boboxon ibn Abdulmajidxon tomonidan asos solingan. Shtab-kvartirasi Toshkent shahridagi hozirgi Hazrati Imom majmuasida boʻlgan. Sovet Ittifoqi tarqalib ketishi bilan 1993-yili barham topgan. “Мир Араб” ўрта махсус ислом билим юрти ким томонидан қачон барпо этилган? 1530–1536 (ҳижрий 936–942) йиллари шайх Мир Араб қурдирган. “Билиш – инсоннинг билимидир” деган пурмаъно фикрнинг муаллифи ким? Инсон нимаси билан бошқа мавжудотлардан ажралиб туради? Ҳақиқий инсон ким ва у асосан қайси хислатлар билан зийнатланган? Жамият ҳаётидаги ахлоқий, диний, маданий, маърифий ва мафкуравий қарашларни ўзида тўла мужассам этадиган тушунча бу нима? Маънавиятнинг ижобий сифатларини санаб беринг? Маънавиятга қарши иллатларни санаб беринг? Маънавий таъсир деганда нимани тушунасиз? “Агар бир йилни кўзласангиз шоли экинг, агар 50 йилни кўзласангиз, дарахт экинг. Агар 100 йил фойда беришини кўзласангиз фарзанд тарбияланг”. Ушбу ҳикмат қайси халқ ҳикмати ҳисобланади? Жалолиддин Румийнинг таъкидлашича ҳаётда муваффақиятга эришиш учун 3 нарса керак экан. Булар нима? Оқил фарзанд фазилатлари нимада намоён бўлади? Умуминсоний фазилатлар ўзида қандай фазилатларни ифода этади? Жамият ривожига олиб келадиган маънавий-ахлоқий сифатлар ўзида қандай фазилатларни уйғунлаштиради? Миллий анъаналар деганда нимани тушунасиз? Инсон маънавияти қандай манбалар орқали шакллантирилади? Маънавий мерос деганда нимани тушунасиз? Абу Али ибн Сино асарларининг умумий сони қанча ва бизгача қанчаси етиб келган? 450 дан ошади, лекин бизгача фақат 160 га яқин асари етиб келган. Ўзбекистонни янгилаш ва ривожлантириш йўли маънавий мерос нуқтаи назаридан қараганда 4 та асосий негизга асосланади. Улар қайсилар? “Қутадғу билиг” ва “Силсилат уз захаб” асарларининг муаллифлари ким? Yusuf Xos Xojib Республикамиз мустақиллигининг қисқа даври ичида оила фаровонлиги йўлида қандай эзгу ва хайрли ишларни амалга оширди? Миллатлараро тотувлик деганда нимани тушунасиз? умумбашарий қадрият бўлиб, турли хил халқлар биргаликда истиқомат қиладиган минтақа ва давлатлар миллий тараққиётини белгилайди, шу жойдаги тинчлик ва барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Полиэтник ва моноэтник тушунчаларига таъриф беринг? Дунёдаги барча давлатлар аҳолиси миллий таркибига кўра 2 гуруҳга бўлинади. Биринчиси моноэтник (аҳолиси асосан бир миллат вакилларидан иборат) ва иккинчиси полиэтник (кўпмиллатли) давлатлардир. Ҳозирги вақтда юртимизда қанча диний конфессия ва қанча диний ташкилот ўз фаолиятини олиб бормоқда? 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг 5 та устивор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясининг 5-йўналиши қандай номланади ва бу йўналиш қандай муҳим вазифаларни ўз ичига олади? 1. Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yoʻnalishlari, 2.Qonun ustuvorligini taʼminlash va sud-huquq tizimini yana-da isloh qilishning ustuvor yoʻnalishlari, 3. Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yoʻnalishlari, 4. Ijtimoiy sohani rivojlantirishning ustuvor yoʻnalishlari, 5. Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bagʻrikenglikni taʼminlash hamda chuqur oʻylangan, oʻzaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat sohasidagi ustuvor yoʻnalishlar. Адабиёт деганда нимани тушунасиз? (arabcha — adab soʻzining koʻpligi) — 1. Fan va amaliyotning biror sohasidagi yutuqlarni umumlashtiruvchi asarlar majmui (texnikaviy adabiyot, qishloq xoʻjaligi adabiyoti, siyosiy adabiyot va boshqalar). 2. Sanʼatning bir turi (badiiy adabiyot deb ham ataladi); voqelikni soʻz yordamida obrazlar orqali aks ettiradi. Adabiyot avval ogʻzaki boʻlgan, yozuv paydo boʻlgandan soʻng yozma shaklga oʻtgan. Экологик маданият деганда нимани тушунасиз? Табиатга муҳаббат, табиат ҳақидаги билим ва тасаввурлар, экологик тарбия, анъана ва қадриятлар, экологик тарғибот Глобаллашув деганда нимани тушунасиз? Иймон – эътиқодли иродали инсон деганда кимни тушунасиз? Миллий қадриятни кандай тушунасиз, мисол келтиринг? Диний қадриятни қандай тушунасиз, мисол келтиринг? Цивилизация, цивилизация бешиги тушунчасини ёритиб беринг? Тарих, кўхна тарих тушунчаларининг фарқларини тушунтириб беринг? «Етти ўлчаб бир кес» мақолига таъриф бериб, касбий мисоллар келтиринг? Алломалар, уламолар деганда кимларни тушунасиз? Моддий-маънавий мерослар ва уларнинг аҳамияти ҳақида гапириб беринг? Номоддий маънавий мерослар ва уларнинг аҳамияти ҳақида гапириб беринг? Тарихимиздан фахрланиш бу ………? Тарихимиздан ғурурланиш бу ………? Учта мақол айтиб, изоҳлаб беринг? 1.“Bir kun tuz totgan joyga qirq kun salom ber” inson yaxshilik ko’rgan yerini , odamini aslo unutmasligi, unga sira ham yomonlikni ravo ko’rmay, hamisha hurmat qilishi kerakligi uqtiriladi, 2. Nima eksang shuni o’rasan”, 3. “O’zingga ehtiyot bo’l, qo’shningni o’g’ri tutma”. Kishi har bir narsasini avvalo o’zi ehtiyot qilishi lozim. Biror narsani yo’qotib qo’ysa, yo qo’ygan joyidan topa olmay , boshqa birovdan ko’rsa, bu tuhmat unga og’ir botadi va oraga sovuqchilik tushad. Иккита ҳадиси шарифни айтиб, изоҳлаб беринг? 1. «Xor bo'lsin, xor boisin, xor bo'lsin», 2.«Yoshlikda olingan bilim toshga o'yilgan naqsh kabidir» Ҳадиси шариф билан мақол ўртасидаги фарқларни айтиб беринг? Hadis (arab. — xabar, gap, yangilik) — Muhammad (sav) aytgan soʻzlari, qilgan ishlari, iqrorlari toʻgʻrisidagi rivoyat. Islom dinida Qurʼ-ondan keyin 2-manba hisoblanadi. MAQOL — xalq ogʻzaki ijodi janri; qisqa va loʻnda, obrazli, grammatik va mantiqiy tugal maʼnoli hikmatli ibora, chuqur mazmunli ran. Muayyan ritmik shaklga ega Ички ишлар органи ходими бўла олмасангиз қайси касбни танлайсиз? Учта мақол айтиб, изоҳлаб беринг? 1.“Bir kun tuz totgan joyga qirq kun salom ber” inson yaxshilik ko’rgan yerini , odamini aslo unutmasligi, unga sira ham yomonlikni ravo ko’rmay, hamisha hurmat qilishi kerakligi uqtiriladi, 2. Nima eksang shuni o’rasan”, 3. “O’zingga ehtiyot bo’l, qo’shningni o’g’ri tutma”. Kishi har bir narsasini avvalo o’zi ehtiyot qilishi lozim. Biror narsani yo’qotib qo’ysa, yo qo’ygan joyidan topa olmay , boshqa birovdan ko’rsa, bu tuhmat unga og’ir botadi va oraga sovuqchilik tushad. Будда ҳақида нималар биласиз? (sanskritcha — xotirjam, nurlangan, oliy haqiqatga erishgan) — buddizmyaa bir necha bor qayta tugʻilishlar jarayonida mutlaq haqiqatga yetishgan va boshqalarga diniy najot yoʻlini koʻrsatishga qodir zot. Keng maʼnoda — har bir inson juda koʻp ezgulik qilish, bu dunyoning barcha sevimli narsalari foydasiz ekanini anglash orqali budaga aylanishi mumkin. Маккаи муккарама ҳақида гапириб беринг? Маккаи мукаррама. Дунёдаги энг мукаррам, ардоқли шаҳар. Қуръони каримда бир неча марта зикри келган тинчлик-омонлик, осойишталик, эмин-эркинлик диёри. Илк ваҳий индирилган муаззам ўлка. Инсониятнинг сўнгги пайғамбари Муҳаммад (алайҳиссалом)туғилган, камолга етган, пайғамбар ва элчи қилиб юборилган табаррук шаҳар Мадинаи мунаввара ҳақида гапириб беринг? (arab, nomi — Madinat Rasulilloh yoki Madinat un-Nabi — paygʻambar shahri) — Saudiya Arabistonidagi shahar, mamlakatning gʻarbiy qismida, Hijoz viloyatida, Qizil dengizdan 250 km sharqdagi vohada joylashgan. Shaharga asos solingan vaqt maʼlum emas. Shahar Madinai-Munavvara — Nurafshon shahar, al-Islom, Qalb al-Islom, Dor al-Islom, Dor as-Sunna kabi 95 dan ortiq nom bilan ulugʻlanadi. Qadimda Yasrib (Yatrib) deb atalgan. Муқаддас Қуръонда зикр этилган 24 пайғамбарнинг 4 тасини эслаб, бири тўғрисида гапириб беринг? Odam Alayxissalom, Nux Alayxissalom, Ismoil Alayxissalom, Muso Alayxissalom. Ibrohim alayhis-salom — Qurʻonda nomi zikr etilgan paygʻambarlardan biri, oʻzidan keyin oʻtgan barcha paygʻambarlarning bobokaloni, arablar va yahudiylarning umumiy ajdodi. Yakkaxudolikni targʻib qilgan. Allohning chin doʻsti (xalilulloh), imom („jamoa rahbari“), siddiq („haqiqatgoʻy“) va hanif („yakkaxudolikni targʻib qiluvchi“) deb taʼriflanadi. Yahudiy-xristian diniy adabiyotlarida Avraam nomi bilan maʼlum. Bobilda tavallud topgan. Avvaliga yulduz, oy, quyoshga sigʻinish notoʻgʻri ekanini koʻrsatib bergan Авестода 4 унсур, жумладан олов муқаддаслаштирилган. “Олов душман, олов дўст” деб тўрттадан мисоллар келтиринг? Авестода 4 унсур, жумладан сув муқаддаслаштирилган. “Сув душман, сув дўст” деб тўрттадан мисоллар келтиринг? Авестода 4 унсур, жумладан тупроқ муқаддаслаштирилган. Сиз тупроққа ҳурмат билдириб, у ҳақида нима дея оласиз? “Ватан - остонадан бошланади”, сиз буни қандай тушунасиз? Инсон Ватан сўзинини айтганида, эшитганида қалби ўзгача орзиқиш ҳаловатни ҳис қилиши шу ватанга муҳаббати белгиси. Унинг муқаддас вазифасидан бири ўз Ватанини севиши ва унинг равнақи учун ҳаётининг сўнги дақиқасигача хизмат қилишдир. Фарзандлар Ватанга муҳаббат тарбиясини оиладан олади. Чунки оила муҳити ватан муҳитининг асосини ташкил қилади Сизнингча “Устоз-отангдан улуғ”ми ёки “Устоз отангдек улуғ”ми? Изоҳ беринг? Иккита ҳадиси шарифни айтиб, изоҳлаб беринг? 1. «Xor bo'lsin, xor boisin, xor bo'lsin», 2.«Yoshlikda olingan bilim toshga o'yilgan naqsh kabidir» Саломлашиш ва салом беришнинг асосий тўртта қоидаси деб нималарни айтган бўлар эдингиз? 1.Salomlashishda, eng avvalo, «Assalomu alеykum» va «Va alеykum assalom» so‘zlari to‘liq talaffuz etilishi shart. 2.Salomlashishda, avval yoshi kichik kishi o‘zidan yoshi katta kishiga salom bеradi. Biroq u birinchi bo‘lib qo‘l uzatmaydi. 3. Ko‘pchilik bo‘lgan joyga kеlgan bir kishi, uning mavqеyi yoki yoshidan qat’iy nazar, birinchi bo‘lib salom bеrishi kеrak. 4.Xojatxona va hammomda umuman salomlashilmaydi. Ибрат нима? Ибратли мисол келтиринг? инсон ва жамият ҳаётида табиий жараёнлар, ижтимоий ҳодисалар, диний, ахлоқий, бадиий қадриятлар шаклида шаклланган, авлоддан-авлодга ўтиб, ҳар бир муайян шахс руҳиятига сингиб, ундаги инсоний фазилатларга сайқал берадиган ҳикматлар, анъаналар, қадриятларни ақлу заковат, фаҳм-фаросат уйғунлигида англашга бўлган табиий маънавий эҳтиёж мужассамидир. Ҳар киши ҳаётдан олмаса таълим, Унга ўргатолмас ҳеч бир муаллим. Rusakiy. «Илҳақ» бадий фильми ҳақида нима дея оласиз? Картинада Зулфия Зокированинг Иккинчи жаҳон урушидан қайтмаган фарзандлари Мамажон, Исоқжон, Аҳмаджон, Ваҳобжон ва Юсуфжон, фронт ортидаги машаққатли меҳнатларни ўз зиммасига олган тўрт келини қисмати кўрсатилган. Ўзбекистонда 130 дан ортиқ миллат истиқомат қилади, шулардан 15 тасини санаб беринг? Ўзбекистонда 16 та диний конфессия фаолият олиб боради. Диний конфессия нима, уларнинг фаолиятини қандай тушунасиз? Нима учун «Наврўз» байрами собиқ Совет даврида кенг, тантанали нишонланмаган деб ўйлайсиз? Алпомиш ким бўлган? У ҳақида билиш сизга нима беради? Сайхун, Жайхун, Ёйик, Энасой, Бойкул, Иртиш нима? Билганингиз ҳақида гапириб беринг? Хотирангизда яхши сақланиб қолган эртакнинг номини айтиб, у ҳақида гапириб беринг? Тошкентда сақланаётган Усмон Қуръони ҳақида нима биласиз? Самарқанддаги Регистон майдони, ундаги мадрасалар тўғрисида айтиб беринг? Имом ал-Бухорий тўғрисида гапириб беринг? Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy (810–870). Imom al-Buxoriy islom ta’limotiga oid yigirmadan ortiq asarlar yozdi. Uning birgina “Al-jome’ as-sahih” asariga 7275 hadis kiritilgan. 1998-yil oktabrda buyuk mutafakkir Imom al-Buxoriy tavalludining 1225 yilligi nishonlandi. Samarqand yaqinidagi Xartang qishlog‘ida “Imom al-Buxoriy yodgorlik majmuyi” barpo etildi. 4 jildli “Al-jome’ as-sahih” kitobi ilk bor o‘zbek tilida nashr etilib, kitobxonlarga taqdim etildi. Имом ат-Термизий тўғрисида гапириб беринг? Abu Iso Muhammad at-Termiziy (824–894) Ахмад Яссавий ва унинг номи билан аталувчи мақбара ҳақида нима дея оласиз? (Yassi yaqinidagi Sayram shahri, taxminan 11-asrning 2-yarmi — 1166) — tasavvufning mashhur namoyandalaridan biri, turkiy xalqlarning buyk shoiri. Otasi Shayx Ibrohim javonmardlik tariqatiga mansub nufuzli zotlardan boʻlgan. Yassaviy chigʻatoy tilida ijod qilgan. Turkiston shahrida XIV-asrning ohirlarida Sohibqiron Amir Temurning buy’rugʻi bilan barpo etildi. «Дил ба ёру даст ба кор – Аллоҳ дилингда қўлинг меҳнатда бўлсин» деган бу сўзлар кимга тегишли ва иборага изоҳ беринг? Bahouddin Naqshbandning «Dil ba yoru dast ba kor», ya’ni «Diling Ollohda, qo‘ling mehnatda bo‘lsin». Bu hikmat har bir ishingizni aniq maqsadni ko‘zlab, oxirini o‘ylab qiling, vaqtni bekor o‘tkazmang, degan ibratli fikrni ifoda etadi. Абу Али ибн Сино ким бўлган ва у тўғрисидаги афсона ҳамда ривоятлардан эслаб, айтиб беринг? Abu Ali ibn Sino 980-yilda Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog‘ida mahalliy amaldor oilasida dunyoga keldi. Maktabni bitirgach, ustozi Abu Abdullohdan mantiq, falsafa, riyoziyot va fiqh ilmlarini o‘rganadi. O‘n olti yoshidan boshlab turli fanlar bo‘yicha Sharq va G‘arb olimlarining ilmiy asarlarini mustaqil o‘rgandi. Ibn Sino o‘n yetti yoshidayoq e’tiborli hakim va olim bo‘lib yetishadi. U 1037-yilda vafot etadi va Hamadonda dafn etiladi. Муҳандис ким, муҳаддисчи? Мисоллар билан айтинг? 2017-йилдан ҳозирги кунгача сизни назарингизда яққол намоён бўлган ўзгаришларни санаб беринг? Mamlakatimiz davlat boshqaruvida shunday amaliyot yo‘lga qo‘yildiki, unga ko‘ra, davlat xodimlari, birinchi rahbarlardan tortib, o‘z kabinetlarida o‘tirmasdan, joylarga borib, aholining eng og‘riqli va dolzarb muammolarining amaliy yechimi bilan shug‘ullanmoqda. Mamlakatimizda xalq bilan muloqot qilish, uning hayotiy muammolarini hal qilish bo‘yicha mutlaqo yangi tizim yaratildiki, bu tizim davlat boshqaruvining muhim bo‘g‘ini sanaladi. Bu tizimning asosi bo‘lib O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Xalq qabulxonalari va Virtual qabulxonasi xizmat qiladi. Бирон бир шеърни ёд айтиб беринг? Нима учун машҳур шахсларга бағишлаб ҳайкаллар ўрнатилади ва Тошкентда кимларга ҳайкаллар ўрнатилган айтиб беринг? Фильм жанрлари ҳақида гапириб, мисоллар келтиринг? Яшаб турган маҳаллангиз номи, тарихи, маҳалла раиси ва участка нозирининг унвони, исми шарифини тўлиқ айтиб беринг? “Маҳаллада дув-дув гап” ёки “Суюнчи” фильмлари ҳақида эслаб, ўзбек характерини ёритинг? Жадидлар ким бўлган? (араб, жадид – янги) — 19-а. охири 20-а. бошида Туркистон, Кавказ, Қрим, Татаристон ҳаётида муҳим аҳамият касб этган ижтимоий-сиёсий, маърифий ҳаракат. Ж. дастлаб 19-а. нинг 80-й. ларида Кримда Исмоилбек Гаспринский раҳбарлигида қрим татарлари ўртасида вужудга келди. Жадидчилик ҳаракати намояндалари кўпинча ўзларини тараққийпарварлар, кейинчалик жадидлар деб аташган. Ўша даврнинг илғор тараққийпарвар кучлари, биринчи навбатда, зиёлилар маҳаллий аҳолининг умумжаҳон тараққиётидан орқада қолаётганлигини ҳис этиб, жамиятни ислоҳ қилиш заруриятини тушуниб етгандилар. Жадидчилик моҳият эътибори билан аввало сиёсий ҳаракат эди Ҳунармандчиликнинг: бешикчи, пичоқчи, косиб, чилангар, темирчи турлари тўғрисида гапириб беринг? Ўзбекистонда таъсис этилган орден ва медалларни номини айтиб, кимларга қайсилари, нима учун берилиши ҳақида гапириб беринг? “Миллий тикланишдан-миллий юксалиш сари” шиорини қандай тушунтира оласиз? Ўзбекистонда ўзбек тилидан ташқари яна қандай тилли мактаблар мавжуд? Нега шундай? 31-август Ўзбекистонда катоғон қурбонларини ёд этиш куни. Қатағон қурбонлари ким ва уларни нега ёд этамиз? «..Ҳар қандай тараққиёт маҳсулидан икки хил мақсадда эзгулик ва ёвузлик йўлида фойдаланиш мумкин» деган фикрга изоҳ беринг? «Мен ҳар қандай ёвузликни сотқинликдан кўраман» деган эди И.А.Каримов. Сотқинликни бу даражада қоралашни сабаби нимада деб ўйлайсиз? Ўзбекистон радиоканалларини санаб беринг? Alo FM, O’zbegim taronasi, Avtoradio, Vodiy sadosi, Radio tera, oriat dono. Ўзбекистон телевизион каналларини сананг беринг? Oʻzbekiston, Yoshlar, Dunyo boʻylab, Madaniyat va Maʼrifat, Oʻzbekiston 24. Нажмиддин Кубро ҳақида нима биласиз? Нажмиддин Кубро – тасаввуфнинг машҳур шайхларидан бири, кубравия тариқатининг асосчиси. Нажмиддин Кубро 1145 йилда Хева шаҳрида дунёга келади. Унинг асл номи Аҳмад бин Умар бин Муҳаммад ал-Хевақий ал-Хоразмий бўлиб, “Нажмиддин”, “Кубро”, “Абулжанноб”, “Валийтарош” сўзлари бу зоти мукаррамнинг лақаб, унвон ва куниятидир. Раъно Шарипова, Ботир Зокиров, Кумуш Раззоқова бу исмлар эсланганда гап нима ҳақида боради ва шу ҳақида гапириб беринг? O’zbekiston SSSR xalq qo’shiqchilari. Шукур Бурхонов, Хамза Умаров, Лутфихон Саримсоқова, Зайнаб Садриева бу исмлар эсланганда гап нима ҳақида боради ва шу ҳақида гапириб беринг? O’zbekiston SSSR xalq aktyorlari. Махатма Ганди тўғрисида гапириб беринг? Moxandas Karamchand Gandi (1869, Gujarot viloyati — 1948.30.1, Dehli) — Hindiston milliy ozodlik harakati rahbarlaridan biri, taniqli mutafakkir. U 1869-yil Gujarot viloyati Porbandar shahrida tug'ilgan. Hind xalqi uni "Mahatma" ("Buyuk qalb") deb ataydi. Uning nomi bilan bogʻliq boʻlgan gandizm taʼlimoti Hindistondagi asosiy hukmron partiya — Hindiston Milliy kongressining rasmiy mafkurasi hisoblanadi. 1887 — 91 yillarda Angliyada hukuqshunoslik boʻyicha maʼlumot oladi. 1891 yildan advokatlik vazifasida, 1893—1914 yillarda Jan. Afrikadagi (Angliya mustamlakasi) gujarot savdo firmasida huquqshunosmaslahatchi. Nataldagi olmos, koʻmir, oltin konlarida, shakarqamish plantatsiyalarida yollanib ishlayotgan hind dehqonlarining insoniy huquqlarini himoya qilib 22 yil kurash olib bordi. Суқрот, Платон, Аристотель, Алфраганус каби буюк исмлар ўзбекчада қандай талаффуз этилади? Иймон калимасини айтинг ва Исломнинг беш устунини санаб беринг? Имон, намозб закот беришбб ҳаж қилишликдирб. Рамазон ойида рўза тутмоқликдир. Калимаи тоййиба «Лаа илааҳа иллаллоҳу Муҳаммадур Росуулуллоҳ» Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Муҳаммад Аллоҳнинг Расулидир. Экстремист ва сепаратист сўзларига изоҳ беринг? Абу Райҳон Беруний ҳақида гапириб беринг? Abu Rayhon Beruniy. Abu Rayhon Beruniy (973–1048) Xorazmning Kat shahrida tug‘ilib, Urganchda ta’lim olgan. Xorazmshoh Abul Abbos Ma’- mun II saroyida to‘plangan olimlar bilan birgalikda Ma’mun akademiyasida ijod qilgan. Xorazm Mahmud G‘aznaviy tomonidan bosib olingach, Beruniy va boshqa olimlar bilan birga G‘azna shahriga olib ketiladi va umrining oxirigacha shu yerda ijod qildi. Beruniy 1048-yilda G‘aznada vafot etadi. «Ёмоннинг кучи япалоққа етади» ушбу мақолни изоҳланг? Диннинг ибтидоий шакллари ҳақида гапириб беринг? Bugungi kunda fanda dinlarning shakllanishi tarixiga oid ikki xil: teologik va materialistik qarashlar mavjud. Teologik yondashuv bevosita Xudo bilan — dinning paydo bo‘lishi bog‘liq, degan ta'limot. Materialistik yondashuv — dinlarning kelib chiqishini ibtidoiy insonning qo‘rquvlari bilan bog‘laydi. Монотеизм, политеизм, атеизм тушунчаларига изоҳ беринг? Yakkaxudolik, Ko’p xudolik va mabudallarga ishonish, Xudodan yuz o‘girish, Xudoni inkor etgan holda inson aql-idrok kuchini iqror etish demakdir. Жаҳон динларини санаб, қисқача изоҳ беринг? Yaxudilik, Budaviylik, Xristiyanlik. Қуръони карим ҳақида гапириб беринг? Виждон эркинлиги деганда нима тушунасиз? Виждон эркинлиги тугрисида 1 модда - ҳар бир шахснинг виждон эркинлиги ва диний эътиқод ҳуқуқини, динга муносабатидан қатъи назар, фуқароларнинг тенглигини таъминлаш, шунингдек диний ташкилотларнинг фаолияти билан боғлиқ муносабатларни тартибга солиб туришдан иборат. Диний фанатизм ва унинг хавфи ҳақида айтиб беринг? (лот. Fanaticus “ғазабланган”) — диний ғояларга кўр-кўрона содиқлик ва амалий ҳаётда уларга риоя қилиш истагининг жуда катта аҳамиятга эга эканлиги. Диний фанатизм асосан диний мазҳабларда яққол намоён бўлади. Бу диний фаолиятга, ундаги турли маросимлар ва ибодатга мутаассиблик билан киришиш ва ўз хайрихоҳ гуруҳлари ичда бирлашиб кетиш. Инсоннинг онги ва тафаккури учун кураш деганда нимани тушунасиз? Халифалар дейилганда кимлар тушунилади? Халифалик–Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан ноиб бўлиб, дин ишларини, диний илмларни тарқатиш, Ислом арконларини қоим қилиш, жиҳод олиб бориш, унга тегишли: лашкар тайёрлаш, жангчиларга маош бериш, тушган ўлжани бўлиб бериш каби ишларни, ҳозирлик ишларини, ҳадд-шаърий жазоларни-қоим қилиш, зулмларни кўтариш, амри маъруф, наҳий мункарни йўлга қўйиш каби давлат ишларидаги умумий раҳбарликдир Ўзбекистондаги вилоятлар ва уларнинг марказларини айтиб беринг? Andijon viloyati - Andijon shaxri, Buxoro viloyati - Buxora shahri, Jizzax viloyati – Jizzax shahri, Navoiy viloyati – Navoiy shahri, Namangan viloyati – Namangan shahri, Samarqan viloyati – Samarqan shahri, Sirdaryo viloyati – Guliston shahri, Surxandaryo viloyati – Termiz shahri, FArg’ona viloyati – Farg’ona shahri, Xorazim viloyati – Xiva shahri, Qashqadaryo viloyati - Qarshi shahri, Toshkent viloyati – Nurafshon shahri. Миллий тотувлик нима? Ўзбекистон “Ёшлар иттифоқи” ташкилоти ҳақида гапириб беринг? 1996-yilda tashkil etilgan Kamolot yoshlar ijtimoiy harakati negizida, 2017-yili tashkil topgan Мирзо Улуғбек ҳақида гапириб беринг? Temuriylar davlatining hukmdori, Shohruxning oʻgʻli. Buyuk Oʻzbek astronomi (Yulduzshunos) va matematigi. Ulugʻbek 1411-yildan 1449-yilgacha bugungi Oʻzbekiston, Tojikiston, Turkmaniston, Qirgʻiziston, Janubiy Qozogʻiston, Eron va Afgʻoniston Turkistonida hukmdorlik qilgan. Temur vafotidan soʻng temuriylar oʻrtasida hokimiyat uchun jang avj oldi. Kurashlar natijasida Xuroson va Movarounnahrda ikki mustaqil davlat yuzaga keldi. 1409-yilda Ulug‘bek markazi Samarqand bo‘lgan Movarounnahrga hukmdor boʻldi. Ulug‘bek bobosi kabi harbiy yurishlar qilmadi. 1425-yilda Shermuhammadxonni yengib, 1427-yilda Baroqxonga magʻlub boʻlgach, 20 yil mobaynida harbiy yurish amalga oshirmadi. Космополитлар дейилганда кимлар тушунилади? Kosmopolit- bu shaxsning qadriyatlarini milliy manfaatlardan ustun qo'yadigan va o'zini biron bir millatga mansub deb hisoblamaydigan, ya'ni butun sayyorani o'z Vatani deb biladigan kishi. Ҳарбий унвонларни айтиб беринг? Ўзбекистон келажагини қандай тасаввур қиласиз? Ислом дини қачон ва қаерда вужудга келган? “Маҳалладош” ва “ватандош” сиз учун қайси бири аҳамиятлироқ ва нима учун? Ассалому алайкум сўзининг – сўзма сўз таржимасини изоҳланг? Масалан: Комил инсон бўлиш учун зина поянинг 10-поғанасида бўлиш керак. Сиз ўзингизни ўша зинанинг нечанчи поғонасида деб ҳисоблайсиз? Японларнинг қайси хислатларини бизда йўқ деб ҳисоблайсиз? Немисларнинг қайси хислатларини бизда йўқ деб ҳисоблайсиз? Жентельмен деган тушунчани қандай изоҳлайсиз? Агарда бошқа миллат вакили бўлиб қолиш имкони бўлиб қолса, қайси миллатни танлар эдингиз? Танлашингиз шарт. Тушунтиринг? Атеист, теист, политеист қайси бирини кўпроқ ҳурматга лойиқ деб ҳисоблайсиз, нима учун? Амакивачча, холавачча дейилганда кимлар тушунилади, улардан сизда нечта ва исмларини айтиб беринг? Охирги уч кун ичида тахминан неча марта садақа бердингиз ва нега? Ислом динида одам ҳеч қачон 5 нарсани олдиндан била олмайди дейилади, сизнингча улар нима? “Аллоҳ қалбимизда, юрагимизда” бу иборани қандай тушунасиз? Хонадонларда дарвоза ташқарисига осилган исириқ, тумор, туз ниманинг белгиси деб ўйлайсиз? Сизни бешикка ётқизишганми? Бешик ҳақида гапириб беринг? Бадиий фильм, ҳужжатли фильм, илмий оммабоп фильм уларнинг мазмунан фарқларини айтиб беринг? Муқаддас китоблар дейилса қайси китобларни санаган бўлар эдингиз ва нима учун? Қадимги Спарта давлатида жанг пайтида орқа томонидан ўқ еган жангчи таҳқирланган, бунинг сабаби нима бўлиши мумкин? Широқнинг жасоратини эсга олинг, нима деб ўйлайсиз у бошқача йўл тутиши мумкин эдими? Ўғирлаш имкониятининг борлиги ўғрини туғдиради (Ф.Бэкон). Бу фикрни қандай тушунтира оласиз? Кулфатга бирданига ағанайсан жиноятга эса зинапоя бўйлаб охиста тушасан - бу фикрга изоҳ беринг? Кучли ва бахтли киши учун жиноятга ҳожат йўқ - бу фикрни изоҳланг? Адолатсиз ҳокимият узоқ яшамайди - мисол келтириб тушунтиринг? Бошқанинг одамлигини билганингдагина ҳақиқий одам бўла оласан - бу фикрга изоҳ беринг? Уйланиш - ўз ҳуқуқларини икки марта камайтириб, мажбуриятларини икки баробар оширишдир (Шопенгауер). Бу фикрга қўшиласизми? Никоҳ ниҳояси йўқ тарбиядан иборат бўлиши керак (Амьель) - бу билан нима дейилмоқда? Уйда яшовчилар яхши бўлса уй ҳам яхши бўлади - бу ҳикматни қандай тушундингиз, изоҳланг? Гап келганда отангни ҳам аяма – изоҳ беринг? Қонун билан нима ишим бор, судялардан танишим бор – сизнингча бу ибора кимларга тегишли? Имтиёзли фуқаролар ким ва уларга муносабатингиз? Милиция ходими ҳунарли бўлгани яхшими ёки илмли? Кўп дам олиш одамни занглатади - фикрнинг тўғри эканлигини мисол билан исботланг? Ишдан бўш вақтнинг камлиги одамни маданиятсиз қилади - фикрга қўшиласизми? Тушунтиринг? Ҳунарманднинг меҳнатини маҳсулот сифатига қараб баҳолаймиз, милиция меҳнатини қандай баҳолаш мумкин? Бойнинг ҳуқуқи – энг катта ҳуқуқсизликдир – бу фикр тўғрими йўқми, тушунтириб беринг? Амир Темурнинг ҳайкаллари қайси шаҳарларда ўрнатилган ва нега айнан шу шаҳарларда? Буддавийликда – “Зеб-у зийнат атир упалардан сақланиш” ахлоқ қоидаси ҳисобланади. Буни изоҳланг? Православлар ва католиклар тўғрисида гапириб беринг? Ислом динида имоннинг етти шарти бор, шуларни санаб ўтинг? Ислом динида номлари қайд этилган фаришталардан қайсиларини айта оласиз? Исломда Одам а.с., Нух а.с., Хизир а.с.лар алоҳида эсланади, улар ҳақида гапириб беринг? Энтони Хопкинс, Томи Ли Жонс, Харрисон Форд, Морган Фриман, Ал Пачино улар кимлар? Aktiyorlar Марко Поло, Фернандо Магеллан, Джеймс Кук улар кимлар? Sayoxlar. Жаҳон адабиёти дурдоналари ҳисобланган асарлардан айтиб беринг? Қуръони каримда келган биринчи ва охирги, энг қисқа ва энг узун сураларнинг номларини айтиб беринг? Нима учун мусулмон эркаклари аёл кишидан бир қадам олдинда юрадилар? Овқатланиш одоби ҳақида нималар айта оласиз? Меҳмон кутиш одоби ҳақида нималар айта оласиз? Жамоат транспортида ўзини тутишнинг бешта қоидасини айтиб беринг? Сигарет ёки нос чекувчиларга муносабатингиз? Мактабда сизга таълим берган учта ўқитувчини эслаб, нега айнан шуларни эслаганингизни айтинг? Уятчанлик ҳақида гапириб, унинг яхши ёки ёмонлигини исботлаб кўринг? Бойнинг ҳуқуқи – энг катта ҳуқуқсизликдир – бу фикр тўғрими йўқми? Тушунтириб беринг? Раъно Шарипова, Ботир Зокиров, Кумуш Раззоқова бу исмлар эсланганда гап нима ҳақида боради? Шу ҳақида гапириб беринг? Сир бўлмаса ҳаётдаги шиорингиз ҳақида айтсангиз, сир бўлса шиор ва унинг аҳамияти ҳақида гапиринг? Шаҳар аҳолиси билан қишлоқ аҳолисини характерлашга уриниб кўринг? Сиёсатни кузатиб бориш кераклигини иккита мисол билан айтинг? Ҳайвонлар орасида кучукларга муносабатингиз? Эҳсон ва садақа, уларнинг фарқи нимада деб ҳисоблайсиз? Беғараз ёрдам билан узоқ муддатли имтиёзли кредит ёрдами деганда нимани тушунасиз? Банкота билан банкрот орасида қандай фарқлар бор? Миллий валютамиз сўмда акс эттирилган расмларни эсланг? Озодликка чиққан собиқ маҳбусларга нисбатан қандай муносабатда бўлишни таклиф этардингиз? Ақлий ва жисмоний меҳнат қилувчилар орасида қайси бирини кўпрок ҳурмат қилиш керак деб ўйлайсиз? “Шум бола” асарини муаллифи ким ва асарнинг мазмуни ҳақида гапириб беринг. Гарри Потер ҳақида гапириб беринг? Баҳорда биринчилардан бўлиб гуллайдиган дарахтларни санаб беринг? Пизан ва Эйфель миноралари ҳақида гапириб беринг? Қайси масжидларда жума намозларини ўқигансиз? Дунёда ҳудуди жиҳатидан энг катта давлатларни санаб беринг? “ Ромео ва Жулетта” ҳақида нима дея оласиз? “Эрмитаж”, “ Метрополь”, “ Лувр” ҳақида гапириб беринг? Москва, Душанбе, Киев, Минск, Канберра ҳақида гапириб беринг? Миллий истиқлол мафкурасини инсон қалби ва онгига сингдириш қайси даврдан бошланади? Миллий менталитет нима? Абдулла Қодирий қандай тахаллусларда ижод қилган? Jolqinboy Истиқлол мафкурасининг асосий ғоялари ҳақида гапириб беринг? Инновацион усул деганда нимани тушунасиз? Ўқитувчиларни тоифалаш тўғрими? Қайси алломалар таълим-тарбия масалалари билан шуғулланган? Мафкура қандай асосий мақсадларни кўзда тутади? Таълим турлари ҳақида гапириб беринг? Фан нима? “Қобуснома” китоби нима ҳақида? Жаҳолатга қарши курашишнинг қуроли нима? “Авесто”нинг муаллифи ким? Ўзбекистон Республикасида қанча миллат вакиллари яшайди? Миллий мафкура ғояларини шакллантиришга ўз ҳиссасини қўшган буюк шоир, давлат арбоби аллома ким? Ўзбекистонда қанча аҳоли яшайди? 34 milliyondan oshiq Конфуцийлик таълимоти қайси давлатга тааллуқли? Xitoy Скандинавия давлатларига кирувчи мамлакатлар ҳақида гапириб беринг? Данию, Норвегию и Швецию Дунёни сув босиши тўғрисидаги афсона ҳақида гапириб беринг? Франклин Рузвельт ҳақида гапириб беринг? Franklin Delano Ruzvelt (inglizcha: Franklin Roosevelt; 1882.30.1, Xayd Park, Nyu York shtati — 1945.12.4, Uorl Springs, Jorjiya shtati) — AQSHning 32-prezidenti (1933—45). Demokratlar partiyasidan (4 marta prezidentlikka saylangan). Garvard va Kolumbiya universitetlarini tugatgan. Nyu York shtati gubernatori (1928 yildan), huquqshunos. Ruzvelt ijtimoiy sohada mehnatkash omma manfaatini koʻzlab bir necha islohotlar oʻtkazgan ("Yangi kurs"). Ikkinchi jahon urushi boshlangach, fashistlar Germaniyasiga qarshi boʻlgan Buyuk Britaniya, Fransiya va SSSRni qoʻllab-quvvatlash (1941 y. iyundan) tarafdori, gitlerchilarga qarshi koalitsiyani tuzishda muhim hissa qoʻshgan. BMTni tuzishga va urushdan keyingi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga katta ahamiyat bergan Теодор Рузвельт ким бўлган? RUZVELT (Roosevelt) Teodor (1858.27.10, Nyu York — 1919.6.1, SagamorXill, OysterBey, Nyu-York shtati) — AQShning 26-prezidenti (1901—1909); Respublikachilar partiyasidan. Lotin Amerikasiga nisbatan bosqinchilik siyosati olib borgan ("katta toʻqmoq" siyosati, 1906—09 yillarda Kubani okkupatsiya qilinishi, Panama kanali zonasining egallab olinishi va boshqalar). 1904—05 yillardagi rus-yapon urushi davrida R. hukumati Yaponiyani qoʻllab-quvvatlagan. Portsmut sulhini imzolanishidagi xizmatlari tufayli xalqaro Nobel tinchlik mukofotini olgan (1906) Чан Кайши ҳақида гапириб беринг? Chan Kayshi (Szyan Szeshi) (1887.31.10, Finxua, Chjetszyan viloyati — 1975.5.4, Taybey) — Xitoydagi gomindan maʼmuriyatining rahbari (1927 yildan). Baodin va Tokiodagi harbiy akademiyalarni tugatgan. 1927 yil 12 aprelda harbiy toʻntarish qilib mamlakatda diktatorlik tuzumini oʻrnatgan. 1931 yildan Gomindan (millatchi) partiyasi rahbari, Ikkinchi jahon urushida Yaponiya taslim boʻlgach, Xitoy kommunistik partiyasining koalitsion hukumat tuzish haqidagi taklifini rad etib, mamlakatda fuqarolar urushini boshlab yuborgan (1946, iyun). 1949 yil oxirida Tayvanga qochgan va u yerda gomindanchilar hukumatini tuzgan. Мао Цзе Дун ҳақида гапириб беринг? Mao Zedong (1893.26.12, Hunan viloyati Shantan uyezdi — 1976.9.9, Pekin) — Xitoy kommunistik partiyasi (XKP) MK raisi (1943-yildan), XKP asoschilaridan biri. 1954—59 yillarda XXR raisi. U oʻtkazgan "katta sakrash" siyosati (1958—60) M.S.ning davlatdagi obroʻsiga putur yetkazdi. 1959 yildan M. S. shaxsiga sigʻinish avj oldirildi (mamlakatda millionlab nusxada M. S. asarlaridan koʻchirma kitobchalar, uning fikrlari toʻplamlari nashr qilindi), uning gʻoyaviy-nazariy koʻrsatmalari — maoizm esa marksizm-leninizmning ijodiy rivojlantirilishi sifatida talqin etildi. "Madaniy inqilob" deb atalgan siyosat (1966—76)ni uyushtirdi, bu Xitoy ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotiga jiddiy zarar yetkazdi Далай Лама ҳақида гапириб беринг? Пол Пот ҳақида гапириб беринг? Pol Pot (frantsuzcha nomi qisqartirilgan Salot Sar; 1925-1998) - Kambodja siyosiy va davlat arbobi, Kampucheya Kommunistik partiyasi Markaziy qo'mitasining bosh kotibi, Kampucheya Bosh vaziri va Khmer Rouge harakati rahbari. Pol Pot hukmronligi davrida, qiynoqlar va ochlikdan qatag'on qilingan qatag'onlar bilan birga 1 milliondan 3 milliongacha odam o'lgan. Йўлдош Охунбобоев ҳақида гапириб беринг? Yoʻldosh Oxunboboyev (1885, Margʻilon yaqinidagi Joʻybozor qishlogʻi — 1943.28.2, Toshkent) — davlat va jamoat arbobi. Margʻilondagi paxta tozalash zavodida ishchi (1901—04), Oʻzganda batraklik qilgan (1904—14). 1916-yilgi xalq qoʻzgʻoloni qatnashchisi. 1917-yil Oktyabr toʻntarishidan keyin Margʻilon atrofida tashkil qilingan dastlabki qishloq shoʻrosi, Margʻilon uyezdidagi "Qoʻshchi" ittifoqi raisi (1919—21). Oʻzbekiston SSR MIK raisi (1925— 38), Oʻzbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumi raisi (1938—43) Файзулла Хўжаев ҳақида гапириб беринг? Fayzulla Ubaydullayevich Xo‘jayev (1896.06.01., Buxoro, Buxoro amirligi, Rossiya Imperiyasi – 1938.03.15., Moskva, SSSR, shuningdek, Fayzulla Xo‘jao‘g‘li ham deyilgan). Atoqli davlat va siyosat arbobi, Buxoro jadidchiligining faol ishtirokchisi, "Yosh buxoroliklar” partiyasining rahbarlaridan biri. Buxoro Xalq Sovet Respublikasining Nozirlar Kengashi raisi. Собир Рахимов ҳақида гапириб беринг? Sobir Umar oʻgʻli Rahimov (25-yanvar 1902-yil — 26-mart 1945-yil)[1] — harbiy arbob, general-mayor (1943), millati — qozoq. 1925-yilda Bokuda Birlashgan harbiy maktabni va 1930-yilda komandirlar sostavi malakasini oshirish kursini tugatgan. 1932—38-yillarda va 1940-yildan armiyada. 1941-yildan frontda. Bosh shtab harbiy akademiyasining jadallashtirilgan kursini tugatgan (1943). Ikkinchi jahon urushida Janubiy frontdagi motorlashtirilgan polk komandiri, Zakavkazye frontida oʻqchi diviziya komandiri. 1-Belorussiya fronti qoʻshinlari tarkibida Baranovichi, Slonim, Belostok, Graudens va boshqa shaharlarni, Belorussiya va Polshani ozod qilishda qatnashgan. Rahimov komandirligidagi 37gvardiyachi oʻqchi diviziya (2Belorussiya frontining 65armiyasi) 1945 yil Sharkni Pomeraniya operatsiyasida oʻrnak koʻrsatgan: diviziya oʻsha yilning mart oyi oxirida Gdinya va Dansig sh.larida dushmanning yirik guruhlarini tormor etishda qatnashgan. Diviziya 1eshelonda hujum qilib, armiyada 1boʻlib Boltiq dengizi sohiliga chiqqan va Dansig koʻchalarida jangni boshlab yuborgan. Rahimov ogʻir yarador boʻlib halok boʻlgan. 1965 yil 6 martda Qahramon unvoni berilgan. Мамадали Топиболдиев ҳақида гапириб беринг? 1919 yil Farg‘ona viloyati Rishton tumani Oqer qishlog‘ida tug‘ilgan. Kolxozda chopar va traktorist bolib faoliyat yuritgan. 1939 yildan buyon Sovet Armiyasida. Sejant, 130- o‘qchi polkining haydovchisi, BSSR Mogilevsk viloyati 5-partizanlik guruhi razvedka bo‘limi qo‘mondoni. Qizil Yulduz ordeni, «Jasorat uchun» «Vatan urishi partizani» medallari bilan taqdirlangan. Nemis-fashistlarni qo‘lga olishda ko‘rsatgan jasorati uchun Sovet Ittifoqi Oliy Prezidiumining 1944 yil 5 sentyabrdagi farmoyishiga ko‘ra Topiboldiyev Mamadaliga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni berildi. Ахмаджон Шукуров ҳақида гапириб беринг? Ahmadjon Shukurov (1909.5.6, Fargʻona viloyati Shavardi qishlogʻi — 1990.14.5, Beshariq) — Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi, serjant. Urushgacha sovxozda ishlagan. 1942 yildan frontda. 336-oʻqchi polki (Bryansk fronti, 63-armiyaning, 5-oʻqchi diviziyasi) pulemyotchisi. Oryol viloyatidagi hujum operatsiyasi chogʻida Podmaslovo va Zolotaryova qishloqlari uchun boʻlgan jangda koʻrsatgan jasorati uchun Qahramon unvoniga sazovor boʻlgan (1943). 1944 yil jarohati tufayli armiya safidan boʻshatilgan. Urushdan soʻng qishloq xoʻjaligi sohasida ishlagan Зебо Ганиева ҳақида гапириб беринг? Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi, radio operatori, mohir mergan, razvedkachi. Butun urush davomida 129 fashistni yo‘q qilgan. 1945 yilda rejessyor Nabi G‘aniyevning «Tohir va Zuhra» filmida Xorazm malikasi rolini ijro etgan. San’atga mehri baland qiz Tamaraxonimning shogirlaridan biri bo‘lgan. Yozuvchi Adham Rahmatning «Shinelli qizlar» kitobida Zebo qizning qahramonliklari haqida yozilgan. Shuningdek, fan doktori, professor unvonlariga sazovor bo‘lgan Хамза Умаров ҳақида гапириб беринг? Hamza Umarov (1925.17.12, Qoʻqon 1987.26.11, Toshkent) — aktyor, rejissyor Oʻzbekiston xalq artisti (1967). Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi. Toshkent teatr va rassomlik sanʼati institutida (194851) oʻqigan. 1950—86 yillar Muqimiy teatrida, 1987 yil yanvar—avgustda Hamza teatrida, soʻngra "Oʻzbekfilm" kinostudiyasida ishlagan. Шукур Бурхонов ҳақида гапириб беринг? Shukur Burhonov (1910.15.9 Toshkent — 1987.14.8) — Oʻzbekiston xalq artisti (1940). 1928 yildan Hamza teatrida ishlagan. 30-yillar koʻproq oʻz zamondoshlari rollarini ijro etdi: Hamza asarlaridagi Gʻofir ("Boy ila xizmatchi"), Odilbek ("Xolisxon") obrazlarida aktyorning yangi qirralari ochildi. Urush yillari Oleko Dundich ("Oleko Dundich"), Battol ("Muqanna"), Jaloliddin ("Jaloliddin Manguberdi"), urushdan keyin general Sobir Rahimov ("General Rahimov"), Maksimov ("Dengizchilar uchun") kabi rollarni oʻynadi. Ғани Аъзамов ҳақида гапириб беринг? Gʻani Aʼzamov (1909.9.5, Toshkent) – O‘zbekiston xalq artisti (1961). Faoliyatini 1930 yil Hamza teatrida boshlagan. "Halima" musiqali dramasidagi Rahim yamoqchi uning birinchi roli. Uyg‘unning "Qaltis hazil" komediyasidagi Mamarasul sahnadagi ilk yutug‘idir. U yuzga yaqin mukammal obrazlar yarat-gan. Domla imom ("Boy ila xizmatchi"), Munajjim ("Alisher Navoiy"), Arslonsher ("Chin muhabbat"), Soqi sum-bat ("Tog‘a-jiyanlar"), Qambar ("Qutlug‘ qon"), Yusuf ("So‘nggi nusxalar"), Omo-nyor ("Qonli sarob"), Bobchinskiy ("Revizor"), Launs ("Veronalik ikki yigit") va boshqa shular jumlasidan. Соип Хўжаев ҳақида гапириб беринг? Soyib (Sohibjon) Xoʻjayev (5-dekabr 1910, Andijon viloyati Xonobod qishlogʻi — 3-may 1982, Andijon, Toshkentda dafn etilgan) — oʻzbek sovet aktyori, qiziqchisi, Oʻzbekiston xalq artisti (1939). Aktyorlik faoliyatini 1927-yil Qoʻqon drama teatrida boshlagan. Dastlab Mirshoxid Miroqilov qoʻli ostida taʼlim olgan. 1928—1939 yillar Andijon viloyat teatrida aktyor. Soyib Xoʻjayev xotirasiga bagʻishlangan kulgi sanʼati koʻrik-tanlovlari oʻtkazib turiladi. Vafotidan soʻng „Buyuk xizmatlari uchun“ ordeni bilan mukofotlangan (2003) Қодир Махсумов ҳақида гапириб беринг? Mirqodir Maxsumov (1924.4.6 -Toshkent — 1987.21.10) — diktor. Oʻzbekiston xalq artisti (1977). Toshkent teatr bilim yurtida (1938—40), Toshkent pedagogika institutida (1940—45, uzilishlar 6-n) taʼlim olgan. 1945— 87 yillar Oʻzbekiston radiosida diktor. M. xushovozligi, nutqining ravonligi, diksiyasining kuchliligi, til normalarini puxta bilishi bilan boshka diktorlardan ajralib turgan. Uning kamyob tembrli ovozi, ifodali, maʼ-noli oʻqishi kuchli emotsional taʼsir kuchiga ega boʻlgan. Muhim siyosiy hujjatlar, targʻibiytashviqiy ahamiyatga ega matnlarni faqat M. oʻqigan. Ayniqsa, mumtoz sheʼriyat namunalarini radio va televideniye orqali katta mahorat, maʼnodor oʻqishi bilan shuxrat qozongan. Shuningdek, juda koʻp fil-mlarga ovoz berishda qatnashgan. M. "Muhabbat qoʻshigʻi" (1961), "Inson mehri" (1965), "Orzularing yoʻlida" (1973) kabi hikoyalar toʻplamlarining muallifi Сора Эшонтўраева ҳақида гапириб беринг? Sora Abdurahmonovna Eshontoʻrayeva (8-noyabr 1911, Namangan viloyati Yangiqoʻrgʻon tumani Beshbuloq qishlogʻi — 8-sentabr 1998, Toshkent) — aktyor, jamoat arbobi. Oʻzbekiston xalq artisti (1937). Moskvadagi oʻzbek drama studiyasini tugatgan (1927). 1927 yildan Hamza nomidagi Oʻzbek davlat akademik drama teatri aktrisasi. 1943—45 va 1953—60 yillarda shu teatr direktori. Ijodining ilk davridanoq barcha janrlarda ish koʻrib, namunali natijalarga erishgan. Мирзачўлни ўзлаштириш ҳақида гапириб беринг? Колхозлар тузиш ҳақида гапириб беринг? (rus. kollektivnoye xozyaystvo soʻzlaridan) — sobiq SSSRda ijtimoiy i. ch. vositalari va jamoaviy mehnat asosida q. x. ishlab chiqarishini birgalikda olib borish uchun birlashgan dehqonlarning kooperativ tashkiloti (q. Jamoa xoʻjaligi). “Осмондаги болалар” фильми ҳақида гапириб беринг? Тошкент зилзиласи ҳақида гапириб беринг? 1966-yilning 26-aprelida soat 5 dan 23 daqiqa oʻtganda Toshkent shahrida roʻy bergan falokatli zilzila. Тошкент метроси ҳақида гапириб беринг? Toshkent shahri yoʻlovchilar transporti korxonalari uyushmasi va Oʻzbekiston temir yoʻllari kompaniyasi tarkibidagi unitar korxona. Toshkent metropoliteni qurilishi 1977-yilda boshlangan. Birinchi liniyasi 9 stansiyadan iborat. Uzunligi 12,2 kilometr boʻlgan birinchi navbati („Olmazor“, „Chilonzor“, „Mirzo Ulugʻbek“, „Hamza“, „Milliy bogʻ“, „Xalqlar doʻstligi“, „Paxtakor“, „Mustaqillik maydoni“, „Amir Temur xiyoboni“ bekatlari) 1977-yil 6-noyabrda, uzunligi 4,6 kilometrli ikkinchi navbati („Hamid Olimjon“, „Pushkin“, „Buyuk ipak yoʻli“) bekatlari 1980-yil 18-avgustda foydalanishga topshirilgan. Yer ustidan o'tadigan 6,9 kilometrli uchinchi navbati (Bekat-1,2,3,4,5) bekatlari esa 2020-yil 26-dekabrda ishga tushirildi. Ushbu liniyadagi bekatlar soni 17 taga yetdi. Адиблар хиёбони ҳақида гапириб беринг? Хожибой Тожибоев ҳақида гапириб беринг? Hojiboy (Hojimurod) Tojiboyev (25-avgust, 1955 — 24-iyul, 2008) taniqli oʻzbek kino va teatr aktyori, soʻz ustasi, qiziqchi. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan artist. «Sharif va Marif» filmidagi roli bilan mashhur. Tojikistonning Leninobod shahrida tugʻilgan. Oʻzbekiston va Tojikistonda xizmat koʻrsatgan artist, satirik va kinoaktyor. 1978-yilda Toshkent Teatr va rassomchilik institutini tugatgan. Tojikistonga qaytib, bir muddat Shukur Burhonov nomidagi Nov teatrida, Leninoboddagi Kamol Xujandiy nomli teatrda ishladi. Soʻng Andijon Davlat filarmoniyasiga ishga oʻtib, Halim Joʻrayev va Sherali Joʻrayev etakchiligidagi konsert gastrollarida ishtirok etdi. 2008-yilning 24 iyulida ogʻir xastalikdan soʻng 52 yoshida Toshkentda olamdan oʻtdi. Ўзбек тандири ҳақида гапириб беринг? Ўзбекнинг дўпписи ҳақида гапириб беринг? Ўзбек дорбози ҳақида гапириб беринг? “Ўзбек иши” ёҳуд “Пахта иши” ҳақида гапириб беринг? Иномжон Усмонхўжаев ҳақида гапириб беринг? Пойтахт, шаҳар тушунчасини ёритинг? Масал айтиб беринг? Лоф айтиб беринг? Диннинг қандай илдизлари бор? Диний тасаввур нима? Диннинг функцияларини гапириб беринг? “Келинлар қўзғолони” спектакли ёки фильми ҳақида гапириб беринг? Саломингизга алик олмаган одамга муносабатингиз? Сертакаллуфлик нима ва уни сиз қандай баҳолайсиз? Қайси миллат тўғрисида яхши билсангиз шулар ҳақида гапириб беринг? Ўзимизни чапани одам деганда ким тушунилади? Кибрлилик ҳақида гапириб беринг? Саҳоватпеша одам қандай бўлади? Содда муғомбир деганда кимни тушунасиз? Атеист одамлар ҳақида нима дея оласиз? Нима учун динимизда бошқа динларни ҳақоратлаш тақиқланади? Қобил билан Хобил ҳақида нималарни биласиз? Жинояти учун жазо муддатини ўтаб чиққан одамга қандай муносабатда бўлиш керак деб ҳисоблайсиз? Хафтанинг қайси кунида туғилгансиз, бу кун ҳақида нималар дейишади? Ёлгизлик Аллоҳга хос деган сўзни қандай тушунасиз? Майитни кўмиш билан боғлиқ маросим ҳақида гапириб беринг? Ҳашар нима? мисоллар билан айтинг? Мажбурий ихтиёрий деган тушунчага мисол келтиринг? Каттани ҳурмат қил кичикни иззат-мисоллар билан тушунтиринг? Исломда беш нарсани инсон ҳеч қачон билолмайди деган ақида бор, сизнингча булар нима? Исломда бешта жонзотни тутган жойда ўлдиришга рухсат бор, сизнингча бу қайси жонзотлар? Куйидаги мақолларни охирига етказинг: - Бургага аччиқ қилиб ......, Бўлинганни.............. “ Олтин балиқ”, “Шох Салтан” эртакларининг муаллифи ҳақида нима дея оласиз? Жаргон сўз. Ҳозирги жаргонлардан мисоллар айтинг? Халқимиз орасида машҳур : - Кўчани ҳаққи деган иборани тушунтиринг? Халқимиз орасида машҳур : - Қўшнини ҳакқи деган иборани тушунтиринг? Халқимиз орасида машҳур : - Ерни ҳаққи деган иборани тушунтиринг? Халқимиз орасида машҳур : - Етимни ҳаққи деган иборани тушунтиринг? Билаги зўр бирни йиқар – билими зўр мингни - мақолни мисол билан изоҳланг? Ўзбекистон “Қизил китоби” ҳақида гапириб беринг? Энциклопедия китобининг - бошқа китоблардан фарқи ҳақида гапириб беринг? (юн. — билимлар доираси) , қомус — муайян тизимга солинган кенг қамровли билимлар тўплами, илмий ёки илмий оммабоп нашр. «Энциклопедия» терминининг маъноси тарихан ўзгариб турган. Антик даврда у «эркин санъат» деб аталган 7 илм (грамматика, риторика, диалектика ёки логика, геом., арифметика, мусиқа ва астрономия)ни англатган. Иримларга муносабатингиз, уларнинг қайси бирини ишонарли дея оласиз. Охирги марта ўқиган китобингиз ҳақида гапириб беринг? “Amir Temur saltanatida xavsizlik xizmati” “Amir Temur saltanatida xavsizlik xizmati”. Ushbu kitob Amir Temur shaxsining yangi bir qirrasini ochadi. Uning davlat xavsizligi taʼminlashdagi muxim omil-razvedka va kontrrazvedka sohasida olib borgan oʻziga xos va ayni damda odilona siyosati, jangovar faoliyati asarda anniq va ravshan yoritib beriladi. Sarkardaning erishgan zafarlari, buyuk davlatni barpo etishda unga yordam bergan xafsizlik xizmatining tutgan oʻrni asoslangan tarixiy faktlar va voqealar asosida bayon etiladi. Охирги марта кўрган фильмингиз ҳақида гапириб беринг? “Mahallada duv-duv gap” „Mahallada duv-duv gap“ filmidagi voqealar Toshkentning eski qismida zamonaviy binolar qurilayotgan bir paytida sodir boʻladi. Filmda sodda, anʼanaviy ota-onalar bilan ularning zamonaviy farzandlari orasidagi munosabatlar mahorat bilan tasvirlangan. Охирги марта кўрган спектаклингиз ҳақида гапириб беринг? “Kelinlar qo'zg'oloni” Farmon bibi (Tursunxon Jaʼfarova ijro etgan) mehribon, ammo juda qattiqqoʻl ona boʻlib, oʻzining yetti oʻgʻli va ularning oilalari bilan bir hovlida yashaydi. Eng kenja oʻgʻliga tushgan kelin Nigora Farmon bibiga qarshi „qoʻzgʻolon“ koʻtaradi, boshqa kelinlar esa uni qoʻllab-quvvatlaydi. Farmon bibi kelinlariga yon berishga va ularning talablarini bajarishga majbur boʻladi. Охирги марта кўрган концертингиз ҳақида гапириб беринг? Охирги марта бўлган тарихий жойингиз ҳақида гапириб беринг? Ўзбекистонлик машҳур спортчиларни айтиб беринг? Odil Ahmedov, Ruslan Chagayev, Hasanboy Do’smurodov, Shahram G’iyosov, Artur Girigaryan, Fazlidin Goibnazarov, Isroil Madrimov, Ruslan Nuriddinov. Спорт турларини санаб беринг? Bokos, Futboll, Basketbol, Takevando, Karate, Qo’l janggi, Kurash. Ашула ва мақом, уларнинг фарқи нимада? Maqom (arab. — joy, makon, oʻrin) — musulmon Sharqi musiqasida asosiy tushunchalardan biri. Dastlab muayyan balandlikdagi tovushni hosil etish uchun torli cholgʻuning dastasida barmoq bilan bosiladigan joy, parda maʼnosida ishlatilgan. Keyinchalik Sharq musiqa nazariyasi rivojlanishi jarayonida Maqomning mazmun doirasi tobora kengayib, bir-biriga nisbatan bogʻliq boshqa maʼnolarni ham anglata boshlad. Ashula – yakka xonanda yoki xonandalar guruhiga mo‘ljallangan, mumtoz o‘zbek musiqa merosida markaziy o‘rin egallagan ashula yo‘li. Asosan lirik ruhdagi g‘azal va she’rlar zaminida yuzaga keladi. Ashulalar soz (doyra, dutor, tanbur), ansambl jo‘rligida yoki jo‘rsiz ijro etiladi. Ashula o‘zbek musiqa folklorida katta urin egallagan qo‘shiq janridan kuy diapazonining kengligi, shaklan rivojlanganligi, mavzu va mazmuni teranligi bilan farqlanadi. Дунёнинг машҳур брендларини айтиб беринг? Fecoobok, Google, Apple, Microsoft, Samsung. Япониянинг бренд компанияларини санаб беринг? Honda, Mazda, Nissan, Tayota, Mitsubishi, Suzuki. Италиянинг бренд компанияларини санаб беринг? Giorgi Armani, Dolce Gabana, Dior, Prada, Cucci, Versaci. Германиянинг бренд компанияларини санаб беринг? BMW, Mersades, Audi, Bogner, Jil Sander, Joop. Ёддан биладиган шеърларингиздан хоҳлаган биттасини айтинг? Саид Аҳмад ҳақида гапириб беринг? Said Ahmad - nasrnafis va dramaturg, o‘zbek adabiyotida kichik nasr - hikoya ustasi sifatida tanilgan. Uning ko‘plab yuqori badiiy mahorat ila yozilgan novella va hajviy hikoyalari milliy adabiyotimiz rivojiga salmoqli hissa qo‘shdi. Mislsiz xizmatlari uchun Said Ahmad “Buyuk xizmatlari uchun” va “Do‘stlik” ordenlari hamda “O‘zbekiston qahramoni”, “O‘zbekiston xalq yozuvchisi”, “O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi” sharafli unvonlariga sazovor bo‘lgan. Said Ahmad 1920 yil Toshkentda ishchilar oilasida tug‘ilgan. U mehnat faoliyatini barvaqt boshlagan. 30-yil boshlaridayoq yosh jurnalist va ijodkor sifatida qishloq xo‘jaligi kollektivlashuvida va aholining savodsizligiga barham berishda faol ishtirok etgan. Katta xalq qurilishlarida muxbir bo‘lib ishlagan. “Урсанг эти қотади-гапирсанг бети қотади”, бу мақолни тушунтириб беринг? Қарз сўраш, қарз олиш тўғрисида нималар дея оласиз? Ички ишлар органлари ходимларига бериладиган унвонларни санаб беринг? Сатраплар ким бўлишган? Satraplik — ayrim davlatlar (Axomaniylar, Salavkiylar, Parfiya va Sosoniylar)da satraplar boshqargan harbiy maʼmuriy okrug. S. ga satraplardan tashqari harbiy boshliklar ham tayin etilgan, ular chegara, yoʻllarni qoʻriklagan, oʻgʻrilik va bosqinchilikka qarshi kurashgan. Mas, Kir II va Doro I davrida Axomaniylar davlatiga kirgan oʻlkalar aloxdda Satrapiyaga boʻlib idora etilgan. Doro I S. ning toʻla roʻyxatlarini Bihistun kitobalari hamda Naqshi Rustam kitobalarida mixxat bilan yozdirgan. Oʻrta Osiyo va Qozogʻiston xududlarida ham alohida Satrapiyalar boʻlgan. Xar bir Satrapiya belgilangan miqdorda soliq toʻlashga majbur boʻlgan. Koʻpchilik Satrapiya larning oʻz qonuni, urfodati boʻlgan, oʻz tilida soʻzlashgan. Одам савдоси ҳақида нима дея оласиз? + Наркодиспансерда кимлар даволанади? + Сифлис, трифер қандай касалликлар? Zaxm yoki sifilis — barcha aʼzo va sistemalarning zararlanishi bilan kechadigan surunkali tanosil (venerik) kasalligi. Zaxm qadimdan maʼlum. Zaxmni oqish treponema (spiroxetalar) qoʻzgʻatadi (bu mikroorganizm anilin boʻyogʻi bilan yomon boʻyalganligi uchun oqish deyiladi). U bemor qonida, teridagi yarada, limfa tugunlari, orqa miya suyuqligida, soʻlagida, nerv toʻqimalari va hamma aʼzolarida, hatto zaxm bilan ogʻrigan ayol sutida va erkak shahvatida ham boʻladi. Oqish treponema organizmdan tashqarida quritilganda oʻladi, lekin nam muhitda (masalan, shahvat, soʻlakda, qin shilimshigida) uzoq yashayd. Таълим соҳасидаги ўзгаришлар ҳақида гапириб беринг? ОИТС ҳақида нима дея оласиз? Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi (OITS) — OIV infektisyasi fonida rivojlanadigan holat bo’lib, CD4+ limfositlar miqdorining kamayib ketishi, ko’plab opportunistik infektsiyalar, noinfektsion va o’smali kasalliklar rivojlanishi bilan xarakterlanadi. Sindrom OIV-infektsiyaning so’nggi bosqichi sanaladi. Жиноятчилик суяк суради - деган гапга муносабатингиз? Одам танасидаги қайси аъзони суяксиз ёв дейишади ва нега? Til Юрсанг саёқ - ейсан таёқ - мисоллар билан тушунтиринг? Қандай ҳолатларда ўзингизни камситилган деб ҳисоблайсиз? Менга рахминг келмасин. Нега кўпчилик шу гапни айтади? Ойни этак билан ёпиб бўлмайди – иборани тушунтиринг? Ғийбат нима ва буни мисолларда тушунтиринг? Шариатимизда «ғийбат» деб бирор кишининг ёмон сифатини унинг ўзи йўқлигида, агар эшитса, унга оғир ботадиган, дили ранжийдиган тарзда баён этишга айтилади. Кишида мавжуд бўлмаган айб ҳақида гапириш эса туҳмат ва бўҳтон ҳисобланади. Айтаётган гапингни қулоғинг эшитаяптими? Бу ибора кўпинча қайси ҳолатларда қўлланилади? Йўқолган пичоқнинг сопи олтиндан - мисол билан изоҳланг? Томоша қилган комедия фильмларингиздан санаб беринг ва биттасини қисқача гапириб беринг? Жамоа транспортларидаги қоида ёзувларида УВУ қатнашчилари деган тушунча учрайди. Улар ким? Боқувчисини йўқотган ва ёлғиз она тушунчаларини қандай изоҳлайсиз? “Генрике”, “Партизан қиз”, “Жаконда”, “ Шар”, “Адашган ўғилнинг қайтиши” гап нима ҳақида? Мачит, мақбара, карвонсарой, сардоба булар нима? Karvonsaroy — karvonlar toʻxtab, tunab oʻtadigan rabot, saroy. МАСЖИД, мачит (араб. — сажда қилинадиган жой) — мусулмонлар жамоа бўлиб, намоз ўқийдиган жой, ибодатхона. М. лар, асосан, кундалик беш вақт намоз ўқиш учун мўлжалланган. Жума ва ҳайит намозлари эса жоме масжидларида ўқилади. Sardoba — suvni toʻplash va saqlash uchun maxsus qurilgan gumbazli hovuz. МАҚБАРА (араб, марқад, турбат) — бирор майитнинг жасади жойлашган меъморий иншоот ёки тош тобут (дахма, сағана). Мақбара усти қуббали чортоқли бино бўлиб, рамзий ғояларни ўзида ифодалаган. Чортоқ — ер куррасини ифода этувчи барқарор шакл, қубба — осмон гумбази рамзи, булар биргаликда Коинотни англатган. «Коинот модели» нинг бу тарзда барпо этилиши борлиқнинг Аллоҳ томонидан яратилгани ҳақидаги ақидага мувофиклаштирилган. Ижтимоий табақаларнинг қандай белгиларини айта оласиз? Тошкентдаги шох кўчаларни айтиб беринг? Охирги марта қайси музейда бўлгансиз? «..Ҳар қандай тараққиёт маҳсулидан икки хил мақсадда эзгулик ва ёвузлик йўлида фойдаланиш мумкин» деган фикрга изоҳ беринг? Ўзбекистон ёшлари дейилганда неча ёшлилар тушунилади ва нега шундай? Саид Олимхон кимлигини айтиб беринг? Said Mir Muhammad Olimxon - Buxoro amirligini 1910 — 1920-yillarda boshqargan soʻngi oʻzbek mangit hukmdor. 1880-yilning 3-yanvar kuni Buxoroda tugʻilgan. Said Muhammad Olim Turkiylarning Mangʻit ulusi Oʻzbeklari oilasida tugʻilgan. Said Olim oʻn uch yoshdaligida otasi Abdulahad tomonidan uch yilga davlatni boshqarish va harbiy maʼlumotlarni oʻzlashtirish uchun Sankt-Peterburgga yuboriladi. 1896-yilda u Rossiyadan Buxoro Shahzodasi sifatida Buxoroga qaytib keladi. Said Muhammad Olimxon 1944-yilning 5-may kuni 64 yoshida Qobulda vafot etgan. Исён билан инқилобнинг фарқи нимада? Inqilob, revolyutsiya — tabiatning biron-bir hodisasi, jamiyat yoki ongning rivojlanishida roʻy beradigan chuqur sifat oʻzgarishi (masalan, ijtimoiy Inqilob, shuningdek, geologik, sanoat, fan-texnika, madaniyat, fizika, falsafa va h.k. dagi Inqilob). Inqilob soʻzi koʻpincha ijtimoiy-siyosiy tuzumni qoʻqqisdan, zoʻrlik bilan oʻzgartirish maʼnosida ishlatiladi, u asta-sekin, evolyusion tarzda oʻzgartirishlarning aksidir. Isyon - bir guruh odamlar kuch raqamiga qarshi yoki ma'lum bir sababga ko'ra yoki qarshi amalga oshiradigan harakat. Qo'zg'olonchilar harakati ham tinch aholi, ham harbiy kuchlar, ham kasaba uyushma guruhlari tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Баррикада деганда нимани тушунасиз? Barrikada (frans.), koʻcha band - koʻcha, yoʻl, koʻprik va togʻ yoʻllarida turli narsalardan (xodalar, qum solingan qoplar, toshlar va boshqalar) quriladigan sunʼiy mudofaa toʻsigʻi. B. qadim zamonlardan bosqinchilarga qarshi qoʻllanilgani maʼlum. Боборахим Машраб ҳақида гапириб беринг? Boborahim Mulla Vali oʻgʻli yoki taxallusi boʻyicha Boborahim Mashrab (1640 yoki 1653 yoki 1657-yil, Namangan – 1711-yil, Balx) – oʻzbek shoiri va mutafakkiri, tasavvuf adabiyotining yetuk namoyandasi. Mullo Bozor Oxund qoʻlida oʻqigan. 1665-yilda Qashqarga Ofoq Xoʻja huzuriga borib bilimini yanada chuqurlashtiradi. 1673-yildan boshlab umrining oxirigacha qalandarlarcha hayot kechiradi. Balx hokimi Mahmudbiy qatagʻon tomonidan 1711-yil dorga osiladi. „Devoni Mashrab“, „Devonai Mashrab“, „Eshoni Mashrab“, „Hazrati shoh Mashrab“ nomlari ostida ijot qilgan Латиф Файзиев, Шухрат Аббосов, Зулфиқор Мусоқов гап қайси соҳа вакиллари ҳақида бормоқда? Режиссер, Сценарист, Актер Карикатура билан шарж расмларнинг фарқи нимада? КАРИКАТУРА (итал. caricare – бўрттирмоқ сўзидан) — аниқ ижтимоий танқидий йўналишга эга бўлган тасвирий санъат тури, графика соҳаси (рангтасвир ва ҳайкалтарошликда жуда кам қўлланилади), ҳажв ва кулгили қилиб ишланган расм. Тасвирда кулгили ҳолат реал ва фантастик воқеалар билан йўғрилган ҳолда яратилади, характернинг ўзига хос томонлари бўрттирилиб, аччиқ кулги туғдирадиган қилиб тасвирланади. Тасвирдаги маънони изоҳлаш ва тасвирнинг таъсирчанлигини ошириш мақсадида Карикатурага матн (баъзан шеър) илова қилинади. Интернетда қайси сайтларга кириб турасиз ва билган сайтларингизни санаб беринг? Ўзбекистонда нашр этиладиган соҳавий газеталар ва уларнинг аҳамияти ҳақида гапириб беринг? Gazeta yoki roʻznoma bir nom ostida muntazam chop etiluvchi vaqtli nashrdir. Gazeta (ital. gazzetta — chaqa pul) — kundalik voqealar toʻgʻrisida materiallar eʼlon qilinadigan davriy (vaqtli) bosma nashr. Ommaviy axborot va targʻibotning asosiy vositalaridan biri. Uning vazifasi jamiyatning axborotga boʻlgan ehgiyojini, maʼnaviy intellektual talablarini qondirishdan iborat. Олий Мажлис депутати қандай хислатларга эга бўлиши керак деб ҳисоблайсиз? Педиатрия институти ва тиббиёт институтининг бир-биридан фарқи нимада? Institutning asosiy vazifasi O`rta Osiyo respublikalari va Janubiy Qozog’iston uchun yuqori malakali vrach-pediatrlar tayyorlash edi. Bunday vazifaning bo`lishiga sabab, O`rta Osiyo respublikalari aholisi tarkibida bolalar sonining ko`pligi, hududda pediatr vrachlarning etishmasligi, bolalar O`rtasidagi kasallik va o`lim ko`rsatkichlarining yuqoriligi, pediatriya sohasida etuk olimlarning etishmasligi edi. Қўрқоқ олдин мушт кўтарар – сиз буни мисоллар билан тушунтиринг? Владимир Жонибеков, Солижон Шарипов улар ҳақида гапириб беринг? Jonibekov Vladimir Aleksandrovich- kosmonavt-uchuvchi. U komandr kapitani sifatida 5 marta koinotga parvoz qilgan. 1985 yili Vladimir Jonibekov «aviatsiya general-mayori» unvoniga ega bo‘ldi, va shu yildan to 1988 yilgacha kosmonavtlar otryadi komandiri, 1988 yildan Yu.A.Gagarin nomidagi kosmonavtlar tayyorlash markazining nazariy va ilmiy-tadqiqot tayyorlash Boshqarmasi boshlig‘i etib tayinlandi. O‘zbekiston SSR Oliy Sovetining deputati (1985-90 yillarda) Jonibekov Vladimir 1942 yil 13 mayda Iskandar qishlog‘ida (hozirgi Toshkent viloyatining Bo‘stonliq tumanida) xizmatchi oilasida dunyoga kelgan. Rus millatiga mansub. 1960 yil Toshkentdagi Suvorov bilim yurtini tamomlagan. Harbiy bilim yurtiga kirolmagach, Leningrad davlat universitetiga o‘qishga kirdi, bir yildan so‘ng Yeyskdagi oliy aviatsiya bilim yurti kursanti bo‘ldi. 1965 yil bilim yurtni tamomlab, HHKlarida uchuvchi-instruktor bo‘lib xizmat qildi. 1970 yildan kosmonavtlar Otryadi. Салижа́н Шаки́рович Шари́пов (узб. Солижон Шокирович Шарипов) (родился 24 августа 1964) в Ошской области Киргизской ССР. Российский космонавт, Герой Российской Федерации, Герой Киргизской Республики. Родился 24 августа 1964 года в городе Узген Ошской области Киргизской ССР. По национальности узбек. В 1981 году окончил там же среднюю школу и поехал поступать в Оренбургское авиационное училище, но выяснив, что училище готовило лётчиков бомбардировочной авиации, а не лётчиков-истребителей, отказался от поступления. В 1982 году призван на срочную службу в Советскую Армию, служил в техническом подразделении авиационного полка в Приморском крае. Из войск поступил в Харьковское высшее военное авиационное училище лётчиков имени дважды Героя Советского Союза С. И. Грицевца. После окончания в 1987 году служил лётчиком-инструктором в 716-м учебном авиационном полку ВВС Среднеазиатского военного округа. Имеет общий налёт на самолётах различных типов около 950 часов. Каззоб ким ва унга муносабатингиз? “Kazzob” soʻzi arabcha soʻz boʻlib, “koʻp yolgʻon gapiruvchi”, “oʻta ketgan yolgʻonchi” maʼnolarini ifoda etadi. Риёкорлик нима? Bu sifat 'munofikona xatti-harakat' maʼnosini anglatadigan arabcha riyo otiga tojikcha -kor qoʻshimchasini koʻshib hosil qilingan boʻlib, 'munofikona ish tutuvchi', 'ikkiyuzlamachi' maʼnosini anglatadi. Bu sifatdan üzbek tilida riyokorlik mavhum oti yasalgan. Қайси рассомларни чизган суратлари ҳақида гапира оласиз? Новвойлар, нон турлари, нон ҳақида гапириб беринг? NON — qadim-qadimdan ulugʻlanib, insonning kundalik isteʼmolida muqaddas, aziz hisoblangan neʼmat. Turli taomlarga qoʻshib yoki oʻzi yeyilad. Oʻzbek pazandachiligida tayyorlash tex-nologiyasiga karab obi Non, gijda N., patir N., shirmoy N. turlaridan ibo-rat (baʼzan lochira N. ham alohida texnologik turga kiritiladi; q. Lochira). Obi Non (fors.-toj. — suvli non degan maʼnoni bildiradi) tayyorlashda, aso-san, xamir bugʻdoy uni, xamirturush va tuz qoʻshib oshiriladi. Obi Nonda xamirning nisbatan boʻshroq boʻlishi, zuvalaning kichikligi (200 g atrofida) xarakterlidir. Gijda usulidaham xamir bugʻdoy uni, xamirturush va tuz qoʻshib oshiriladi, soʻngra uzoq iylanadi. Gijdada xamir qattiqroq boʻladi va Non qalin qilib yasaladi (q. Gijda). Лой уйлар дейилганда қанақа уйлар тушунилади? Paxsa — loy devor yoki uning qavati. Oʻrta Osiyo meʼmorligida qadimdan maʼlum. Qadimda baʼzi shaharlarning devorlari, qalʼa qoʻrgʻonlari P.dan ishlangan. Ular mudofaa ahamiyatiga ega boʻlganligi sababli juda mustahkam qurilgan. “Кар ва соқовлар жамияти”нинг вазифаси нимадан иборат? Акция нима? Акционерлик жамиятичи? Aksiya – bu uning egasi hissadorlik jamiyati kapitaliga oʻzining maʼlum hissasini qoʻshganligiga va uning foydasidan dividend shaklida daromad olish huquqi borligiga guvohlik beruvchi qimmatbaho qogʻozdir. Bundan tashqari, aksiya korxonani boshqarishda qatnashish huquqini ham beradi. Download 1.59 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling