Almaniya respublikasinda ali tehsil sistemi
Xüsusi ehtiyacları olan u
Download 412 Kb. Pdf ko'rish
|
|
1.3 Xüsusi ehtiyacları olan uşaqların təhsili Xüsusi ehtiyacları olan əksər alman uşaqları Förderschule və ya Sonderschule (xüsusi məktəb) adlı məktəblərdə oxuyurlar. Bu məktəblər ancaq xüsusi ehtiyacları olan şagirdlərə xidmət göstərir. Almaniyada bu tipli məktəblərə aşağıdakıları göstərmək mümkündür: •
“Sonderschule für Lernbehinderte” – öyrənmək çətinlikləri olan uşaqlar üçündür. •
Schule mit dem Förderschwerpunkt Geistige Entwicklung” – çox ciddi öyrənmək çətinlikləri olan uşaqlar üçündür. •
ehtiyacları olan uşaqlar üçündür. Bu gün hər 21 alman şagirdindən biri bu xüsusi məktəblərdə təhsil alır. Bu məktəblərdə dərs verən müəllimlər xüsusi ehtiyaclar təhsili üzrə ixtisaslaşmış kolleclərdə yüksək təhsil alırlar.
Almaniyada bir sıra ixtisaslaşmış məktəblər xüsusi istedadlı uşaqlar üçün fəaliyyət göstərir.
11
1.5 Alman orta təhsilində dərs proqramları
Saat Bazar ertəsi Çərşənbə axşamı Çərşənbə Cümə axşamı Cümə 07.30–08.15 ngliscə Fizika
Biologiya Fizika
Fransızca (course) 08.20–09.05 Tarix ngiliscə Kimya Riyaziyyat Kimya 09.05–09.25 Fasilə 09.25–10.10 Latınca (course) Fransızca (course) Riyaziyyat Latin (course) Riyaziyyat 10.15–11.00 Almanca Fransızca (course) Din bilikləri (course) Latin
(course) Almanca
11.00–11.15 Fasilə 11.15–12.00 Musiqi Riyaziyyat P.E. Almanca
Biologiya 12.05–12.50 Dini biliklər (course) Tarix
P.E. ngiliscə Latınca (course)
12
12-ci S N F GYMNAS UM DƏRS CƏDVƏL NÜMUNƏS Vaxt Bazar ertəsi Çərşənbə axşamı Çərşənbə Cümə axşamı Cümə 08.00–08.45 spanca
Kimya
Psixologiya
spanca
Biologiya Kimya
Psixologiya
ncəsənət Riyaziyyat spanca
Riyaziyyat Kimya
10.40–11.25 ncəsənət Riyaziyyat spanca
Riyaziyyat Kimya
11.35–12.20 Coğrafiya/Sosial biliklər+ Almanca Tarix
ngiliscə Biologiya
Coğrafiya/Sosial biliklər+ Almanca Tarix
ngiliscə Xor
1.10–1.55
2.00–2.45
ngiliscə Dini biliklər
2.50–3.35
ngiliscə Dini biliklər
3.50–4.35
Almanca
4.40–5.25 Bədən tərbiyəsi
Almanca
5.30–6.15 Bədən tərbiyəsi
AŞAĞI SAKSON YADA 12-C S N F GYMNAS UM DƏRS CƏDVƏL NÜMUNƏS Time Bazar ertəsi Çərşənbə axşamı Çərşənbə Cümə axşamı Cümə 08.00–08.45 ngiliscə Dini biliklər Fransızca Fizika
Almanca
Dini biliklər Fransızca Fizika Almanca
09.55–10.40 Almanca Coğrafiya/Sosial biliklər ( ngiliscə) Riyaziyyat Coğrafiya/Sosial biliklər ( ngiliscə) Riyaziyyat
Coğrafiya/Sosial biliklər ( ngiliscə) Riyaziyyat Coğrafiya/Sosial biliklər ( ngiliscə) Riyaziyyat
Siyasi iqtisad Tarix ngiliscə Fransızca
Fizika Siyasi iqtisad Tarix ngiliscə Fransızca
ncəsənət "Seminarfach"+ Tarix
idman növləri)
ncəsənət "Seminarfach"+ Tarix
idman növləri)
13
1.6 Alman orta təhsilinin beynəlxalq qiymətləndirilməsi və islahat zərurəti OECD tərəfindən kordinasiya olunan və üzv, eyni zamanda bir sıra partnyor ölkələrin 15 yaşlı gənclərinin bacarıqlarının qiymətləndirilməsini həyata keçirən Beynəlxalq Tələbə
məktəbliləri əvvəlki illərlə müqayisədə öz mövqelərini yüksəltmiş və elmi bacarıq göstəricisində 13 balla orta səviyyənin üstündə yer almışlar. 20 ballıq riyazi, 18 ballıq oxuma bacarıqlarına görə isə orta səviyyənin altında qalmışlar. Tədqiqatın nəticələrinə görə Almaniyada məktəblilərin məhsuldarlığına təsir göstərən faktorlar arasında sosial-iqtisadi faktor digər ölkələrdən daha yüksəkdir. Bu tədqiqatın nəticələri Almaniyada təhsildə reform məsələsini gündəliyə gətirmiş və bu reformun aşağıdakı istiqamətlərdə olacağı ortaya çıxmışdır: •
•
Müəllim yetişdirilməsinin praktiki orientasiyasını yüksəldilməsi; •
Səlahiyyətlərin Kultusministeriumdan (Təhsil Nazirliyi) yerli məktəblərə ötürülməsi. 1990-cı illərdən bəri, çoxlu məktəblərdə artıq bir sıra aşağıdakı dəyişikliklərin olduğunu görməkdəyik: •
•
Tədrisin müxtəlif metodlarının eksperimentdən keçirilməsi; •
Bütün məktəblərin kompüter və nternetə çıxışla təchiz edilməsi; •
Yerli məktəb fəlsəfəsi və tədris məqsədlərinin formalaşdırılması və müntəzəm olaraq inkişaf etdirilməsi; •
Digər qərb ölkələrində olduğu kimi Gymnasium məktəb illərinin azaldılması (12-ci sinifdən sonra Abitur) və 2-ci növbənin təklif edilməsi.
14
II. AFR-da AL TƏHS L S STEM N N ƏSAS XARAKTER K XÜSUS YYƏTLƏR
II Dünya müharibəsindən bəri, Almaniyada universitetə daxil olan gənclərin sayı 3 qat artmasına baxmayaraq, universitetdə təhsilini davam etdirmə səviyyəsi əksər Avropa ölkəsindən aşağıdır. Bunun da əsas səbəbi qismən yüksək əhəmiyyət daşıyan stajlı ikili təhsil sistemidir.
Ə yalətlər 2009-cu ildə əyalətlər üzrə ali təhsilli (Universitet və ya Tətbiqi Elmlər Universiteti) məşğul əhalinin xüsusi çəkisi, ümumi məşğul əhalinin faizi Schleswig-Holstein 6,4 % Rheinland-Pfalz 7,4 % Saarland 7,9 % Niedersachsen 7,9 % Sachsen-Anhalt 8,8 % Mecklenburg-Vorpommern 8,9 % Nordrhein-Westfalen 9,5% Brandenburg 9,6% Bayern
10,0 % Thüringen 10,1 % Baden-Württemberg 10,7 % Bremen
11,2 % Hessen
11,7 % Hamburg
13,0 % Sachsen
13,0 % Berlin
13,9 %
Almaniyada universitetlər azad əyalət təhsil sisteminin bir hissəsidir və ölkədə çox az özəl universitet və kollec fəaliyyət göstərir. Ali təhsilin təşkilatı strukturu XIX əsrin əvvəllərində Wilhelm von Humboldt tərəfindən həyata keçirilən universitet islahatı dövrünə uyğun olsa da, bu struktur bəziləri tərəfindən
15
(məsələn, Almaniya doğumlu Standford Universiteti rektoru Gerhard Casper) tədrisə əhəmiyyət verib, tədqiqatı arxa plana keçirən qeyri-tarazlı yanaşma və əyalətdən asılılığı baxımından tənqid edilir. Ancaq hazırda Alman dövlət universitetləri orjinal Humboldt yanaşmasından çox tipik Amerkan qurumlarına bənzəyirlər.
Hər il orta məktəbə başlayan şagirdlərin sayı 1 000 000 Hər il Abitur məzunları 400 000 2008-ci ildə ali məktəblərdə oxuyan tələbələrin sayı 1 912 143 2008-ci ildə ali məktəb tələbələri içərisində türk tələbələrin sayı 22 090 Hər il tamamlanan doktorluq dissertasiyası 30 000 Hər il işə başlayan dosent (profesor olmaq üçün aralıq mərhələ) sayı 1 000
Bu gün Almaniyadakı bütün ali təhsil qurumları analitik düşünməyə, elmi araşdırmalara, problem həllinə, kollektiv çalışmaya, layihələrlə işləməyə, dərslərdə aktiv iştiraka xüsusi önəm verir və bunları təşviq edirlər. Sistemdə əzbərçi və yalnız nəzəri biliklərə əsaslanan təhsildən daha ço tətbiqi təhsilə üstünlük verilir.
Federal Almaniya Təhsil və Tədqiqat Nazirliyi (Almanca Bundesministerium für Bildung und
təhsil, tədqiqat və texnologiya sahəsində fəaliyyət göstərən iki nazirliyin birləşdirilməsiylə qurulmuşdur. 9 milyarddan çox illik büdcəyə malik olan Nazirlik tədqiqat layihələrinin və qurumların maliyyələşdirilməsini həyata keçirir və ümumi təhsil siyasətini müəyyən edir. Buna baxmayaraq, Almaniyada təhsil siyasətinin əsas hissə federal əyalətlər səviyyəsində müəyyənləşdirilir və nazirliyin bu sahədəki təsiri kifayət qədər məhdudlaşdırılmışdır.
16
2.4 Alman ali təhsil sistemində əsas qurumlar və statusları Almaniyada ali təhsil aşağıdakı qurumlar çərçivəsində həyata keçirilir: •
geniş akademik istiqamətlər üzrə tədris və tədqiqat xidmətləri təklif edirlər. Almaniyada universitetlər ənənəvi olaraq, xüsusi fundamental tədqiqat sahələrinə istiqamətlənir və tədris pillələri güclü nəzəri və tədqiqi orientasiyalı komponentlərə malik olurlar. •
Tətbiqi Elmlər Universitetləri (Fachhochschulen): Bu qurumlar öz tədris proqramlarını mühəndislik və digər texniki sahələr, bizneslə bağlı sahələr, sosial fəaliyyət və dizayn sahələri üzrə formalaşdırır və tədrisi istehsalatla sıx inteqrasiya çərçivəsində təşkil edirlər. Bu universitetlər praktiki mütəxəssislər yetişdirirlər. Bu universitetlər 1970-ci illərdən yayılmağa başlamışdır. •
ncəsənət və ya musiqi Universitetləri (Kunst- und Musikhochschulen): Musiqi və incəsənətin müxtəlif sahələrində tədris və tədqiqatla məşğuldurlar. Bunların sayı 50-ə qədərdir. Ali təhsil qurumları ya dövlət qurumlarıdır ya da dövlət tərəfindən tanınan qurumlardır.
Heidelberg Universiteti 1386 26 500
Heidelberg Leipzig Universiteti 1409 29 500
Leipzig Rostok Universiteti 1419 14 000
Rostok Greifswald Universiteti 1456 12 000
Greifswald Freiburg Universiteti 1457 20 500
Freiburg Munich Universiteti 1472 44 000
Munich Mainz Universiteti 1477 33 500
Mainz Tübingen Universiteti 1477 23 500
Tübingen Marburg Universiteti 1527 24 000
Marburg Jena Universiteti 1558 21 000
Jena 17
Alman Universitetlərinin beynəlxalq reytinqi THE-QS DÜNYA UN VERS TETLƏR REYT NQ lk 200-ə girən Alman Universitetləri Universitetlər 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Munich Texniki Universiteti 95 105
82 67
78 55
Heidelberg Universiteti 47
45 58
60 57
57 Berlin Azad Universiteti Yox 172
149 146
137 94
Munich Universiteti 99
55 98
65 93
98 Freiburg Universiteti Yox Yox
Yox 144
147 122
Berlin Humboldt Universiteti 125 112
105 126
139 146
Bu gün Almaniyada təxminən 350-dən çox Universitet və digər ali təhsil qurumu fəaliyyət göstərir ki, bunlar da ölkə üzrə bərabər şəkildə paylanmışdır. Bu ali təhsil qurumlarının 66%-i
Alman ali təhsil sistemində yuxarıda göstərdiyimiz bütün ali təhsil müəssisələri ənənəvi olaraq birdəfəli və uzunmüddətli inteqrativ təhsil proqramları təklif edirlər ki, bunlar da sonda Diplom və ya Magister Artium dərəcələri verir və ya Staatsprüfung adlanan dövlət imtahanı ilə tamamlanırlar. Ancaq Boloniya Prosesinə qoşulma prosesi çərçivəsində birdəfəlik təhsil proqramları
ildən başlayaraq, ölkədə bakalavr və magistr proqramlarına paralel olaraq, ənənəvi birdəfəlik təhsil proqramları təklif olunur. Bu sistemlər aşağıdakı sxemdə açıq şəkildə göstərilmişdir.
2.5 Alman ali təhsil sistemində proqramlar və dərəcələrin akreditasiyası Keyfiyyətin təmin edilməsi, dərəcələrin müqayisə ediləbilməsi və tədrisin təşkilatı strukturu ümumi prinsiplərə əsaslanır ki, bu da Federal Əyalətlərin Təhsil və Mədəni şlər Nazirlərinin
18
milli səviyyədə Akreditasiya Şurasının nəzarəti altındadır. Belə ki, bütün yeni proqramların akreditasiyadan keçərək Akreditasiya Şurasının sertifikatını alması məcburidir. Alman Ali Təhsilində Qurumlar, Proqramlar və Dərəcələr
19
2.6 Alman ali təhsil sistemində təhsil pillələri Almaniyada bütün ali təhsil qurumları yuxarıda göstərilən təhsil proqramlarının bütün tipləri üzrə xidmət göstərir. Bakalavr və magistr təhsili müxtəlif ali təhsil qurumlarında bir-biri ardınca davam etdirilir. Tədris proqramlarının təşkili modul komponentlərindən istifadəyə və hər semestr üzrə 30 kreditlik olmaqla, Avropa Kredit Transfert və Yığım Sisteminə (ECTS) əsaslanır.
Bakalavr dərəcəsi verən təhsil proqramları akademik əsaslara söykənməklə, tələbələrdə profesional sfera üzrə metodoloji bacarıqlar formalaşdırılmasını nəzərdə tutur və bakalavr dərəcəsi 3-4 illik təhsildən sonra verilir. Həmçinin bu dərəcənin alınması buraxılış işinin yazılması (thesis) ilə tamamlanır. Bakalavr tədris kursları eyni zamanda Almaniyada Təhsil Proqramlarının Akreditasiyası üzrə Təşkilatın Əsasnaməsinə uyğun olaraq, akreditasiyadan keçməlidir. Hazırda ölkədə bakalavr dərəcəsinin aşağıdakı formaları tətbiq edilir: •
•
Elm Bakalavrı (Bachelor of Science - B. Sc.), •
Mühəndislik Bakalavrı (Bachelor of Engineering -B.Eng.), •
Hüquq Bakalavrı (Bachelor of Law – LL.B.), •
Gözəl ncəsənət Bakalavrı (Bachelor of Fine Arts – B.F.A.), •
Musiqi Bakalavrı (Bachelor of Music - B.Mus.). 2.6.2 Magistratura Almaniyada ali təhsilin ikinci pilləsi 1-2 illik təhsildən sonra magistr dərəcəsinin alınamasıyla tamamlanır. Maraqlı bir cəhət magistr proqramlarının “daha çox praktik yönlü” və “daha çox tədqiqat yönlü” olmaqla iki yerə ayrılmasıdır. Ali təhsil qurumları hər magistr təhsil proqramının profilini özü dəqiqləşdirir. Magistr dərəcəsinin alınması dissertasiyanın yazılmasını tələb edir. Tədris proqramları da bakalavr pilləsində olduğu kimi akreditasiyadan keçir. Magistr dərəcələrinin aşağıdakı formaları tətbiq edilir: •
•
Elm Magistri (Master of Science -M.Sc.), •
Mühəndislik Magistri (Master of Engineering - M.Eng.), 20
•
Hüquq Magistri (Master of Laws - L.L.M), •
Gözəl incəsənət Magistri (Master of Fine Arts - M.F.A.) •
Musiqi Magistri (Master of Music - M.Mus.). Bu pillədə xüsusi diqqət yetirilən məsələ magistr tədris proqramlarının bakalavr pilləsindəki müvafiq proqramlardan fərqli formada qurulmasıdır.
Birləşdirilmiş “uzun” təhsil proqramları ya biristiqamətli (mono-disciplinary) (Diplom dərəcəsi, əksər proqramlarda Staatsprüfung adlanan dövlət imtahanıyla tamamlanır) ya da iki başlıca və ya bir başlıca və iki ikinci dərəcəli istiqamətlərin kombinasiyasına əsaslanmaqla tətbiq edilir. lk mərhələdə (1,5-2 il) geniş orientasiya və istiqamətin əsaslarına yer verilir. Aralıq
Magister Artium) verildikdən sonra isə dərinləşdirilmiş və ixtisaslaşdırılmış ikinci mərhələyə keçirlər. 6 aylıq müddət ayrılan buraxılış işinin yazılması və son yazılı və şifahi imtahanların verilməsi də bu dərəcənin alınmasında zəruri tələblərdir. Bənzər tələblər Staatsprüfung təhsilinə də tətbiq edilir və bunun qvalifikasiya səviyyəsi Magistr səviyyəsinə ekvivalent hesab edilir.
Artium) və ya 3-6,5 il (Staatsprüfung) ərzində tamamlanır. Diplom dərəcəsi mühəndislik sahələri, təbii elmlər, həmçinin də iqtisadiyyat və biznes sahəsində verilir. Ancaq humanitar sahələr üzrə adətən Magister Artium dərəcəsi verilir. Sosial elmlərdə isə ali məktəblərdən asılı olaraq, praktika dəyişir. Hüquq, tibb, farmakologiya və pedaqoqika sahələri Staatsprüfunglə tamamlanır. Hər üç kvalifikasiya da (Diplom, Magister Artium və Staatsprüfung) akademik olaraq bir birinə ekvivalentdir. Hər üçü də doktorluq mərhələsinə keçiş imkanı verir. Ancaq bunun üçün ə lavə tələblər də Universitetlər tərəfindən müəyyən edilir. Tətbiqi elmlər Universitetlərində birləşdirilmiş “Uzun” Proqramlar 4 il davam edir və Diplom dərəcəsi verilir. Baxmayaraq ki, bu ali məktəb tipləri doktorantura təhsilini nəzərdə tutmur, ancaq buranı bitirənlər doktor proqramları olan ali məktəblərə doktorluq təhsili üçün müraciət edə bilirlər. 21
ncəsənət və ya musiqi Universitetelərində birləşdirilmiş “Uzun” Proqramlar qurumlardan, sahələrindən və məqsədlərindən asılı olaraq çox dəyişkəndir. Diplom/Magister dərəcələrinə əlavə olaraq, bu tipli proqramları bitirənlər bu sahədəki bir sıra sertifikatlar və sertifikatlaşdırılmış imtahanlarıdan da məsuldurlar.
Download 412 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|