Aloqa liniyasi Aloqa kanali Signallar

4. Signallar
Ma’lum bir uzatish vositasi (aloqa liniyasi, qurilma) orqali signal uzatilganda uzatish muhitining texnik va fizik xususiyatlari tufayli signal oʻzgaradi (kuchayishi yoki susayishi) (4-rasm).
4-rasm. Signallarni uzatish muhitidan oʻtishi
Fizik katalikning kuchayishi va susayishi (energiya yoki quvvat nisbati) – signal (kuchlanish, tok kuchi, quvvati, maydon energiyasi va boshqalar) elektrotexnika, radiotexnika, elektr aloqa va akustika detsibellarda oʻlchanadi (dB) - logarifmik kuchayish birliklarida (susayishi):

bu yerda va – kirish va chiqish signallarining quvvat (energiya) qiymatlari.

– nisbat uzatish koeffitsiyenti deyiladi.
Detsibellarda ifodalangan d ning qiymati d > 0 boʻlsa, kuchayish koeffitsiyenti deyiladi, agar d < 0 boʻlsa soʻnish koeffitsiyenti deyiladi. Amaliyotda susaytirish koeffitsiyentidan oldin manfiy belgisi odatda tushiriladi va susaytirish koeffitsiyenti odatda musbat qiymat sifatida aniqlanadi.
Detsibellarda hisoblangan soʻnish koeffitsiyenti (kuchayish) qiymati bilan uzatish koeffitsiyenti qiymati oʻrtasidagi moslik quyidagi jadvalda koʻrsatilgan:
Soʻnish koeffitsienti (kuchayish) qiymati bilan koeffitsiyenti qiymati oʻrtasidagi moslik
1-jadval.

d, dB	1	2	3	5	10	13	16	17	20	25	30
K	1,26	1,59	2,0	3,16	10	19,95	39,8	50,1	100	316,2	1000

Ikki kuchlanishning U yoki I toklarning nisbati detsibellarda ham ifodalanishi mumkin:

yoki
Masalan, d=10 dB/km ning susayishi 10 = 20lgK tenglamaga koʻra 1 km masofadagi kuchlanish yoki tokning susayishi

teng boʻlishini bildiradi.

Detsibellarda susayish (kuchayish)ni hisoblashning qulayligi shundaki, chiziq yoki texnik qurilmalarning bir necha boʻlimlari kaskadda yoqilganda d qiymatlar qoʻshiladi (5-rasm).

5-rasm. Detsibellarda susayish (kuchayish)ni hisoblashning kaskadli qoʻshilishi.

d=10 dB/km misol uchun, agar, 2 km masofada susayish 20 dB boʻladi. Signallar, ma’lumotlar kabi, quyidagicha boʻlishi mumkin: