Aloqa liniyasi Aloqa kanali Signallar

Signallar – ma’lumotlar kabi quyidagicha boʻlishi mumkin:
uzluksiz;
diskret.
Shu bilan birga telekommunikatsiya tarmogʻida uzluksiz va diskret ma’lumotlar uzluksiz yoki diskret signallar sifatida uzatilishi mumkin.
Ma’lumotlarni aloqa liniyasi orqali uzatish uchun zarur boʻlgan shaklga aylantirish (ifodalash) va ba’zi hollarda ularni uzatishga aralashish tufayli yuzaga keladigan xatolarni aniqlash va tuzatish imkonini berish jarayoni kodlash deb ataladi. Kodlashning misolida ma’lumotlarning ikkilik belgilar sifatida ifodalanishidir. Uzatish muhiti parametrlari va ma’lumotlar sifati talablariga qarab turli kodlash usullaridan foydalanish mumkin.


2. Aloqa liniyasi


Aloqa liniyasi – chiziqli qurilmalar (uzatgichlar, qabul qilgichlar, kuchaytirgichlar va boshqalar) bilan bogʻliq maxsus texnik vositalar yordamida hosil qilingan axborot signallarini uzatuvchi fizik muhit. Aloqa liniyasi koʻpincha umumiy chiziqli tuzilmalarga, ularning texnik qurilmalariga va bir xil tarqatish vositasiga ega boʻlgan fizik sxemalar va texnik vositalar majmuasi sifatida qaraladi. Aloqa liniyasida uzatiladigan signal chiziqli (liniya soʻzidan) deyiladi.
Aloqa liniyalarini 2 sinfga ajratish mumkin (2-rasm):
kabel (elektr va optik-tolali aloqa liniyalari);
simsiz (radio liniyalar).
Aloqa kanallari aloqa liniyalari asosida quriladi.


3. Aloqa kanali
Aloqa kanali – bu aloqa liniyasining turiga mos keluvchi fizik signallar koʻrinishida oʻzaro aloqa qiluvchi abonentlar oʻrtasida ma’lumotlar uzatishni ta’minlovchi bir yoki bir necha aloqa liniyalari va kanal hosil qiluvchi uskunalarning yigʻindisidir.

Aloqa kanali bir necha ketma-ket aloqa liniyalaridan iborat boʻlib, kompozit kanalni hosil qilishi mumkin, masalan, A1 va A2 abonentlari, shu jumladan telefon (TfAL) va optik-tolali (OTS) aloqa liniyalari oʻrtasida aloqa kanali hosil boʻladi (3-rasm). Shu bilan birga, quyida koʻrsatilgandek, bir nechta aloqa liniyasida bir nechta aloqa kanallari hosil boʻlishi mumkin va bir necha juft abonentlar oʻrtasida bir vaqtning oʻzida ma’lumot uzatishni ta’minlaydi.

3-rasm. Aloqa kanalining tarkibi