Полимер занжирли реакция (ПЗР) - Биологик материалда (намунада) нуклеин кислота (ДНК) фрагментларини сезиларли даражада кўпайтириб берувчи усулдир. ДНКни структурасини аниқлаш (нуклеотидлар кетма-кетлигини), биология, тиббиёт, қишлоқ хўжалиги, археология, палеонтология, криминалистикада кундан-кунга кенг ишлатилиб келинмоқда.
- 1983 йили америкалик олим, Кэри Муллис – Полимераза занжирли реакциясини (ПЦР–полимеразная цепная реакция) амалга оширди ва бу реакция асосида ДНК молекуласини “нусхаланиш” усули яратилди. 1993 йили Майкл Смит билан Кэри Муллис химия бўйича Нобель мукофотини бўлиб олишди.
- Бу усулни илмий номи нуклеин кислоталарини амплификация (нусха сонини кўпайтириш) усули деб аталади. Бу усул билан бир неча соат давомида, молекулаларни (генлар ДНК бўлаклари) миллионлаб нусхаларини олиш имкони туғилди.
1944-2019
1932-2000
- Бу соҳадаги ишларнинг улкан ютуқларга эришиши ва кучайтирилишига қарамасдан, ҳозирги вақтда биохилма-хилликни ўрганиш ҳолати даражаси қийин аҳволдадир.
- Ҳозирги даврда 1,9 млн яқин тирик организмлар мавжуд бўлиб, кейинги 250 йил ичида уларнинг катта қисмига тавсиф берилган. Турли тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, ҳозирги пайтда кўпи ёки ками билан фақатгина умуртқали ҳайвонларнинг (90 % яқин) ва юксак ўсимликларнинг (85% яқини) турларига тавсиф берилган. Буғимоёқлиларнинг 25 % яқин турлари талқин қилинган (шу жумладан 10 % ҳашаротлар), қўзиқорин ва диатом сув ўтлари 5 % ва б.қ. (Шпеер, 2009).
Инсон хўжалик фаолияти натижасида турлар хилма-хиллиги тез ва фожиали камайишига олиб келмоқда-ки, агарда биз бу турларни фақатгина классик морфологик усуллар орқали тадқиқот ишлари олиб борадиган бўлсак, катта эҳтимоллик мавжудки-ки, биз улар устида тадқиқот олиб бориш, хатто кўп қисмини аниқлаш имконига эга бўлмай қоламиз. - Инсон хўжалик фаолияти натижасида турлар хилма-хиллиги тез ва фожиали камайишига олиб келмоқда-ки, агарда биз бу турларни фақатгина классик морфологик усуллар орқали тадқиқот ишлари олиб борадиган бўлсак, катта эҳтимоллик мавжудки-ки, биз улар устида тадқиқот олиб бориш, хатто кўп қисмини аниқлаш имконига эга бўлмай қоламиз.
- Ҳозирги даврда дунёда 15 000 яқин таксономист-морфолог тадқиқотчилар бор. Ҳозирда ер юзида кўплаб турлар мавжуд бўлиб, қайсики уларни аниқлаш учун дунёда 1-2 мутахасистлар тўғри келади. Ҳисоб-китобларга қараганда, агарда янги турларни аниқлашни жадаллаштириш шароитини 30 маротабага кўпайтирсак, мавжуд бўлган биохилма-хиликни тавсиф этиш учун 25 йил керак бўлар экан (Woodruff, 2007).
Do'stlaringiz bilan baham: |
