Amaliy hisoboti

Hayot va salomatlik
G’arb mamlakatlarida va MDH davlatlarining badavlat fuqarolari orasida shaxsiy sug’urta keng tarqalgan. Ushbu turdagi shartnomaning kontseptsiyasi va turlarini umumiy shaklda yoritish qiyin: butun dunyo bo’ylab turli kompaniyalar faoliyatning keng doirasini qamrab oluvchi keng ko’lamli xizmatlarni taqdim etadilar. Aytishimiz mumkinki, bu munosabatlarning bir turi bo’lib, sug’urta ob’ekti shaxs va uning faoliyatiga tegishli mulkiy manfaatdir. Shartnoma predmeti bo’lishi mumkin:

• 
  hayot;
  
• 
  salomatlik;
  
• 
  baxtsiz hodisa xavfi.
  

Ushbu turdagi shartnomaning eng keng tarqalgan ob’ekti sog’liqdir, chunki jiddiy kasalliklar katta xarajatlarga olib kelishi mumkin. Tibbiy sug’urta tushunchasi va turlari spektrga va shunga mos ravishda klinikada ko’rsatiladigan xizmatlarning narxiga qarab farqlanadi. Shartnomaning eng noodatiy ob’ekti – bu insonning hayoti. Ushbu sug’urta turi jismoniy shaxsga ma’lum muddatdan keyin (masalan, nafaqaga chiqqanda) yoki uning vafotidan keyin merosxo’rlarga to’lanadigan pul mablag’larini to’plashni nazarda tutadi. Shunday qilib, shartnoma oilani himoya qilishga va qulay keksalikni ta’minlashga yordam beradi. Baxtsiz hodisalardan sug’urtalash qisqa muddatga amal qiladi. Kompensatsiya tashqi sabablarga ko’ra vafot etgan yoki nogiron bo’lib qolganda to’lanadi. Bunday shartnoma ko’pincha yo’lovchilar, kompaniya xodimlari yoki sayyohlar tomonidan tuziladi.
Sug’urta munosabatlarida quyidagi tomonlar qatnashadilar:
Sug’urtalovchi – sug’urta xizmatlarini ko’rsatishga ixtisoslashgan va tegishli litsenziyaga ega bo’lgan yuridik shaxslar. Tadbirkorlik faoliyatining muhim bo’g’ini. O’zbekiston Respublikasining "Sug’urta faoliyati to’g’risida"gi Qonuniga ko’ra, sug’urta shartnomasiga muvofiq sug’urta tovoni (sug’urta puli) to’lovini amalga oshirish majburiyatini oluvchi yuridik shaxs sug’urtalovchi deb hisoblanadi.
Sug’urtalovchilar turli mulk shakliga ega bo’lishi mumkin (davlat sug’urta tashkilotlari, aktsionerlik sug’urta tashkilotlari hamda o’zaro sug’urtalash jamiyatlari). Sug’urta faoliyatini olib boruvchi tashkilotlar maxsus davlat organining tegishli litsenziyasiga ega bo’lishi zarur.