Amaliy ish mavzu: iv-sinf nivelirlashni bajarish va jurnalni ishlab chiqish

³-AMALIY ISH

Mavzu: IV-sinf nivelirlashni bajarish va jurnalni ishlab chiqish

IV-sinf nivelir yo‘llari nivelir belgilaridan boshlab nivelir belgisida tugatiladi. Nivelirlash temir qoziq, boshmoq yoki erga qoqilgan qoziq bo‘yicha bajariladi. Nivelirlashni o‘rtadan nivelirlash usulida bajariladi. Quyidagi jadvalda nivelirlashni bajarishda ta’minlanishi kerak ko‘rsatkichlar beriladi:

Niveliirlash sinfi	Qarash nurining uzunligi	Qarash nurining er sirtidan baland eng kichik cheki, m	Nivelirdan reykalargacha masofalar yo‘l qo‘yarli farqi
			stansiyada	seksiyada
IV	100	0,2	5	10

O‘rta ip bo‘yicha nivelirlash usulida stansiyada kuzatish quyidagi tartibda bajariladi:

1. 
   Nivelir reykalaridan o‘rtada-bir xil masofada asbob o‘rnatilib ishchi holatga keltiriladi;
   
2. 
   Trubani orqadagi reykani qora tomoniga qaratiladi, adilak pufakchasi elevatsiya vinti bilan kontak holatga keltiriladi va dalnomer iplari bo‘yicha yuqori va o’rta iplardan sanoqlar olinadi (1), (2).
   
3. 
   Truba oldingi reykani qora tomoniga qaratilib yuqoridagi 2 bandda ko‘rsatilgan harakatlar bajariladi (3), (4). Shu holatda reykani qizil tomoni burab qo‘yilib, undan o‘rta ip bo‘yicha sanoq olinadi (5);
   
4. 
   Truba orqadagi reykaga qayta qaratilib, uni qizil tomon bo‘yicha o‘rta ipdan sanoq olinadi (6).
   

Nivelirlash natijalari maxsus shakldagi nivelirlash jurnalida yozib boriladi. Nivelirlash jurnali qat’iy hisobga olish hujjatidir. Shu bois ham har bir jurnal va uni betlari ham nomerlab chiqilishi kerak. Natijalar jurnalga qalam yoki ruchkada yozilishi mumkin. Raqamlar aniq yozilishi kerak. Noto‘g‘ri yozilgan yoki natijalar nozik o‘chiriladi va stansiyada o‘lchashlar qaytariladi. Bir juft olingan reykalar biriga №1 va ikkinchisiga №2 nomer qo‘yilib ishlar oxiriga bu nomerlar o‘zgartirilmaydi. Kuyidagi jurnalda qavslar ichidagi raqamlar o‘lchashlar va hisoblashlar tartib raqamini bildiradi.

Stansiyada nivelirlash ishlari tugatilgandan kеyin nazorat xisoblashlarga o‘tiladi.

Reyka	Reyka tamoni	iplar	-variant
			1-sht.	2-sht.	3-sht.	4-sht.
orqa	qora	o‘rta yuqori	1450(2) 1200(1)	1649(2) 1399(1)	1617(2) 1365(1)	2185(2) 2027(1)
oldi	qora	o‘rta yuqori	0951(4) 0701(3)	0680(4) 0430(3)	0529(4) 0279(3)	0618(4) 0455(3)
Oldi Orqa	qizil qizil	o‘rta o‘rta	5735(5) 6132(6)	5363(5) 6431(6)	5310(5) 6300(6)	5139(5) 6809(6)

Dalnomer iplari bo‘yicha sanoqlar farqi (2) - (1) = (7), (4) – (3) = (8)

Reykaning qora va qizil tamonlaridan balandliklar farqi (6) – (2) = (9), (5) – (4) = (10)

Nisbiy balandlik (2) – (4) = (11), (6) – (5) = (12)

Jurnalda (10)-(9) va (11-12) ayirmalar hisoblanadi, ular o‘zaro teng (14) bo‘yicha mmdan oshmasligi kerak,aks holda: yoki (11) va (12) lar xam hisoblangan yoki reykalar nol uchlari farqi mm dan oshsa nivelirlash qayta takrorlanadi. Boshqachasiga aytganda reykalar qora tomonlari va qizil tomonlari bo‘yiga xisoblangan nispiy balandliklar farqi 95 mm dan 105 mm gacha bo‘lishi yo‘l qo‘yiladi, undan oshganda o‘lchash qayta bajariladi.

O‘rtacha nisbiy balandlik = (13)

Reykalarning qizil tamoni pastki qismlari farqi (10) – (9) = (14) va

nisbiy balandliklar farqi (11) – (12) = (14)

IV- klass nivelirlash jurnali

Shtativ № reyka №	Dalnomer iplari bo‘yicha sanoqlar farqi	Reykadan sanoqlar			Nisbiy balandlik, mm		O‘rtacha nisbiy balandlik, mm
		Orqadagi	Oldingi
1	250 (7)	1200 (1)	0701 (3)
Gr.rep 105		1450 (2)	0951(4)	+ 499(11)		+ 498 (13)
2-1	250 (8)	6132 (6)	5735 (5)	+ 397 (12)
		4682 (9)	4784 (10)	+ 100 (14)
1	250	1399	0430
Gr.rep 105		1649	0680	+969		+968
1-2	250	6431	5363	+ 1068
		4782	4683	- 100
	252	1365	0279
		1617	0529	+1088		+1089
	250	6300	5310	+990
		4683	4781	+100
6	158	2185	0618
		2027	0455	+ 1572		+ 1571
1-2	163	6809	5139	+ 1670
		4782	4684	- 98
		32415 (15)		+8253 (17)		+4126 (18)
		24162 (16)	24162 (16)	+4126 (20)
	1823 (21)	8253 (19)

Bajardi:Xudayshukirov Sh

Qabulm qildi : Sodikov A
Jurnal har bir betida va yo‘l oxirida nazorat xisoblanadi bajariladi: yo‘l uzunligi

xisoblanadi (21), kmda, buning uchun ayirmalar (7) va (8) yig‘indisi olinadi va 5ga bo‘linib yo‘l uzunligi m da topiladi. Orqadagi reykadan o‘rta ip bo‘yicha sanoqlar yig‘indisi

 va oldingan reykadan , hamda hamma nisbiy balandliklar va o‘rtacha nisbiy balandliklar yig‘indisi olinadi. (15)-(16)=(19) ayirma (17) ga teng bo‘lishi kerak. Ular farqi hisoblashda yo‘l qo‘yilgan xatolik bo‘ladi, uni qayta hisoblash kerak bo‘ladi. Yo‘lda yoki jurnal betida shtativlar soni juft bo‘lganda (18) qiymati (17):2= (20) ga teng bo‘lishi kerak. Shtativlar soni toq bo‘lsa (17) ga reykalar noli balandligi ayirmasi (14) oxirgi shtativdagi ishorasi bilan qo‘shiladi va keyin o‘rtachasi olinadi. Hisoblash oxirida tayanch nuqtalar orasidagi yo‘l yoki yopiq poligon shaklidagi yo‘l uchun nisbiy balandliklar yig‘indisi hisoblanadi va qiymat bilan solishtiriladi.