Amaliy mashg’ulot №1 Mavzu: Kimyoviy birikmalarning asosiy sinflari

Hajmiy nisbatlar qonuni. Reaksiyaga kirishayotgan gazlarning hajmlari bir xil sharoitda (bir xil bosim, bir xil temperatura) bir-biriga eng kichik butun sonlar nisbatida bo’ladi. Bu qonuni 1808 yilda Gey- Lyussak kashf etgan.
Masalan: N₂ + 3H₂ = 2NH₃
22.4 l 67.2 l 44.8 l
1 : 3 : 2
Masala:
1. 15 l H₂ va 3 l N₂ aralashmasi o’rtasidagi reaksiya tugagach hosil bo’lgan aralashmaning havoga nisbatan zichligi qanday?
Ideal gazlarning holat tenglamasi.
Gazning zichligi:
;
M – molyar massa, V_m –molyar hajm.
P-bosim(Pa,kPa), P_o-normal yoki boshqa holatdagi bosim
V-hajm(l,m³), V_o-normal yoki boshqa holatdagi hajm
T- temperatura (k,c), T_o-normal yoki boshqa holatdagi temperatura.
T=T_o + T°C teng. T^o=273 K teng.
2. Meneleyev-Klapeyron birlashgan gaz qonuni. Bu qonun asosida P, V, T, m, Mr, n o’rtasidagi bog’lanishni quyidagicha yozish mumkin:
PV=nRT (I) n-ning qiymati
, ,
(II) bo’lgani uchun (II) tenglamani (I) tenglamaga qo’yamiz buning natijasida , , tarzida yozish mumkin.
P-bosim, V-hajm, m-massa, M-molyar massa, R-unversal gaz doimiysi bo’lib qiymati 8.314 ga teng. Bosim 3 xil birlikda ishlatiladi.

• 
  Paskalda - 1Pa, 1kPa 1kPa=1000Pa
  
• 
  Atmosfera bosimida-1 a.t.m 1ATM=101.325kPa
  
• 
  Millimetr simob ustunida-mm. 760mm=101.325kPa 1ATM=760 mm ga teng.
  

Agar bosimni 1atm da olsak R ning qiymati 0.082 ga teng bo’ladi. 1mm da olsak R=62.32,1kPa da olsak R=8.314 ga teng deb oladi.
Masala:
1. 6 g kislorod 37ºC temperaturada va 2.5 atm bosimda qanday hajmni egallaydi?

Berilgan: m=6g T=Tn+t°=273k+37°C=310k P=2.5atm R=0.082 ___________ V=?

Yechish: dan V ni topamiz. PVM=mRT bo’lsa, = hajmni egallaydi.

2. He va CO₂ aralashmasining 25ºC da, 94 kPa bosimdagi zichligi ρ=1.12g/l bo’lsa, Aralashmaning kislorodga nisbatan zichligini toping?

Berilgan: ρ=1.12g/l P=94kPa T=Tn+t°=273k+25°C=298k _______________________ M=?,DO2=?

Yechish: ρ=1.12g/l bu ko’rinishdan shuni tushinamizki, aralashmaning 1.12g miqdori 1 l hajmni egallaydi. Shuning oqibatida V=1 l, m=1.12g ga teng ekanligi ko’rinadi. dan M ni topamiz. PVM=mRT ga teng