Amaliy mashg`ulot №13

2. Mikroprotsessorning tuzilishi va asosiy xususiyatlari
Ma’lumki, mikroprotsessor EXM-ning markaziy qurilmasi bo`lib, raqamli axborotlarning berilgan algoritm bo`yicha avtomatik ishlashini ta’minlaydi. Protsessor EXM-ning boshqa qurilmalari bilan rasmdagidek bog`langan.
So`zlarni qabul qilish, saklash va ular ustida amallarni bajarish uchun registrlar, jamlagichlar va boshqa uzellardan tashkil topgan protsessorning operatsion qismi deb ataluvchi arifmetik – mantiqiy qurilma ishlatiladi.
Har qanday amal axborot so`zlari (operandlar) ustida bajariladigan mikroamallar ketma-ketligidan iborat bo`ladi. Mikroamallarning bajarilish tartibi amal bajariladigan algoritm orqali aniqlanib, uzellarning kirish yo`llariga boshqaruvchi signallar ketma-ketligini berish bilan amalga oshiriladi. Boshqaruvchi signallar hosil qilishda protsessorning boshqaruvchi qismi deb yuritiluvchi boshqarish qurilmasidan foydalaniladi.
Bu qurilma kirish yo`liga berilgan amal kodiga mos holda uning chiqish yo`lida u<sub>1</sub>, u<sub>2</sub>, …, u<sub>n</sub> boshqaruvchi signallar ketma-ketligi shakllanadi.
Amalning bajarilish jarayonida arifmetik mantiqiy qurilmadan boshqaruvchi qurilmaga mikroamallarning bajarilish tartibini boshqaruvchi r<sub>1</sub>,r<sub>2</sub>, …, r<sub>n</sub> mantiqiy shartlarni akslantiruvchi xabarlovchi signallar uzatiladi.
Bu signallar mikroamallar ta’sirida o`zgaruvchi so`zlarnig qiymatlariga qarab «1» yoki «0» qiymatlarini oladi.

p₁ p₂ … p

у₁
у₂

у_n

АМК

(операцион кисм)

Бк

(бошкарувчи кисм)

натижа

операндлар

буйрук

ХК

Bir taktda bajariladigan mikroamallar majmui mikrokomanda deb yuritiladi. Takt protsessor ishlaydigan diskret vaqtning ikkita t va (t+1) paytlari oralig`ini bildiradi.
Berilgan amalning bajarilishini ta’minlovchi mikrokomandalar va mantiqiy shartlar ketma-ketligi shu amalning mikroprogrammasi deyiladi. Misol tariqasida qo`zgalmas vergulli sonlarin bir-biriga bo`lish amalining mikroprogrammasini ko`raylik. Bu amalni bajaruvchi qurilma (rasm) amal bajarilishidan oldin bo`linuvchini saqlovchi to`plovchi jamlagich (SM)-dan; bo`luvchini saqlovchi registr (RGX)- dan, amal bajarilgandan so`ng hosil bo`lgan bo`linmani saqlovchi registr (RGY)- dan, takt schyotchigi (CrT) va xona turining to`lib – toshishini belgilovchi trigger (TP) dan iborat.