Amaliy mashg’ulot №2 Mavzu: Tеrmоkimyo. Kimyoviy kinеtikа vа muvоzаnаt. Elеktrоlit eritmаlаr vа tuzlаrning gidrоlizi. Оksidlаnish qаytаrilish rеаktsiyalаri

Qaytar va qaytmas kimyoviy reaksiyalar. Ohirigacha boradigan va o’zining yo’nalishini tenperatura hamda bosimning o’zgarishi bilan o’zgarmaydigan reaksiyalarga-qaytmas reaksiyar deyiladi.
Kimyoviy reaksiyalar qaytmas deb hisoblanadi:

• 
  Gaz ajralsa:
  
• 
  Cho’kma ajralsa:
  
• 
  Kam dissotsilanadigan birikma – suv, kuchsiz kislota yoki asos, kompleks tuz chiqsa: ,
  

• 
  Katta miqdordagi issiqlik ajraladigan (yonish reaksiyalarida):
  

Ammo ko’pchilik kimyoviy reaksiyalar qaytar bo’ladi: bir hil sharoitda (P, t, kat) ular bir yo’nalishda boradi. Boshqa bir sharoitda – teskari boradi, ayrim oraliq sharoitlarda esa bir vaqtning o’zida ikki o’zaro qarama – qarshi yo’nalishlarda boradi. Masalan:

Chapdan o’nga boradiga reaksiyaga to’g’ri reaksiya, o’ngdan chapga boradigan reaksiyaga teskari reaksiya deyiladi. Agar to’g’ri reaksiya ekzotermik bo’lsa, teskari reakisya endotermik bo’ladi. shu bilan birga energiyaning saqlanish qonuniga muofiq to’g’ri reaksiyada ajralib chiqgan issiqlik, teskari reaksiyada yutilgan issiqlik miqdoriga teng bo’ladi.
Kimyoviy reaksiya tezligi.
1. C_(q)+H_2(g)↔C₂H₆ reaksiyada reaktor hajmi 2 marta kamaytirilsa, reaksiya tezligi qanday o’zgaradi?
A) 2 marta tezlashadi B) 2 marta kamayadi
C) 8 marta tezlashadi D) 8 marta kamayadi
2. Reaksiya boshlanmasidan oldin moddaning konsentratsiyasi 1,6 mol/l bo’lib, 5 minutdan keyin 0,2 mol/l bo’lib qoldi. Reaksiya tezligini aniqlang. (mol/l•s)
A) 2,8•10^-2 B) 1,4•10^-2
C) 7•10^-3 D) 4,7•10^-3
3. Hajmi 5 l bo’lgan idishda reaksiya borishi natijasida modda miqdori 30 sekund davomida 6,8 moldan 3,4 molgacha kamayadi. Shu reaksiya tezligini toping. (mol/l•s)
A) 1,13•10^-1 B) 2,26•10^-2
C) 1,36 D) 6,8
4. Hajmi 4 l bo’lgan idishda 4 mol A modda miqdori qancha vaqt (min)dan keyin 2 mol bo’lib qolishini aniqlang. Reaksiya tezligi 0,05mol/l•s.
A) 10 B) 40 C) 0,167 D) 0,667
5. Temperatura koifsiyenti 3 bo’lgan reaksiya tezligi 40⁰C da 2mol/l•s bo’lsa, shu reaksiyaning 80⁰C dagi tezligi qanchaga tengligini hisoblang. (mol/l•s)
A) 64 B) 81 C) 128 D) 162
6. Hajmi 10 l bo’lgan idishda turgan A modda miqdori 30 sekunddan keyin 2 mol bo’lib qoldi. Reaksiya tezligi 0,6mol/l•min bo’lsa, A moddaning boshlang’ich miqdorini (mol) toping?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 2