Amaliy mashgulot n 2 Bazarov Davron

Amaliy mashgulot N 2

Bazarov Davron

Sezar usuli. Sezar shifri oddiy siljitish shifrining bir qismi hisoblanadi. Bu shifrni rimlik imperator Gole Yuliy Sezar o‘ylab topgan. Shifrlashda matnning har bir harfi boshqa harf bilan quyidagi qoida asosida almashtiriladi. Harflarni almashtirishda kelayotgan yozuv harflarini k-ga siljitib almashtiriladi. Bu erda M – butun son hisoblanib, ochiq matni belgisini biror alfavitdagi o‘rni, S – butun son bo‘lib, shifr belgini biror alfavitdagi o‘rni. C=(M+k)modm, m - alfavit uzunligi. Deshifrlash ifodasi esa M=(C-k)modm ifoda bilan ifodalanadi. Yuliy Sezar bevosita k = 3 bo‘lganda ushbu usuldan foylangan. Sezar usulining kamchiligi bu bir xil harflarning o‘z navbatida, bir xil harflarga almashishidir.

T0= Bazarov Davron so‘zini va K=5 deb oladigan bo‘lsak

Sezar usuli natijasida quyidagi shifrlangan yozuv hosil bo‘ladi:

T1 = Rfsfpdh Gfhpdt

Vernam shifri. Vernamning shifrlash tizimi modul qiymati m=2 bo’lgan Vijiner shifrlash tizimining bir qismi hisoblanib, 1926-yilda bu usulning aniq ko’rinishi ishlab chiqiladi. Gilbertom Vernam AT&SSHA firmasi xomiyligi ostida kiruvchi matn sifatida ikkilik sanoq sistemasidan foydalandi. Shifrlashda birinchi Ingliz alifbosidagi (A, B...Z). Matnning har bir harfi 5-bit bo’lakli (b0,b1…b4) Bado raqami bilan kodlanadi. Ixtiyoriy ketma-ketlikdagi ikkilik kalitlar k0,k1,k2, avval kitobsimon lentaga yoziladi. Quyidagi rasmda uzatilayotgan axborotni Vernam usuli orqali shifrlash ko’rsatilgan

Kiruvchi matnni shifrlashda x-kiruvchi matn ikkilik ko’rinishiga o’tkaziladi va ikkilik modul ostida ikkilik ketma-ketlikdagi k-kalit bilan shifrlash amalga oshiriladi. Bu shifrlangan yozuv quyidagi tenglik orqali amalga oshiriladi.

y = x ⊕ k Deshifrlash uchun shifrmatn va kalit xor amalida qo’shiladi.

Vernam usuli:

So’zBazarov

Kalitxyzdvym

So’z	B	a	z	a	r	o	v
	00001	00000	11001	00000	10001	01110	10101
Kalit	x	y	Z	d	v	y	m
	10111	11000	11001	00011	10101	11000	01100
xorlangan	10110	11000	00000	00011	00100	10110	11001
Shifr matn	w	y	a	d	e	w	z

Shifr matn wyadewz

P

Affin kriptotizimlari. Affin kripototizimlari keng tarqalmagan o’rniga qo’yish usullari sanalib, bir alifboli shifrlash usullariga kiradi. Bu tizimlarga affin tizimidagi Sezar usuli, ROT13 va Atbash usullari kiradi. Affin tizimidagi Sezar usulida har bir harfga almashtiriluvchi harflar maxsus formula bo’yicha aniqlanadi: E(x)=ax+b (modm), bu yerda a, b - butun sonlar bo’lib, kalitlar hisoblanadi, 0≤a, b

Shifrlash. Ushbu usulda ma’lumotlarni shifrlash uchun “BAZAROV DAVRON” ochiq matni olinib, kalit sifatida a=3 va b=4 olindi. Alifbo uzunligi m=26 ga teng. Bu holda shifrlash funksifsining umumiy ko’rinishi quyidagicha bo’ladi: y = E(x) = (3x + 4)mod26. Yuqoridagi jadvalga asoslanib quyidagini olish mumkin:

xaba	B	A	Z	A	R	O	V	D	A	V	R	O	N
	1	0	25	0	17	14	21	3	0	21	17	14	13

Shifrlashning umumiy ko’rinishi esa quyidagicha bo’ladi:

xabar	B	A	Z	A	R	O	V	D	A	V	R	O	N
X	1	0	25	0	17	14	21	3	0	21	17	14	13
3X+4	7	4	79	4	55	46	67	13	4	67	55	46	43
(3x + 4)mod26	7	4	1	4	3	20	15	13	4	15	3	20	17
SHIRIF MATN	H	E	B	E	D	U	P	N	E	P	D	U	R

SHIRIF MATN	H	E	B	E	D	U	P	N	E	P	D	U	R
Y	7	4	1	4	3	20	15	13	4	15	3	20	17
X=9 (y-4)	27	0	-27	0	-9	144	99	81	0	99	-9	144	117
9(y-4)mod26	1	0	25	0	17	14	21	3	0	21	17	14	13
XABAR	B	A	Z	A	R	O	V	D	A	V	R	O	N