Amaliy mashg`ulotdan mustaqil bajarish uchun topshiriqlar Mavzu: Iqtisodiy indekslar

Amaliy mashg`ulotdan mustaqil bajarish uchun topshiriqlar


Mavzu: Iqtisodiy indekslar

1. 
   Masalalar echish uchun uslubiy ko`rsatma.
   

1-misol. O’tgan va joriy davrda supermarketda sotilgan ba’zi oziq-ovqat tovarlari to’g’risida quyidagi ma’lumotlar mavjud:

Tovarlar	O’tgan davr		Joriy davr
	Sotilgan miqdori, tonna	Bir tonnaning bahosi, mln so’m	Sotilgan miqdori, tonna	Bir tonnaning bahosi, mln so’m
Go’sht Baliq Shakar	700 300 200	1,8 0,9 0,8	800 400 250	1,9 0,7 0,8

yoki 105,6% (+5,6%).


yoki 77,8% (-22,2%).
yoki 100%

yoki 114,3% (+14,3%);
yoki 133,3% (+33,3%);
yoki 125% (+25%).


,
yoki 100%


yoki 118,3% (+18,3%).





yoki 118,3%.



)
2000-1690=+310 ming so’m.
.


2-misol. Do’kon tovar aylanmasi va tovarlar bahosining o’zgarishi haqida quyidagi ma’lumotlar mavjud:

Tovar guruhlari	Tovar aylanmasi, mln so’m			Joriy davrda o’tgan davrga nisbatan tovarlar bahosining o’zgarishi, %
Sabzovot Go’sht Meva	O’tgan davr	Joriy davr
	50 22 36	63 24 40	-10 +2 O’zgarmagan

Yechish._____=1,02__=1,00__________3-misol_.'>Yechish.



=1,02
=1,00









3-misol. Toshkent shahar dehqon bozorlarida sotilgan mahsulotlar qiymati haqida quyidagilar mavjud:

Dehqon bozorlari	O’tgan davrda sotilgan mahsulot qiymati, mlnso’m	Joriy davrda o’tgan davrga nisbatan mahsulotning fizik hajmi o’zgarishi, (%)
Yunusobod Farxod Qo’yliq	17,9 20,0 28,4	-18 +5 -11

Toshkent shahar dehqon bozorlarida sotilgan mahsulot fizik hajmi umumiy indeksini aniqlang.

Yechish.




4-misol. Samarqand shahri dehqon bozorlarida sotilgan olmalar miqdori haqida quyidagi ma’lumotlar mavjud:

Bozorlar	Avgust		Sentabr
	Sotilgan miqdori, ming kg.	1kg bahosi, so’m		Sotilgan miqdori, ming kg.	1kg bahosi, so’m
A B	30 10	3000 2800		22 22	2500 2000

5-misol. Quyidagi jadvalda ikki shahar dehqon bozorlarida sotilgan mahsulotlarning bahosi va miqdori to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan:

Mahsulot turi	“A” shahar		“B” shahar
	Sotilgan miqdor,t	1kg bahosi, ming so’m	Sotilgan miqdor,t	1kg bahosi, ming so’m
Qaymoq Tvarog	4000 6000	2,0 1,8	5000 7000	1,8 1,5

Aniqlang:
1) baho va fizik hajmi territorial individual indekslarini (“A” shahar “B” shaharga nisbatan);
2) tovar aylanmasining fizik hajmi va baho territorial umumiy indekslarini.


Yechish.


;
.

;





ming so’m
ming so’m
yoki 83,1% (-16,9%)
,
yoki 116% (+16%).


II. Mustaqil bajarish uchun materiallar
1-masala. “Fayz xolding” kompaniyasida ishlab chiqarilgan mebellar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot turlari	Ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori, ming dona		Bir donasining tannarxi, ming so’m
	O’tgan davr	Joriy davr		O’tgan davr	Joriy davr
Yumshoq mebel	88	92		860	943
Oshxona mebeli	43	63		322	407
Shkaf	76	77		270	258

Hisoblang:
1) tannarxning individual va umumiy indekslarini;
2) umumiy xarajatlar indeksini;
3) indekslar o’rtasidagi bog’liqliklaridan foydalanib miqdor umumiy indeksini.


2-masala. Shahar dehqon bozorlarida sotilgan mahsulotlarning bahosi va miqdori to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Mahsulot turlari	Sotilgan mahsulot miqdori, ming kg			Bir kg bahosi, ming so’m
	O’tgan davr	Joriy davr	O’tgan davr		Joriy davr
Sabzi	160	150	1250		1250
Mol go’shti	260	263	9200		10400
Olma	74	72	500		400

Hisoblang:
1)sotilgan mahsulotlarning baho va miqdor individual indekslarini;
2) baho va miqdor umumiy indekslarini;
3) tovar aylanmasi umumiy indeksini;
4) indekslar o’rtasidagi bog’lanishlarni.


3-masala. Don yetishtiradigan fermer xo’jaliklarining ekin maydoni va hosildorligi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Mahsulot turlari	Ekin maydoni, ga		Yalpi hosil, ming t
	Bazis davr	Joriy davr	Bazis davr	Joriy davr
Kuzgi bug’doy	500,0	600,0	10,0	15,0
Bahorgi bug’doy	100,0	80,0	12,0	11,6
No’xat	150,0	180,0	4,2	4,5

Hisoblang:
1) yalpi hosil va hosildorlikning individual hamda umumiy indekslarini;
2) joriy davrda bazis davrga nisbatan yalpi hosil o’zgarishini, shu jumladan:
a) ekin maydoni hisobiga;
b) hosildorlik hisobiga.


4-masala. Sanoatning ikki tarmog’i bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Tarmoqlar	Bazis davr		Joriy davr
	Mehnat unumdorligi, ming so’m	Xodimlar soni, kishi		Mehnat unumdorligi, ming so’m	Xodimlar soni, kishi
1	2500	600		3000	700
2	700	400		800	300

Hisoblang:
1) har bir tarmoq uchun mehnat unumdorligining individual indeksini;
2) mehnat unumdorligining umumiy indeksini.
5-masala. Ikki shahar bo’yicha oktabr oyida sotilgan mahsulotlarning bahosi va miqdori to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Tovar turlari	O’lchov birligi	“Urganch” shahri (A)		“ Xazorasp “ shahri (V)
		Sotilgan miqdori	1 birlik ning bahosi, so’m	Sotilgan miqdori	1 birlik- ning bahosi, so’m
Kartoshka	kg	1878	760	1960	750
O’simlik moyi	l	940	2100	1800	2150
Shifr	dona	6690	3800	7680	2900

Hisoblang:
1) hududiy baho va miqdor individual indekslarini;
2) hududiy miqdor va baho umumiy indekslarini;

1. 
   3) tovar aylanmasi umumiy indeksini. Davriy dinamika qatorlariga misol keltiring
   

1. 
   Xar yili 1-yanvar o’tkaziladigan axoli soni ro’yxati
   
2. 
   Talabalarning imtixon sessiyasi yakunlari
   
3. 
   Ishchilarning kundalik ishga kelishini ro’yxatga olish
   
4. 
   Ishlab chiqarilgan maxsulotlarni hisobga olish
   

6-masala. Quyidagi ma’lumotlarga asoslanib, baho umumiy indeksi va baholar o’zgarishi natijasida aholi tejab qolgan summa yoki ortiqcha sarflangan xarajat summasi hisoblansin.

Tovarlar turlari	Joriy davr tovar aylanmasi, mln so’m	Joriy davrda bazis davrga nisbatan baholarning o’zgarishi, %
Charm poyabzallari	214,0	-10
Atir-upa buyumlari	14,7	+6
Qandolat mahsulotlari	118,9	o’zgarmagan
Sut mahsulotlari	98,4	+2

7-masala. Tumandagi xo’jalik buyumlari bilan savdo qiluvchi do’konlarning tovar aylanmasi joriy yilda 19 mlrd so’mni tashkil etadi va uning fizik hajmi o’tgan davrga qaraganda 5 mlrd so’mga ortdi. Joriy davrda sotilgan tovarlar bahosi o’tgan davrga nisbatan 5% past bo’lgan.
Aniqlang:_1)_tovar_aylanmasi_va_tovar_aylanmasining_fizik_hajmi_indekslarini;_2)_baholar_pasayishi_hisobidan_aholi_tejab_qolgan_summani.___8-masala.'>Aniqlang:
1) tovar aylanmasi va tovar aylanmasining fizik hajmi indekslarini;
2) baholar pasayishi hisobidan aholi tejab qolgan summani.


8-masala. Joriy davrning I II-choraklarida “Sa’dulla ota” xususiy firmasiga qarashli do’konlarning tovar aylanmasining hajmi va bahosi o’zgarishi haqida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Tovar turlari	Tovar aylanmasi, mln so’m		II chorakda I chorakga nisbatan baho o’zgarishi, %
	I chorak	II chorak
Radio tovarlar	620	750	+15
Tayyor kiyimlar	315	306	+20
Soatlar	465	490	-10

Hisoblang:
1) bahoning individual indekslarini;
2) baho va tovar aylanmasining umumiy indekslarini;
3) indekslarni o’zaro bog’liqligidan foydalanib tovar aylanmasining fizik hajmi indeksini;
4) baholar pasayishi hisobidan aholi tomonidan tejab qolgan yoki ortiqcha sarflangan summani.


9-masala. Mahsulot tannarxi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulotlar	Mahsulot bir birlikning tannarxi, so’m			Joriy davrida ishlab chiqarilgan mahsulotlar, ming dona
	Bazis davr	Joriy davr
A	28	27	5000
B	59	55	8000
V	18	16	2000
G	85	84	6000
D	75	73	5000

Hisoblang:
1) tannarxning individual va umumiy indeksini;
2) mahsulot tannarxining o’zgarishi natijasida tejab qolingan yoki ortiqcha harajat summasini.
10-masala. Tarmoqlar bo’yicha ishlab chiqarilgan mahsulot haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Tarmoqlar	Bazis davrdagi mahsulot qiymati, mln so’m	Mahsulotning fizik hajmi indekslari
A	20,0	1,470
B	30,0	1,550
V	25,0	0,980
G	15,0	2,100

Barcha tarmoqlar bo’yicha mahsulotning fizik hajmi umumiy indeksini hisoblang.

11-masala. Savdo shahobchasi tovar aylanmasi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Tovar turlari	Bazis davrda sotilgan tovar qiymati, mln so’m	Joriy davrda bazis davriga nisbatan sotilgan tovar miqdorining o’zgarishi, %
Ip gazlama	98,5	+5
Jun gazlama	45,0	+15
Ipak gazlama	22,5	-4

Hisoblang:
1) tovarlar fizik hajmining individual va umumiy indekslarini;
2) tovar aylanmasi hajmining o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarni, agarda joriy davr tovar aylanmasi 200 mln so’mdan tashkil topsa.


12-masala. Sanoat korxonalari bo’yicha ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni va ishlab chiqargan bir turdagi mahsuloti to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Korxonalar	Ishlab chiqargan miqdori, dona		Ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
	Bazis davr	Joriy davr	Bazis davr	Joriy davr
1	15000	18900	200	220
2	8500	9400	150	160
3	12400	13500	190	195

Hisoblang:
1) mehnat unumdorligining o’zgaruvchan va o’zgarmas tarkibli indekslarini;
2) tuzilmaviy siljishlar ta’siri indeksini.


13-masala. Toshkent shahar dehqon bozorlarida olma savdosi to’g’risidagi quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Bozorlar	Fevral			Aprel
	Sotilgan olma miqdori, ming kg	1 kg ning bahosi, so’m	Sotilgan olma miqdori, ming kg		1kg ning bahosi, so’m
Oloy bozori	40	2000	35		4000
Chorsu bozori	29	1400	23		3200
Farhod bozori	35	1600	29		3600

Bahoning o’zgaruvchan, o’zgarmas tarkibli va tuzilmaviy siljishlar ta’siri umumiy indekslari hisoblansin.

14-masala. “Malika” supermarketining joriy davr tovar aylanmasi o’tgan davrga qaraganda 30 mln so’mga yoki 20% ga oshgan. Baholar o’sishi natijasida aholi 5 mln so’m ortiqcha xarajat qilgan.
Aniqlang:
1) joriy va bazis davr tovar aylanmasi hajmini;
2) baholar, tovar aylanmasi va tovar aylanmasining fizik hajmi indekslarini.


15-masala. Shahar dehqon bozorlarida sotilgan kartoshka miqdori va bahosi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Dehqon bozorlari	Miqdori, tonna		Bahosi, kg /so’m
	iyun	iyul		iyun	iyul
1	100	105		900	1100
2	400	390		1100	1200
3	250	800		700	770
4	350	115		1200	1820