Amaliy matematika informatika yo’nalishi

Supermarket a o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish do'kon turli xillarini taklif qiladi 
ovqat, ichimliklar va maishiy mahsulotlar, bo'limlarga ajratilgan. U kattaroq va 
oldingisiga qaraganda kengroq tanlovga ega oziq-ovqat do'konlari, lekin tovar 
assortimentida a ga nisbatan kichikroq va cheklangan gipermarket yoki katta bozor. 
AQShning kundalik hayotida "oziq-ovqat do'koni" so'zining sinonimi 
Supermarket,
[1]
 va oziq-ovqat mahsulotlarini sotadigan boshqa turdagi do'konlarga 
murojaat qilish uchun foydalanilmaydi.
[2][1]
 
Supermarketda odatda go'sht uchun yo'laklar mavjud, yangi mahsulot, sut 
mahsulotlari va non mahsulotlari. Saqlash joyi shuningdek, konservalangan va 
qadoqlangan mahsulotlar uchun, shuningdek, turli xil nooziq-ovqat mahsulotlari, 
masalan, oshxona anjomlari, maishiy tozalash vositalari, dorixona mahsulotlari va 
uy hayvonlari uchun mo'ljallangan buyumlar uchun mo'ljallangan. Shuningdek, 
ba'zi supermarketlarda doimiy iste'mol qilinadigan boshqa maishiy mahsulotlar, 
masalan, spirtli ichimliklar (ruxsat berilgan joyda), dori-darmon va boshqalar 
sotiladi kiyim-kechak, ba'zilari esa nooziq-ovqat mahsulotlarining ancha keng 
turlarini sotadilar: DVD disklar, sport anjomlari, stol o'yinlari va mavsumiy 
narsalar (masalan, dekabrda Rojdestvo qog'ozi qog'ozi). 
Bilan birlashtirilgan katta xizmat ko'rsatadigan katta supermarket Do'kon ba'zan a 
nomi bilan ham tanilgan gipermarket. Boshqa xizmatlarga banklar, kafelar, 
bolalarga xizmat ko'rsatish markazlari / sug'urta, sug'urta (va boshqa moliyaviy 
xizmatlar), uyali telefon xizmatlari, fotosuratlarni qayta ishlash, video ijaraga 

---

14 
14 
berish, dorixonalar va yoqilg'i quyish shoxobchalari kiradi. Agar supermarketda 
ovqatlanish etarli darajada bo'lsa, bu muassasani "oziq-ovqat mahsuloti" va 
"restoran" aralashmasi deb atash mumkin.
[3]
 
An'anaviy supermarket odatda bitta darajadagi katta hajmdagi maydonlarni 
egallaydi. Odatda iste'molchilarga qulay bo'lishi uchun u turar joy yaqinida 
joylashgan. Asosiy jozibadorlik - bu nisbatan arzon narxlarda bitta tom ostida keng 
turdagi tovarlarning mavjudligi. Boshqa afzalliklarga mashinalar to'xtash qulayligi 
va tez-tez kechqurungacha yoki hatto kunning 24 soatiga to'g'ri keladigan xarid 
qilish vaqtining qulayligi kiradi. Supermarketlar odatda gazetalar orqali reklama 
uchun katta byudjetlarni ajratadilar. Shuningdek, ular do'konda ishlab chiqarilgan 
mahsulotlarning ko'rgazmali namoyishlarini namoyish etadilar. 
Supermarketlar odatda tarmoq do'konlaritomonidan ta'minlangan tarqatish 
markazlari ularning bosh kompaniyalarShunday qilib, imkoniyatlarni oshirish 
o'lchov iqtisodiyoti. Supermarketlar odatda ishlab chiqaruvchilarning tovarlarini 
kichikroq do'konlarga qaraganda arzonroq narxlarda sotib olish uchun sotib olish 
qobiliyatidan foydalanib, mahsulotlarni nisbatan arzon narxlarda taklif qilishadi. 
Ular, shuningdek, mollarni olgandan keyin kamida 30 kun o'tgach to'lash va 
sotuvchilardan 90 kun va undan ko'proq kredit shartlarini olish orqali 
moliyalashtirish xarajatlarini minimallashtiradi. Ba'zi mahsulotlar (odatda non, sut 
va shakar kabi asosiy oziq-ovqat mahsulotlari) vaqti-vaqti bilan sotiladi zarar 
yetakchilari xaridorlarni o'z do'koniga jalb qilish uchun. Supermarketlar past 
savdoni yuqori savdoni va jalb qilingan xaridorlar sotib olgan yuqori marjonlar 
bilan qoplaydilar. Savdo aravachalari (aravachalari) yoki o'z-o'ziga xizmat qilish 
savat ish haqini pasaytiradi va ko'plab supermarketlar tarmoqlari ushbu yo'nalishga 
o'tish orqali yanada pasayishga harakat qilmoqda o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish. 

---

15 
15 
Qo’yilgan masala yuzasidan ma’lumotlar bazasida jadvallar hosil qilindi. Ular 
orasidagi bog’lanishlar mos keluvchi (ustma-ust tushuvchi) maydonlari yordamida 
bog’langan. Ma’lumotlar bazasidagi jadvallar orasidagi munosabatlar quyidagi to’rtta 
turda bo’lishi mavjud: birga-bir, birga-ko’p, ko’pga-bir, ko’pga-ko’p. Masala yuzasidan 
ma’lumotlar bazasini loyilahashda birga-ko’p va ko’pga-ko’p bog’lanish 
munosabatlaridan foydalanildi. Birga-ko’p bog’lanish munosabati ma’lumotlar bazasini 
loyihalashda ko’p uchraydi va uning vazifasi takrorlanmaydigan qiymat oluvchi (kalit) 
maydonga ega bo’lgan jadvalning har bir yozuvi qiymatiga ushbu maydon qiymatlari 
orqali bog’langan jadvaldagi ko’p sondagi yozuvlarini mos qo’yishdir. 
Ma’lumotlar bazasidagi jadvallar va uning tarkibiy qismlari – maydonlari 
haqidagi ma’lumotlarni keltiramiz: 
“supermaket” – haqida ma’lumotni saqlovchi jadval 
Maydon nomi 
Tipi 
Izoh 
idsupermaket
INT(10) 
Kalit maydon 
supermarketname 
VARCHAR(255) Supermarket nomi 
supermarketadress 
VARCHAR(60) 
manzili 
Supermarketsite 
VARCHAR(55) 
Joylashgan o’rni 
supermarketnumber 
INT(45) 
Tel nomeri 
supermarketmanager VARCHAR(30) 
supermarketrahbari 
“Xodimlari” – haqida ma’lumotni saqlovchi jadval 
Employee-xodimlar 
Maydon nomi 
Tipi 
Izoh 
idemployee
INT(10) 
Kalit maydon 

---

16 
16 
employeename 
VARCHAR(255) Xodimlarnomi 
employeeadress 
VARCHAR(60) 
manzili 
employeenumber INT(25) 
Telnomeri 
employeeprise 
VARCHAR(45) 
Xodimlar maoshi 
Employeesalary 
VARCHAR(30) 
Xodimlar maoshi 
“Bo’limlari” – haqida ma’lumotni saqlovchi jadval 
Department-Bo’limlari 
Maydon nomi 
Tipi 
Izoh 
iddepartment 
INT(11) 
Kalit maydon 
Departmentname 
VARCHAR(60) Bo’lim nomi 
deparmentemployee VARCHAR(30) Bo’lim xodimi 
Departmentleader 
VARCHAR(30) Bo’lim boshliq 
Telephonenumber 
INT(20) 
Tel nomeri 
“oylik-maosh” – haqida ma’lumotni saqlovchi jadval 
Salary- oylik-maosh 
Maydon nomi 
Tipi 
Izoh 
idsalary 
INT(8) 
Kalit maydon 
salarycount 
TIYIN 
Oylik miqdori