Ambulatoriya sharoitida bemorlar bilan munosabatda bo‘lish psixologiyasi reja

Yatrogeniya deganda shifokor yoki tibbiyot hamshirasining bemorga salbiy ta’sir qilgan so‘zlari va xatti- harakatlari natijasida bemorda paydo bo'lgan kechinmalardan yuzaga kelgan kasallik holati yoki uning kuchayishi tushuniladi. Yatrogeniya o‘ziga xos xususiyatlari bo‘lgan, ya'ni notinch, vahimali, tez asabiylashadigan, jizzaki, qo'rqoq, asabi zaif bemorlarda uchraydi. Turli xil yatrogen xastaliklar kelib chiqishida o'rta tibbiyot xodimlari sababchi bo'lgan hollar ham ko'p kuzatilgan. Ular sorrogeniyalar (lolincha Sorror — bamshira) deb aialadi.
Terapiya bo'liinida davolanayotgan bemorlarning har biri ucluin aloliida ijobiy psixologik la'sir vositasi, ya'ni so'zlar majmuasi topilislii kcrak. Bemor o’z kasalligi 1o‘g‘risida kam o'ylaydigan, davoning samarali yakunlanishiga ishonadigan bo'lisbi kerak. Buning uchun bo'limda xizmat qilayotgan sliifokor va hamshiralar psixologik biliinlarni chuqiir egallagan bo'lishlari kerak. Aks holda yaxshi natijalarga erishish qiyin bo'ladi.
Jarrohlik klinikasidagi bemorlarning psixologiyasi
masalalari
Tibbiyot sohasinng hech bir bo'limida jarrolil ikdagi singari amaliy ko'nikmalarning ahamiyati miihiin bo'lmaydi.
Anesteziologiya va farmakologiya sohasidagi yangi bo'limlar. ilmiy- texnikadagi inuhim ixtirolar jarrohlikni hozirgi darajaga yetkazdi. Asab va yurak tomirlar sistemasida operatsiyalar o'lkazish imkoni tug'ildi. Jarrohning butun f'ikri va operatsiyaga qainashadigan boshqa shifokorlar, hamshiralarning ham barcha xatli-harakatlari operaisiyani muvatfaqiyatli o'tkazishga qaratilga 11 bo'ladi. Jarrohlik bo'limining maqsadi ishni tasbkil etishi operatsiyaning liar tomonlama samarali yakunlanishini ta'minlashdir.
Jarroh bemorga operatsiya orqali yordam beradi, muammoning birdan bir yechimi ham slin bo'ladi. Jarrohlar o‘z mahorallarini ularning ko'magiga muhtoj bo'lgan bemorlarga sartlaydilar. Jarrohlarning laolligi boshqa mutaxassislikdagi shifokorlardan ko'ra ancha yuqori bo'ladi. Lekin jarrohlar bcmor shaxsini to'liq bilib olishga erisha olishmaydi. Chunki vaqt tig'iz bo'ladi. Bemorbilan yaqin mnloqotda bo‘lisliga sharoit bo'lmaydi. Jarrohlar, operatsiya va palata hainshiralarining barcha fikrlari va diqqat- e'tibori asosiy ish — jarrohlik aralashuviga qaratiladi. Operatsiya vaqtida tibbiyot xodimlari bilan bemorlar o'ilasidagi bevosila aloqa va jarroh- shifokorlar, ancsteziologlar, opcratsiya xonasida xizmat qiluvchi hamshiralar o'rtasidagi o'zaro hamjihatlik nihoyatda mustahkain bo'ladi.
Operatsiya aralashuvining qanday o'tishi operatsiyadan oldingi va operatsiyadan kcyingi davrda tibbiyot hamshiralarining, xodimlarining o’z burchlarini nechog'liq puxla bajarganliklariga bog'liqdir.
Sog'lom kishi operativ aralashuvga turlicha qaraydi. Ayrim kishilar psixologik ta'sir — operatsiya vaqtini cho'zishni, ayrimlari esa operatsiya muddatini tezlaslitirishni ko'zlashadi. Bunga turli sabablar majbur qilishi mumkin. Oilaviy baxtsizlik, qo'rquv, xavotirlanish shular qatoriga kiradi.
Bemor operatsiyaning o‘zidan, unga aloqador bo'lgan og'riq sczgisi, azoblar, uning oqibatidan, undan yaxshi chiqishiga shubha bilan qarashi ehtimol. Bemorning xavotirlanishini uning so'ziaridan, palatadagi qo'shnilari bilan suhbailaridan bilsa bo'ladi. Bemorning ko'p terlashi, yurak urishining tezlashuvi, tez-tez sivgisi qistashi. kechalari yaxshi uxlay olmay chiqishi va boshqalar shular qatoriga kiradi.
Tibbiyot hamshirasi bemorni qanday kuzatib borayotganini davolovchi shifbkorga ina'lum qilishi va u bilan birga bemorga psixoterapevtik ta'sir ko'rsatish usullarini egallab olgan bo'lishi lozim. Hamshira operatsiyaga tayyorgarlik ko'rish vaqtida bemor bilan yaqin munosabat o'rnatishi, suhbatlar vaqtida bemorning qo‘rquv va xavotirlari o‘rinsizligini unga tusliuntirib borishi lozim. Eng muhimi bemorni tinchlantirish hisoblanadi.
Operatsiyadan keyin ham bir qancha murakkab muammolar paydo bo‘ladi. Ayni vaqtda bemorda turli psixik buzilishlar ham vujudga kclishi ehtimol. Jarrohlik operatsiyasi va o‘rinda uzoq vaqt yotish tartibi turli xil nevrotik kasallikiarni keltirib chiqarishi ham mumkin. Ayrim bemorlarda operatsiya o‘tkazilgandan so'ng 2-3 kun o'tgach o‘ta ta'sirchanlik, asabiylashish, jizzakilik va injiqlik kabi belgilar paydo bo‘ladi. Astenizatsiya negizida, ayniqsa, og'ir operatsiyalardan keyin asoratlar paydo bo'lib, bular depressiya holatini avj oldirislii mumkin. Keksa odamlarda operatsiyadan keyin deliriy hoiati ro‘y berib, gallyusinatsiyalar va bosinqirash ham qayd etilishi mumkin.
Bemor holatida qanday o‘zgarish sodir bo‘lishidan qat'i nazar, tibbiyot hamshirasi zudlik bilan davolovchi shifokorga xabar qilishi va bemorni sinchiklab kuzatib borishi darkor. Bordi-yu, psixiatr-maslahatchi bemorni tekshirib ko'rib, uni ruhiy kasalliklar shifoxonasiga o‘tkazishni tavsiya etsa, uning bu xulosasini bajarish kerak bo‘ladi. Aksariyat psixotik holatlar qisqa muddatli bo‘ladi va zarur dori-darmonlar tayinlanganda bartaraf bo'ladi.
Xavfli o'smalari bo‘lgan bemorlar bilan operatsiyadan oldingi davrda hamshira va shifokor operatsiyaning yaxshi o'tishi to'g'risida suhbatlar o'tkazishlari kerak. Bemorga operatsiya o‘z vaqtida qilindi, u muvaffaqiyatli o‘tdi va endi hech qanday xavf-xatar yo‘q, deb tushuntirish foydadan holi bo'lmaydi. Xirurgik bemorlar me'da rezeksiyasi, sut bezini olib tashlash, oyoq yoki qo'lni kesish kabi operatsiyalarni juda og'ir o'tkazishadi. Operatsiyadan so'ng ayrimlarining yashagisi kelmay qoladi, ularni yomon xayollar chulg'ab oladi. Bunday paytlarda tibbiyot hamshirasining bunday bemorlar bilan samimiy suhbatlari bemor ko'nglini ko'tarishga, uni tinchlantirishga katta yordam beradi.