Аҳмедова З. М

 
“Ўйин – топишмоқ”. 
 
Логопед бир-иккита унли товушлар артикуляциясини товушсиз 
кўрсатиб беради, болалар эса унга овоз берадилар. Логопед товушни 
тўғри топган, узоқ нафас чиқариб талаффуз қилган болаларни 
рағбатлантиради. Шунга ўхшаш топишмоқларни болаларни ўзлари ҳам 
айтиб кўрадилар. Бу ўйинни ―овозсиз кино‖ ѐки ―йўқолган товуш‖ деб 
номлаш ҳам мумкин. 

---

119 
“Ғилдирак тешилди”
Болалар енгил нафас олиб, секин нафас чиқарамиз, тешилган 
ғилдирак шинасидан ҳаво секин аста (―ш‖ товуши билан) чиқади (қўл 
билан қорин қисмини ушлаб, ҳаво билан тўганини бола сезиши лозим). 
 
“Тўғри танла” 
 
Логопед болаларга турли ҳайвон ва қушларнинг ролларини 
тақсимлаб беради. Болалар бошловчидан маълум бир ҳайвоннинг 
номини эшитгач, секин нафас чиқариб шу ҳайвонга мос овоз чиқаради. 
Ўйинда бошловчи иштирокчиларни чалғитиш мумкин: масалан, 
ҳайвоннинг номини айтиб, умуман бошқа рол ўйнаѐтган болага 
қарайди, шунда қизиқарли бўлади. 6-10 машқларда нафас қўл билан 
назорат қилинмайди. Болалар диққати унли, ундош товушларни аниқ 
ва узоқ талаффуз қилишга қаратилади. 
 
“Найча”. 
 
Болалар қўлларини найча ҳолида ушлаб, найчага пуфлайдилар, 
бунда болаларнинг тўғри нафас олиб, нафас чиқаришлари назорат 
қилинади, 
бошловчи 
найчага 
узоқ 
пуфлаган 
болаларни 
рағбатлантиради. 
“Қўнғиз” 
 
Болалар ўтирган ҳолда, қўллар пастга туширилган. Логопед болаларга 
қўлларни ѐн томонга кўтариб орқага олиб боришни таклиф қилинади, нафас 
олинади. Нафас чиқарганда қўнғиз қандай овоз чиқаради, ж-ж, худди 
шундай овоз чимиз, қўлларни пасга туширамиз. 

---

120 
“Болта” 
Болалар турган ҳолда, оѐқлар елка кенглигида, қўлларини пастга занжир 
ҳолда бирлаштирамиз, қўлларни тез кўтарамиз-нафас олиб, сўнг олдинга 
энгашиб, қўлларни секин туширамиз, ух!-деб узоқ нафас чиқарамиз. 
“Қарға” 
Болалар ўтирган ҳолда, қўллар пастга туширилган, ѐн томондан 
қўлларни тез тепага кўтарамиз (нафас олиб), нафас чиқариб қўлларни секин 
туширамиз ва ―кар‖ деймиз. 
“Ғозлар” 
Болалар ўтирган ҳолда, қўллар елкада, тез нафас оламиз, секин нафас 
чиқарганда танамизни пастга энгаштирамиз, тирсакларни орқа томонга 
олиб бориб ―га‖ деймиз, бошни тўғри ушлаймиз, дастлабки ҳолатга 
қайтамиз, нафас оламиз, нафас чиқарганда ―га‖ деймиз. 
Адабиѐтлар: 
1. Г.А.Волкова ―Игровая деятельность в устранении заикания у 
дошкольников‖ М.1983 г. 
2. И.Г.Выготская, 
Е.Л.Пеллингер, В.П.Успенская ―Устранения 
заикания у дошкольников в игре‖ М.1984 г.