Anatomiya 2014. indd

197-rasm. Bosh miya nervlari:
1–hidlov piyozchasi; 2–ko‘ruv nervi; 3–ko‘zni
harakatlantiruvchi nerv; 4–g‘altak nervi; 5–uch 
shoxli nerv; 6–uzoq lashtiruvchi nerv; 7–yuz nervi; 
8–oraliq nerv; 9–dahliz-chig‘anoq nervi; 10–til-hal-
qum nervi; 11–adashgan nerv; 12–qo‘shimcha nerv; 
13–til osti nervi.

---

467
dan tashqari, bosh miya nervlarining hech qaysisi bosh qa birovi-
ga o‘xshamaydi.
I juft – hid biluv nervi (nn. olfactorius) burun bo‘shlig‘i hid-
lov sohasining shilliq pardasida joylashgan hidlov hujayralarining 
marka ziy o‘simtalaridan iborat. Ular 15–20 ta ingichka hid biluv 
ipchala rini hosil qilib, g‘alvirsimon suyakning g‘alvirsimon plas-
tinkasidan o‘tib hidlov piyozchasida tugaydi.
II juft – ko‘ruv nervi (n. opticus) to‘r pardaning ko‘r dog‘ 
sohasi da ganglioz hujayralarning aksonlari to‘plamidan hosil 
bo‘ladi. Nerv tomirli va oqliq pardani teshib o‘tib, ko‘z kosasidan 
ko‘ruv nervi kanali orqali kalla bo‘shlig‘iga chiqadi. Miya asosida 
ikki tomondan kelayotgan nerv lar bir-biriga yaqinlashib, o‘zaro 
to‘liq bo‘lmagan kesish ma hosil qilib ko‘ruv traktiga o‘tib ketadi.
III juft – ko‘zni harakatlantiruvchi nerv (n. oculomoto-
rius) tar kibida harakatlantiruvchi va vegetativ tolalari bor. Ular 
o‘rta miya tomining yuqorigi tepaligi sohasida, Silviy suv yo‘li 
tubida joy lashgan harakatlantiruvchi va qo‘shimcha vegetativ 
o‘zaklardan boshlana di. Bosh miya asosidan nerv miya oyoq-
chasini medial yuzasidan chiqadi. U oldinga yo‘nalib, ko‘z ko-
sasining ustki yorig‘i orqali ko‘z kosasiga kiradi va ikki tarmoq-
qa bo‘linadi. Yuqori tarmoq sof harakatlantiruvchi bo‘lib, ust-
ki qovoqni ko‘taruvchi mushak va ko‘z ning yuqorigi to‘g‘ri 
mushagini innervatsiya qiladi. Past ki tarmoq aralash. Uning 
harakatlantiruv chi tolalari ko‘zining pastki va medial to‘g‘ri 
mushaklarni hamda pastki qiyshiq mu shakni innervatsiya qila-
di. Avtonom tolalari pastki tarmoq tarkibidan chiqib, qorachiq-
ni toraytiruvchi va kiprikli mushakni innervatsiya qiladi.