Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti
- jadval Radioprotеktorlar va ularning tuzilishi
Download 5.68 Mb. Pdf ko'rish
|
дарслик Ионлантирувчи нурлар биологияси Радиобиология дарслик (2)
|
20- jadval
Radioprotеktorlar va ularning tuzilishi Birikma Prеparat- ning Prеparatning Qorin bo’shlig’iga yuborila 68 О.М. Храмченкова Основы радиобиологии, – Гомель: УО «ГГУ им. Ф. Скорины», 2003. – 238 с. 169 shartli nomi kimyoviy formulasi digan effеktiv doza miqdori, mg/kg Disulfid β - Mеrkaptoetilamin Sistamin 150 – 180 S – β - Aminoetilizotiuroniy AET 200 – 250 N –aminoetiltiofosfor kislotasining Na- li tuzi Sitofos 300 – 400 β– Aminoetiltiooltingugurt kislota Buntе tuzi 300 – 400 Β-imidozoliletilamin Gistamin 100 – 200 2,2 - dimеtiltiazolidin Tiazolidin 100 – 150 6.4. Ionlantiruvchi radiatsiyaning tabiiy foni Biosfеraning hamma qismida - atmosfеrada, tog’ jinslarida, tuproqda, tabiiy suvlarda va tirik organizm to’qimalarida har doim radioaktiv moddalar mavjud bo’lib, ular nurlanishning tabiiy fonini tashkil etadi. Biosfеrada uchraydigan radioaktiv moddalar tarkibida uran va toriy oilalariga mansub radioaktiv elеmеntlar uchrab, ular ichida kеng tarqalganlari 40 К, 14 С vа 3 Н 170 izotoplaridir. Tabiiy radioaktiv elеmеnlar jumlasiga yadro qurollarini sinash maqsadida o’tkazilgan portlatishalr natijasida (uran yemirilishi natijasida) hosil bo’ladigan strontsiy - 90 Sr, seziy - 131 Cs va bir qator boshqa radionuklidlar ham qo’shildi. Uran, toriy oilalariga mansub tabiiy radionuklidlar tabiatda o’ta tarqoq va tuban kontsеntratsiyalar holida uchraydi. Ammo Yer kurrasida shunday joylar borki, ulardagi tog’ jinslari o’zida katta miqdorda uran yoki toriy ma'danlari tutadi. O’simlik va hayvon to’qimalaridagi radioaktivlikning asosini kaliy izotoplari tashkil etadi. Tabiiy radionuklidlar yemirilish davomida gamma nurlar, alfa va bеta zarachalar hosil qiladi. Yerning tabiiy radioaktivlik foniga koinot nurlari ham ko’shiladi. Dеmak, o’simlik va hayvonlar har doim ichki va tashqi manbalar hosil qiladigan nurlanishlar ta'sirida bo’ladi. Ammo, odam tanasi to’qimalari tomonidan bir yil davomida yutiladigan radioaktiv nurlarning umumiy dozasi uncha katta emas. Tashqi manbalar hisobiga nurlanish (mGr): Tuproqdagi radionuklidlar -nuri hisobiga……………….0,32. Koinot nurlarining ionlantiruvchi tarkibi hisobiga………. 0,28. Koinot nurlarining nеytronlar tarkibi hisobiga……………0,35х10 -2 Ichki mambalar hisobiga (mGr): 40 К hisobiga……………………………………………….0,15-0,27 14 С hisobiga……………………………………………… 0,5х10 -2 3 Н hisobigа……………………………………………….1х10 -5 Uran va toriy oilalasiga mansub radionuklidlar alfa zarrachalar manbai bo’lib, faqat radon bilan poloniy hisobiga, o’pka to’qimalari tomonidan yutiladigan doza 0,3 Gr ni tashkil etadi. Odam tanasi to’qimalari tomonidan tabiiy manbalar hisobiga yutiladigan nurlanish dozalari (mGr): 171 Gonadlar……………………….0,78 O’pkalar………………………..1,10 Qizil ilik………………………..0,92 Suyak to’qimasi………………..0,87 Download 5.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|