Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti
Download 5.68 Mb. Pdf ko'rish
|
дарслик Ионлантирувчи нурлар биологияси Радиобиология дарслик (2)
|
54-rasm. Radioaktiv nurlanish turlari
Odamning rodon bilan ichki nurlanishi. Bu omil yashirin tarzda ishlaydi, sezilmaydi, ammo bu uning xavfli emas deganimas. Tabiiy radon gazi tabiiy radionuklidlarning parchalanishi natijasida yerning qalinligida hosil bo'ladi. Uning ikkita izotoplaridan biri radioaktiv zarralarni chiqaradi. Ular nafas olayotganda tanaga kirib, uni ichkaridan nurlantiradilar. Radonning ko'p qismi ko’p qavatli xonadonlarda to'planadi. U xonadonlarga quyidagi yo’llar orqali boradi: • gaz plitasi ishlayotganda; • artezian buloqlari suvi bilan suv ta'minoti tizimi orqali uyga kirish; • binolar ichidagi yerto’lalardan radonga to’yingan liftlar havosi bilan; • tarkibida radioaktiv elementlari bo'lgan qurilish materiallari orqali. Radon gazi yerto'lalarda to'planadi, u erdan shift balandligi va bo'shliqlar orqali baland ko'tariladi – inson yashaydigan uylarga kirib boradi. Agar siz shahar 172 tashqarisidagi uyda yashasangiz va artezian qudug'idan suv iste'mol qilsangiz, aynan shu suv orqali nurlanish mumkin. 55–rasm. Radom moddasini odamning nafas yo’llari orqali yutilish sxemasi. Nazorat savollari: 1. 1949 yilda jahonning ikki laboratoriyasida ochilgan olamshumul kashiyotni aytib bering. 2. Radiatsiyadan himoyalovchi xususiyatga ega moddalar nima deb njmlanadi? 3. Sistеinning radiatsiyadan himoyalovchi xususiyatini tushuntirib bering. 4. Radioprotеktorlar va ularning tuzilishi ko’rsatib bering. 5. Biosfеraning tabiiy fonini tashkil qiluvchi elementlarini sanab bering. 6. Odam tanasi to’qimalari tomonidan bir yil davomida yutiladigan radioaktiv nurlarning umumiy dozasini sanab bering. |
