Andijon Mashinasozlik Instuti Avtomobilsozlik fakulteti “Avtomobilsozlik va traktorsozlik” yo’nalishi 324-19-gruh talabasi

---

ELEKTRIK AVTOMOBILLAR
Reja:

1.Elektromobillar haqida.

2.Haydovchisiz boshqarish tizimi.

3.Foydalanilgan adabiyotlar.

---

Bugungi kunda haydovchisiz avtomobillar
rivojlanib borayotganini yaqqol ko’rishimiz
mumkin bu borada har bir avtomobil ishlab
chiqaradigan zavot buning ustida tajribalar
olib
bormoqda
hazirda
eng
rivojlanib
borayotgan “Tesla” elektromobillari jahonda
yetakchi
o’rinda
rivojlanib
bormoqda
haydovchisiz avtomobil deganda har birimiz
ko’z oldimizga elektromobillarni keltiramiz
shunday
ekan
bu
taroqqiyot
davrida
O’zbekistondagi rivojlanishiga to’xtasak

---

---

Bugungi kunda elektromobillar ishlab chiqarish zaruriyati avtomobilsozlar uchun strategik
masalaga aylanmoqda. Yaqinlashayotgan yangi davri haqida to’xtaladigan bo’lsak UzAuto Motors
tomonidan O‘zbekistonda ishlab chiqariladigan avtomobil narxlarining keskin oshirilishi, Xullas, bu
yoqda neft bozori kasodga uchrab, boshqa tarafda esa koronavirus sababli jahon iqtisodiyoti orqaga
ketayotgan
bir
paytda
haqiqatan
ham
mantiqqa
sig‘maydigan narx ko‘tarilishi faqat
UzAuto Motors’dagilarning o‘zini xursand qildi xolos Lekin e’tiboringizni narx oshishiga emas,
boshqa
masalaga
qaratmoqchimiz
UzAuto Motors ishlab chiqaradigan avtomobillar va hozirda jahon bo‘ylab harakatlanayotgan deyarli
barcha avtomobillar bu – ichki yonuv dvigateli asosida, ya’ni benzin, dizel yoki gaz yoqilg‘isi yoqib
harakatlanadigan mashinalardir, an’anaviy benzin va gazda yuradigan avtomobillar zamonasi
yakunlanmoqda! Uzog‘i bilan yana ikki o‘n yillik va ular o‘z o‘rnini elektromobillarga bo‘shatib
beradi. Yodingizdami, 10–15 yillar oldin mobil telefonlar endi ommalashayotgan paytda telefon
apparatlari bozori Nokia’dan boshlab Siemens, Motorola, Philips, Sony Ericsson va hokazolar bilan
to‘la edi. Siz u paytda Apple va Xiaomi apparatlarini eshitmagansiz ham. Sababi juda oddiy: tugmali
oddiy telefonlar zamonasida bozorda o‘z o‘rniga ega bo‘lgan yuqoridagi kompaniyalar smartfonlar
zamonasiga kelib bozor uchun ommabop takliflar bera olmadi va hozirda mobil aloqa texnologiyalari
bozorida ularni deyarli uchratmaysiz. 2010–2012-yillarda tugmali telefonlarning zamonasi
allaqachon yakunlandi va smartfonlar davri boshlandi. Avtomobillar bozori bilan ham shunga
o‘xshash vaziyat sodir bo‘lishi kutilmoqda va u allaqachon boshlangan.

---

Bozorni elektromobillar bilan zabt etishni Tesla boshlab yubordi. Birgina 2019-yilning
oxirgi choragida kompaniya
104 891 dona elektromobil
sotgan. Va bu borada Tesla
yolg‘iz emas. Ko‘pchilik elektromobil deganda birinchi navbatda Tesla’ni tasavvur
qiladi. Lekin elektromobillar allaqachon Jaguar, Audi, Mercedes va Porsche
kataloglarida
ham
bor.
Hozircha faqat Porsche ishlab chiqargan model bozorda Tesla bilan raqobatlasha
oladigan darajada arzon chiqqan va texnik jihatdan afzalliklarni ham va’da qilmoqda
xususan, Porsche Taycan modeli atigi 22 daqiqada 80 foiz zaryadlanishi mumkin va
to‘liq zaryad olishi uchun 1 soat kifoya qiladi – siz qahva ichib bo‘lguningizcha
mashinangiz
yana
yo‘lga
tayyor
bo‘ladi.

---

Lekin bu boshqa avtokonsernlar vaziyatga shunchaki tomoshabin sifatida qarab o‘tiribdi degani
emas. Umuman olganda, yirik avtokonsernlar elektromobillar bozoriga yurak yutib qarab turgani
aniq. Bizga tanish an’anaviy avtomobillar ishlab chiqaradigan zavodlar yoppasiga elektromobillar
ishlab chiqarishga o‘tmayotganining eng katta sababi konveyyer liniyalarini elektromobillarga
moslash
uchun
o‘n
milliardlab
dollar
sarmoya
kerak
bo‘lishi
bilan
bog‘liq.
Qolaversa, elektromobil ishlab chiqarish uchun loyihalash va konstruktorlik mutaxassislari, yig‘ish
ustalari va ishchi xodimlar kerak bo‘ladi. Zavodda birvarakayiga buncha malakali ishchi topishning
esa iloji yo‘q. Aynan shu omillar hozircha jahonning yirik avtomobilsozlik korxonalarini biroz tutib
turibdi. Shunga qaramay, bizni elektromobillar zamonasiga olib o‘tadigan texnik inqilobga juda
yaqin
qoldi.
Bir paytlar chiqindi gazlar miqdorini kamaytirib ko‘rsatadigan qalloblikka ega dasturiy ta’minoti
uchun malomatga qolganVolkswagen o‘z reputatsiyasini tiklash yo‘lida tinmay urinmoqda va
avvaliga e’lon qilgan – 2025-yilga kelib bir millionta elektromobil ishlab chiqarish bilan bog‘liq
strategik rejasini o‘zgartirib, endi
2023-yildayoq ushbu ko‘rsatkichga
erishmoqchi. 2025-yildan
boshlab esa ular yiliga 1,5 million donadan elektromobil ishlab chiqarib, bozorda o‘z ulushini
egallashni
ko‘zlagan.
Volkswagen’ning ID.3 elektromobili shu yilning yozida sotuvda paydo bo‘ladi. Nemislar bu borada
ko‘zlagan marralari ulkan: ular jahon elektromobil bozorining bayroqdor yetakchisi bo‘lmoqchi. Va
bunga jiddiy kirishishdi – konsern elektromobillar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish uchun 33
milliard yevrolik loyihani boshlab yuborishdi. Shu jumladan, butun Yevropa bo‘ylab 36 mingta
zaryadlash stansiyasi barpo qilinishi ko‘zda tutilmoqda. Konsern endilikda gazda yuradigan
mashina
ishlab
chiqarishni
to‘xtatishini
ham
e’lon
qildi.

---

General Motors’ning rejalari esa bundan ham balandparvoz.Bu borada GM ham bosh