Andijon viloyati andijon mashinasozlik instituti

ANDIJON VILOYATI ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI

IB va kt fakulteti tjichab yo`nalishi

K 17-20 guruh 3-kurs talabasi

Xudoyberdiyev doniyorning

“ mexatronika asoslari” fanidan tayyorlagan

Mustaqil ishi

MAVZU: Rul burilishi burchagi datchigi reja:

1. Rul boshqarmasining vazifasi.

2. Rul boshqarmasining tuzilishi.

3. Kuchaytirgichli va kuchaytirgich bo’lmagan boshqarish

Rul boshqarmasi old tomondagi boshqariluvchi g'ildiraklarni burish orqali avtomobilning harakatlanish yo'nalishini o'zgartirish uchun xizmat qiladi. U rul mexanizmi va rul yuritmasidan tashkil topgan. Yuk ko'taruvchanligi katta bo'lgan yuk avtomobillarining rul boshqarmasida kuchaytirgich ishlatiladi. Bu kuchaytirgich avtomobilni boshqarishni yengillashtiradi, rul chambaragiga tushayotgan turtkilarni kamaytiradi va harakatlanish xavfsizligini oshiradi.

Rul mexanizmi

Rul mexanizmi

• Rul mexanizmi rul chambaragining aylanishlarini, boshqariluvchi g'ildiraklarning burilishini ta'minlovchi yuritma tortqilarining ilgarilanma harakatiga aylantirib beradi. Bunda, haydovchi tomonidan rul chambaragi orqali buriluvchi g'ildiraklarga uzatilayotgan kuch ko'p martalab oshadi.

Rul yuritmasi

• Rul yuritmasi rul mexanizmi bilan hamkorlikda boshqarish kuchini haydovchidan bevosita g'ildiraklarga uzatadi va bu bilan boshqariluvchi g'ildiraklarni ma'lum bir burchakka burilishini ta'miniaydi.

Rul boshqarmasining tuzilishi.

G'ildiraklarning yon tomondan sirpanishsiz burilishlari uchun ularning barchasi burilishning 0 markazidan chizilgan turli uzunlikdagi yoy bo'ylah g'ildirashlari kerak Bu paytda oldingi boshqariluvchi g'ildiraklar har xil burchakka burilishlari lozim. Burilish markaziga nishatan ichki hisoblangan g'ildirak 00 burchakka, tashqi g'ildirak esa undan kichik bo'lgan a burchakka burilishi kerak. Bu rul yuritmasining richag va tortqilarini trapetsiya shaklida biriktirish bilan ta'minlanadi. Trapetsiyaga asos bo'lib avtomobilni oldingi ko'prik to’g’ini (1) xizmat qiladi, yon tomonlar esa chap (4) va o'ng (2) burish richaglaridir, trapetsiya tepasini richaglar bilan sharnirli bog'langan ko'ndalang tortqi (3) hosil qiladi. Richaglarga (4 va 2), g'ildirakning buriluvchi sapfasi (5) mahkam biriktirilgan.

Buruvchi richaglardan biri

Kuchaytirgichi bo'lmagan rul bosh-qarmasidagi detallar-ning joylashishini va o'zaro ta'sirini shartli tas-virda ko'rish mumkin. 

• Buruvchi richaglardan biri, ko'pincha, chap richag (4) rul mexanizmi bilan bo'ylama tortqi (6) orqali bog'lanishga ega. Shunday qilib, rul mexanizmi harakatga keltirilganda bo'ylama tortqi oldinga yoki orqaga surilib, ikkala g'ildirakni burilish chizmasiga mos ravishda har xil burchakka buradi.

Boshqariluvchi g'ildiraklar

Bo'ylama tortqi (8) buriluvchi sapfa (4) bilan yuqorigi richag (7) orqali bog'langan, shuning uchun uning surilishi natijasida chap sapfa buriladi. Undan burish kuchi pastki richaglar (5) va ko'ndalang tortqi (6) orqali o'ng sapfaga uzatiladi. Shunday qilib, ikkala g'ildirakning burilishi sodir bo'ladi.

Boshqariluvchi g'ildiraklar ml boshqarmasi vositasida 28 - 35° ga teng bo'lgan, cheklangan burchakka buriladi. G'ildiraklar burilganda avtomobilning kuzovi yoki osmasi detallariga tegib ketmasligi uchun ularning burilish burchagi chcgaralab qo'yiladi.

Xulosa

Rul boshqaruvi - rulni ishlatib transport vositalarining harakati yo'nalishini boshqarish tizimi. Rulda-osiyo pozitsiyasini (burilish burchagi) g'ildiraklarning pozitsiyasini mutanosib ravishda o'zgartiradigan yoki elementlarning harakat yo'nalishini boshqaruvchi shunga o'xshash elementlarni (harakatlantiruvchi mashinaning aylanishi, hidoyat chang'isi, konkining aylanishi) o'zgartiradigan mexanizmlardan iborat. Rul boshqaruvi avtomobilning haydovchi tomonidan belgilangan yo'nalishda harakatlanishini ta'minlash uchun mo'ljallangan va tormoz tizimi bilan bir qatorda avtomashinalarni boshqarish tizimidir. Ko'pgina avtoulovlarda old g'ildiraklarni aylantirish orqali yo'nalishni o'zgartirish amalga oshiriladi (kinematik burilish usuli). Shuningdek, individual g'ildiraklarni tormozlash orqali harakat yo'nalishini o'zgartirishingiz mumkin. Quvvatni aylantirish usuli barqarorlikni boshqarish tizimining asosidir.