Aniq-tabiiy fanlar va jismoniy madaniyat fakulteti tabiiy fanlar kafedrasi

Ijtimoiy sug‘urtaning turlari

Ijtimoiy sug‘urta mablag‘lari quyidagi shakllarda foydalaniladi:
– pensiya, nafaqa, mehnatga layoqatsizlik to‘lovlarini amalga oshirish;
– aholining ayrim toifalarining xarid qobiliyatini oshirish uchun qo‘shimcha imtiyozlar. Ijtimoiy sug‘urta mablag‘larini quyidagi turlarda foydalaniladi:
– iqtisodiy maqsadlarda qo‘llaniladigan sug‘urta mablag‘lari
– mehnat resurslarini qayta tiklash, muayyan sharoitlarda ishlovchi kishilarni qo‘llab-quvvatlash.
– ijtimoiy maqsadlarda qo‘llaniladigan sug‘urta mablag‘lari
– kam ta’minlangan oilalar, tug‘ma nogironlarni ishga joylashtirish, o‘qitish va boshqa xarajatlarini qoplash, urush qatnashchilari uchun maxsus pensiyalar.
Turlariga ko‘ra:
– pensiyalar
– nafaqa yoshidagi kishilar uchun har oylik nafaqa to‘lovlari
– nafaqalar
– vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik, homiladorlik, ishchizlik va kam ta’minlangan oila farzandlari uchun har oylik to‘lovlar;
– bepul va imtiyozli xizmatlar
– mehribonlik uylari tarbiyalanuvchilari, qariyalar uylari uchun moliyalashtirish mablag‘lari.
Majburiy ijtimoiy sug‘urta mablag‘lari pul to‘lovlari ijtimoiy xizmatlarni moliyalashtirish imtiyozli yordam ko‘rinishida ishlatiladi. Ijtimoiy-iqtisodiy ma’noda resurslar hajmi jihatidan birinchi o‘rinda pul to‘lovlari turadi. Ular pensiya, nafaqalar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Majburiy ijtimoiy sug‘urta fuqarolarning yoshi, ijtimoiy kelib chiqishi, yashash joyi, daromadidan qat’i nazar ijtimoiy sug‘urta kafolatlarini ma’lum miqdorini olishni ta’minlashga qaratilgan (pensiya, nafaqa va xizmat).
Majburiy ijtimoiy sug‘urtaga mehnat qiluvchi va uning oilalarini qarilikda, kasallik hollari, ish qobiliyatini yo‘qotganda, onalik va bolalikni muhofaza qilishda moddiy ta’minlovchi davlat kafolat tizimi sifatida qaraladi.
Majburiy ijtimoiy sug‘urta mablag‘lari korxonalar, muassasalar, tashkilotlar yollanma ishchining maqsadli soliqlari yakka tadbirkorlarning badallari hamda davlat subsidiyalari hisobidan shakllantiradi

4.