Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish

Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan 
foydalanish samaradorligini oshirish
 
 
280 
Daraxtning kattaligiga qarab yoz, kuz va qishki navlari bor, balandligi 12-20 
metr. Mevaning shakli, hajmi, rangi va ta’mi naviga qarab o‘zgaradi. 
Respublikamizda еtishtiriladigan olma navlarining toza holatida o‘rtacha 80,5-
86,5% suv, 9,6-14,8% qand, 0,31-0,91% kislota, 0,27-0,48% eruvchan pektin, 
0,025-0,60% mineral moddalar10 dan iborat. -0,45% mineral tuzlar va vitaminlar. 
Anjir daraxti (Ficus L) tropik va subtropik zonalarda o‘sadigan 1000 turdan 
iborat. O‘zbekistonda anjir asosan Farg‘ona viloyatida еtishtiriladi, bu еrda anjir 2-
7,5% yon bag‘irlarida o‘sadi. O‘simliklarning hosili mart oyining oxirida boshlanadi 
va noyabrda tugaydi, vegetatsiya 180-230 kun davom etadi. Ekishdan keyin 2-3-
yildan keyin esa hosilga kiradi va 50-60 yil meva beradi. U asosan bir yoshli 
novdadan o‘sadi. Issiqlikka chidamli, yorug‘likni yaxshi ko‘radigan, 
qurg‘oqchilikka chidamli. U sovuqqa chidamsiz, shuning uchun Qoraqalpog‘iston 
va boshqa viloyatlarda qishda bostiriladi. 
Oddiy shaftoli (P.vulgaris Kost) Yovvoyi turlari Xitoy, Eron, Markaziy Osiyo 
va Kavkazda uchraydi. Daraxt keng tarqalgan tojga ega va balandligi 9 metrga etadi. 
Tez o‘sadigan va tez meva beradigan o‘simliklar. Barglari lansetka o‘xshaydi, 
tishlangan. Gullari barg kurtaklaridan burun oshiladi.
Shabdal navlari ikkita guruhga bo‘linadi mevalari tuklangan (oddiy shabdal) va 
tekis mevali (nektarinler). Shabdal issiqliktı sevadigan, vegetatsiyali davri uzoq, 
qurg‘oqchilıqqa chidamli o‘simlik. Respublikamizda navlarining hosildorligi 
yuqori, bitta yog‘ochtan 100 -150 kg ge taxmindosh unum olinadi. Shabdal uzoq 
umr ko‘rmaydi, janub tumanlarda meva berish davri 12-15 yilda tugallanadi, 5000 
ga yaqin navi mavjud. 
Qulupnay - ekinlar ichida respublikada birinchi o‘rinni egallaydi. Nukus shahri 
atrofida may ayınıń birinchi sanalarinda pishadi. Mevalari yuqori dietik va 
texnologik hususiyatka ega. Sirtqi ko‘rkamligi bilan airalib turadi. Yozgi 
o‘tqazishdan so‘ng (iyul, avgust ) ikkinchi yili unum beradi. 
Bog‘ qulupnayi tarkibida 4, 5-11, 0% qand, 0, 28-1, 15 foiz kislota, 0, 12-0, 
41% dubil va bo‘yash zotlari, o‘shanaqa oq, temir, kaltsiy oksidi, fosfor, vitamin A, 
va V 50-75 mg %. 
Bog‘ qulupnayi yirik mevali, ananasli (Fragaria onanassa). 1500 oshiq navlari 
bor. Qulupnay ko‘p yillik o‘tlar tárizli, ildiz novdali o‘simlik. Ildiz novdasi qisqa, 
shoxalangan, sochoq ildizlari 60-70 sm teranlikka tarqalgan, o‘tqizilgandan so‘ng 2-
3-yili ildizlari nobit bo‘la boshlaydi va yangi ildizlar paydo bo‘ladi.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkun, biz yoshlar yurtimizning obodonligi, 
gozalligiga o‘z hissasimizni qo‘shishimiz zurur. Hozirda bu ishlar bo‘yicha “Yashil 
makon” yoshlar uyushmasi tuzilgan. Biz bunday uyushmalarga albatta faol ishtirok 

---