Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish

Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan 
foydalanish samaradorligini oshirish
 
 
173 
 
Internet ma’lumotlari 
10. www.Suvmash.uz; 
11. www.Suvsanoatmash.uz; 
12. www.Aziagidromash.uz; 
 
UO‘T:532: 627.4 
DARYOLAR O‘ZANLARINING G‘ADIR-BUDIRLIK 
KOEFFITSIENTLARINI ANIQLASH MASALALARI 
 
1
I.A. Ibragimov 
−“Gidrotexnik inshootlar va nasos stansiyalari” kafedrasi 
dotsenti, PhD. (
[e-mail]
) 
 
2
M.A. Mirzayev 
−“Gidravlika va muhandislik gidrologiyasi” ixtisosligi 
tayanch doktoranti. (
[e-mail]
) 
 
3
D.I. Inomov 
− “Gidravlika va muhandislik gidrologiyasi” ixtisosligi 
tayanch doktoranti. (
[e-mail]
) 
“TIQXMMI” MTU Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti. 
Annotatsiya. Ushbu maqolada tabiiy o’zanlarda suyuqlik harakatiga qarshilik 
ko’rsatuvchi kuch va shu kuchni vujudga keltiruvchi o’zan g’adir-budirligini 
aniqlash bo’yicha olimlar tomonidan amalga oshirilgan ishlar to’g’risida ma’lumot 
berilgan. O’zanda mavjud g’adir-budirlikni ifodalash uchun shartli ravishda 
kiritilgan ga’dir-budirlik koeffitsiyentini aniqlash formulalari keltirilgan. 
Kalit so’zlar: Daryo, o’zan, g’adir-budirlik koeffitsiyenti, emperik formula, 
Shezi koeffitsiyenti. 
Ma'lumki, g’adir-budirlik koeffitsienti Shezining tezlik ko`paytuvchisi bilan 
bog'liq. Shezi tezlik ko`paytuvchisini hisoblash uchun taklif qilingan empirik 
formulalar orasida shartli ravishda g’adir-budirlik koeffitsienti deb ataladigan "n" 
parametri mavjud. Uning qiymati odatda g’adir-budirlik koeffitsienti shkalalari 
(Horton, King, N.M. Nosov, M.F. Srebniy, M.A. Mostkov va boshqalar) bo'yicha 
o`zanning xususiyatlariga bog`liq holda belgilanadi. Shuni ta'kidlash kerakki, 
hozirgi vaqtda qabul qilingan g’adir-budirlik koeffitsientlari shkalalari ham sun'iy 
kanallar, ham tabiiy o`zanlari uchun mo`ljal qilib hisoblanishi kerak. 
Masalan, Horton yoki King shkalasiga ko'ra, bir xil xususiyatlarga ega bo`lgan 
hatto tekis va silliq kanallar yuzalari uchun relyef yuzalarining holatiga bog`liq 
holda g’adir-budirlik koeffitsientining to'rtta qiymatlari berilgan: bular "juda 
yaxshi", "yaxshi", "oddiy" va "qoniqarsiz". 

---