Anorganik birikmalarning sinflariga doir mashq va masalalar

2.3. Asoslarningolinishi, xossalarivaishlatilishsohalari.

Asoslioksidlarninggidratlariasoslardebataladi

Metall atomlari va bir yoki bir necha gidroksid gruppa (0H) dan iborat bo‘lgan murakkab moddalar asoslar deyiladi.

Masalan: KON, NaOH, Ca(OH)₂

Asoslarningko`pchiligisuvdaerimaydi.

OH

Al(OH)₃ Al OH

OH

NH₄OH da NH₄⁺metallkabinamoyonbo`ladi.

Asoslarningolinishi.

1.Ishkoriyvaishqoriy-ermetallar Na, Ku, Ca, Ba ningsuvgata`sirinatijasidaishqorhosilbo`ladivaerkinxoldaN₂ajralibchiqadi:

2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂

Ca + 2H₂O = Ca(OH)₂ + H₂

2. Ishqoriyvaishqoriy-ermetallaroksidlariningsuvgata`sirinatijasidaishqorhosilbo`ladi:

K₂O + H₂O = 2KOH; CaO + H₂O = Ca(OH)₂.

3. Suvdaerimaydiganasoslarolishuchunishqorlarog`irmetallarningsuvdaeriydigantuzlarigata`sirettiriladi:

CuSO₄ + 2NaOH = Cu(OH)₂ + Na₂SO₄

Mg(NO₃)₂ + 2KOH = 2KNO₃ + Mg(OH)₂

Asoslarningumumiyxossalari

1.Indikatorlargata`siretib, qizillakmusniko`kartiradi, metiloranjnisariqtusga, fenolftaleinnipushtiranggakiritadi.

2.Asoslarkislotalioksidlarbilano`zarota`siretib, tuzvasuvhosilqiladi: 2NaOH + CO₂ = Na₂CO₃ + H₂O

3.Asoslarkislotalarbilano`zarota`siretib,tuzvasuvhosilqiladi (neytrallanishreaktsiyasi).

NaOH + HCl = NaCl + H₂O

4. Ishqorlartuzlarbilano`zarota`siretibyangituzvayangiasoshosilqiladi:

FeSO₄ + 2NaOH = Fe(OH)₂ + Na₂SO₄ ;

Na₂SO₄ + Ba(OH)₂ = Ba SO₄ + 2NaOH.

5. Suvdaerimaydiganasoslarqizdirilgandasuvvametalloksidihosilbo`ladi: Cu(OH)₂ = CuO + H₂O

6.Suvdaeriydiganasoslardissotsiatsiyalanib, metallkationinivagidroksilanioninihosilqiladi.

 Asoslar suvda erishi va erimasligiga qarab ikkiga bo‘linadi.

1. 
   Suvda eriydigan - ishqorlar: NaOH, Ca(OH)₂, KOH, Ba(OH)₂
   
2. 
   Suvda erimaydigan - asoslar: Cu(OH)₂, Fe(OH)₂, Cr(OH)₂
   

 Kislorodlar bilan ham ishqorlar bilan ham reaksiyaga kirishib tuz hosil qiladigan asoslar amfoter asoslar deyiladi: Zn(OH)₂, Al(OH)₃, Cr(OH)₃

5-masala. Quyidagi berilgan moddalarning modda miqdorini aniqlang:

a) 120 g o‘yuvchi natriy;

b) 49 g mis (II)-gidroksid;

d) 4,26 g aluminiy nitrat;

Yechish:1) 120 g NaOH ni modda miqdori:

2) 49 gCu(OH)₂ ni modda miqdori:

3) 4,26 g Al(NO₃)₃ ni modda miqdori:

Javob:a) 3 mol; b) 0,5 mol; d) 0,02 mol;