Anorganik kimyo ii

Xlorid kislota − rangsiz suyuqlik. Konsentrlangan HCl tarkibida 37% (31% dan 42% gacha) vodorod xlorid bo‘ladi va nam havoda „tutaydi“. 38% li xlorid kislotaning solishtirma ogirligi 1,19 ga teng. Konsentrlangan xlorid kislota qizdirilganda tarkibidan vodorod xlorid chiqib, kislotaning konsentratsiyasi 20,2% li bo’lib qoladi. Agar konsentratsiyasi 20,2% dan kam bo’lgan kislota qizdirilsa, kislota tarkibidan suv chiqib, kislotaning konsentratsiyasi 20,2% li bo’ladi. 20,2% li xlorid kislota tarkibini o‘zgartirmasdan 110 °C da haydaladi. Tarkibida FeCl₃ tuzi aralashgan xlorid kislota sarg'ish, toza holdagi xlorid kislota rangsiz, o’tkir hidli suyuqlikdir. Xlorid kislota bir negizli kuchli kislota bo‘lgani uchun kislotalarning barcha
xossalariga ega. Masalan :
Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂ NH₃ + HCl = NH₄Cl
Fe + 2HCl = FeCl₂ + H₂; CuO + 2HCl = CuCl₂ + H₂O Al(OH)₃ + 3HCl = AlCl₃ + 3H₂O CaCO₃ + 2HCl = CaCl₂ + H₂O + CO₂
AgNO₃ + HCl = AgCl↓ + HNO₃
Xlorid kislota faol bo'lmagan metallar bilan havo kislorodi ishtirokida reaksiyaga kirishadi:
2Cu + 4HCl + O₃ = 2CuCl₂ + 2H₂O
4Ag + 4HCl + O₂ = 4AgCl + 2H₂O
Oltin va platinaga xlorid kislota ta’sir etmaydi.
HCl ning boshqa hossalari: NaCl + H₂SO₄ = NaHSO₄ + HCl↑ (lab.olinishi 450°C) 2NaCl + H₂SO₄ Na₂SO₄ + 2HCl↑ (lab.olinishi 500°C) 4HCl + O₂ = 2H₂O + Cl₂ (t ≤ 600 °C, kat. CuCl₂),
2HCl_(g) + CuO = CuCl₂ + H₂O (600 – 700 °C),
4HCl(kons.) + MnO₂ = MnCl₂ + 2H₂O + Cl₂↑,
^{4HCl(kons.) + PbO}2 ^{= PbCl}2^{↓ + H}2^{O + Cl}2^↑. HCl(suyul.) + NaOH(suyul.) = NaCl + H₂O. HCl(suyul.) + NH₄OH = NH₄Cl + H₂O, 6HCl(kons.) + KClO₃ = 3Cl₂↑ + KCl + 3H₂O.
6HCl(kons.) + 2HNO₃(kons.) = 2NO↑ + 3Cl₂↑ + 4H₂O
16HCl(kons.) + 2KMnO_4(q)= 2MnCl₂ + 5Cl₂↑ + 2H₂O,
14HCl(kons.) + K₂Cr₂O₇ = 2CrCl₃ + 3Cl₂↑ + 7H₂O + 2KCl (60 – 80 °C).
4HCl(kons.) + Ca(ClO)₂ = 2Cl₂↑ + CaCl₂ + 2H₂O,