Antik advrda ilm fan reja

Download 0.78 Mb.

Bog'liq
Antik advrda ilm fan

Antik advrda ilm fan

Mil. avv. III asrning o’rtalarida mustaqil davlat sifatida tashkil topgan Parfiya davlati hozirgi Turkmaniston va Eronning bir qismini o’z ichiga olgan. Bu davlatning birinchi hukmdori Arshak bo’lib, u mil. avv. 247 yili taxtga o’tiradi. Mil. avv. 235 yildan boshlab, Parfiya podsholari o’z erlari hududlarini kengaytirib bordilar. Milodiy III asrning birinchi choragida sosoniylar arshakiylar hukmronligini tugatib, Parfiyada hokimiyatni qo’lga oldilar. Antik davr Parfiyaning qishloq xo’jaligida qullar mehnatidan keng foydalanilgan. Mil. avv. III asr o’rtalaridan boshlab Parfiya davlati hozirgi O’zbekiston hududlarida joylashgan qadimgi viloyatlar – Xorazm, Baqtriya, So’g`diyona bilan siyosiy, madaniy va iqtisodiy munosabatlarni ayniqsa rivojlantirdi.

Undan tashqari, parfiyaliklar besh asr davomida Hindiston, O’rta Osiyo va Xitoyning Qarb mamlakatlari bilan qilgan savdo aloqalarida vositachilik qildilar. Parfiyaliklarning yozuvi oromiy (Niso hujjatlari) yozuvi bo’lib, zardo’shtiylik diniga e’tiqod qilishgan.
Qadimgi Farg`ona turli davr manbalarida Dovon, Boxan, Polona, Parkana kabi nomlar bilan eslatib o’tiladi. Ma’lumotlarga qaraganda Ershi (Marhamat) shahri Dovonning poytaxti edi. Antik davr Dovon aholisi dehqonchilik, uzumchilik, yilqichilik bilan shug`ullanishgan. Dovonning «samoviy otlari» o’lkadan tashqarida ham ma’lum va mashhur bo’lgan.

Mil. avv. IV-II asrlar oromiy yozuvi asosida Xorazm, Parfiya va So’g`d yozuvlari paydo bo’ldi. Kushon davriga kelib yana bir yozuv-Kushon (Baqtriya) yozuvi shakllanadi. O’rta Osiyo va Afg`oniston hududidagi arxeologik tadqiqiotlar antik davr madaniyatining gullab yashnaganidan dalolat beradi. Ayritom va Ko’hna Termizda Budda ibodatxonalari ochilgan. Fayoztepa, Quva, Xolchayon, Dalvarzin kabi ko’hna shaharlarda ham saroylar, ibodatxonalar ochilib, ular yuksak madaniyatga ega ekanligi kuzatilgan.

O’zbekistonning shimoliy-sharqiy xududlarida qadimgi dehqonchilik vohalarining tashkil topishi. Choch, Qadimgi Fragana Ustrushona. Qadimgi Baqtriya antik davrida. Qadimgi Baktriya yozma manba’larda. Baktriya 1OOO shaharli o’lka. Ellin va mahalliy madaniy an’analarning moddiy madaniyatdagi ifodasi. Qadimgi Baqtriyada diniy e’tiqod. San’at, haykaltaroshlik va haykalchalar. Yunon-Baqtriya tangalari va baxtar yozuvi. Ko’chmanchi yuedji qabilalarining Baqtriyaga kirib kelishi va Kushonlar davlati. Kushonlar davri Baqtriyasining shahar va qishloqlari: Ko’xna Termiz, Dalvarzintepa, Xalchayon, Kampirtepa, Zartepa, Ayritom, Xayitobodtepa, Oqqo’rg’on, Mirzaqultepa, Sho’rtepa, Oysaritepa vaboshqalar. Yirik sun’iy sug’orish inshoatlarining barpo etilishi Zang kanali.

Mil. avv. IV-II asrlar oromiy yozuvi asosida Xorazm, Parfiya va So’g`d yozuvlari paydo bo’ldi. Kushon davriga kelib yana bir yozuv-Kushon (Baqtriya) yozuvi shakllanadi.

Baqtriyasining shahar va qishloqlari: Ko’xna Termiz, Dalvarzintepa, Xalchayon, Kampirtepa, Zartepa, Ayritom, Xayitobodtepa, Oqqo’rg’on, Mirzaqultepa, Sho’rtepa, Oysaritepa vaboshqalar. Yirik sun’iy sug’orish inshoatlarining barpo etilishi Zang kanali. Dehqonchilik va chorvachilik. Hunarmandchilik: kulolchilik, to’qimachilik,metallsozlik, zargarli, toshtaroshlik, shishasozlik. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroylar, ibodatxonalar.Vima Kadfiz davrida pul isloxati va tovar-pul munosabatlari.Ichki va tashqi savdo. Diniy e’tiqodlar va ko’mish marosimlari.

Antik davr O’rta Osiyo xalqlari moddiy va ma’naviy madaniyatida jiddiy o’zgarishlar sodir bo’ldi. Mil. avv. IV-II asrlar oromiy yozuvi asosida Xorazm, Parfiya va So’g`d yozuvlari paydo bo’ldi. Kushon davriga kelib yana bir yozuv-Kushon (Baqtriya) yozuvi shakllanadi.

. Hunarmandchilik: kulolchilik, to’qimachilik,metallsozlik, zargarli, toshtaroshlik, shishasozlik. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroylar, ibodatxonalar.Vima Kadfiz davrida pul isloxati va tovar-pul munosabatlari.Ichki va tashqi savdo. Diniy e’tiqodlar va ko’mish marosimlari. Dalvarzintepa, Ko’xna Termiz va Kampirtepa nauslari. Qadimgi Baqtriyada buddaviylik dinining tarqalishi. Qoratepa, Fayoztepa, Ayritom va Dalvarzintepa buddaviylik ibodatxonalari. Kushonlar davri Baqtriya madaniyatini shakllanishida ko’chmanchi qabilalarning, ellin va hind-ganxar buddaviylik madaniyatlarining o’rni. Kushonlar davri san’ati: devoriy suratlar, monumental xaykaltaroshlik, terrakota xaykalchalari. Kushonlar davri Baqtriyasi madaniyatining jahon tsivilizatsiyasida tutgan o’rni. Qadimgi Sug’diyona antik davrida. Sug’diyona haqida yozma manbalar. Nautaka va Ksenippa. ·adimgi Sug’diyona shahar va qishloqlari: Afrosiyob, Erqo’rg’on, Buxoro,Kitob, Qalai Zoxaki Maron, Romishtepa, Varaxsha, Qo’rg’ontepa va boshqalar. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroy va ibodatxonalar.

Darg’om kanali. Dehqonchilik va chorvachiliik. Xunarmandchilik: kulolsozlik, to’qimachilik, metallsozik, zargarlik, shishasozlik. Diniy e’tiqodlar va ko’mish marosimi. Erqo’rg’ondagi otashparastlik ibodatxonasi. Sug’diyonaning kadimgi tangalari va sug’d yozuvi. Qadimgi Sug’diyonaning mozor ko’rg’onlari. Qadimgi Sug’dning ko’chmanchi qabilalar bilan aloqalari. Qadimgi Xorazm antik davrida. qadimgi Xorazm yozma manba’larda. Qadimgi Xorazm shahar va qishloqlari: Qo’yqirilgan qal’a, Ayazqal’a, To’qqal’a, Jonbosqal’a, Xozarasp, Ichanqal’a, Anqaqal’ava Tuproqal’a.Tuproqqal’a-qadimgi Xorazm poytaxti. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroy va ibodatxonalar. Xorazmda sun’iy sug’orish inshoatlarining rivojlanishi. Dehqonchilik va chorvachilik. Xunarmandchilik: kulolchilik, to’qimachilik, metallsozlik, zargarlik, ·adimgi Xorazm san’ati va madaniyati. Monumental haykalsozlik, devoriy suratlar, terrakota haykalchalari. Diniy e’tiqod. Ko’mish marosimi va ossuariylar. Xorazm yozuvi va tangalari. Tovar-pul munosabatlari. Xorazm va ko’chmanchilar bilan madaniy-xo’jalik va etnik aloqalar.

Download 0.78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: