Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

Mehnat resurslari balansi 
Ko‘rsatkichlar
 
Jami 
Shahar 
Qishloq 
I. Hamma mehnat resurslari
 
 
 
Shu jumladan: 
Mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli aholi
Ishlayotgan o‘smirlar va pensionerlar
II. Mehnat resurslarining taqsimlanishi
 
 
 
II.1. Iqtisodiy faol aholi 
 
 
 
Shu jumladan: 
1
И.А. Каримов. Ўзбекистон XXI аср б сағасида: хавфсизликка та дид, барқарорлик шартлари ва тараққи т 
кафолатлари. Т.: «Ўзбекистон », 1998, 622-б. 

---

112 
1. Ish bilan bandlar 
Shulardan: 
Rasmiy sektorda 
Norasmiy sektorda
2. Ish bilan band bo‘lmagan, ishga joylashishga muhtoj 
shaxslar
Shulardan: 
Rasman ro‘yxatdan o‘tgan ishchilar
Mehnat organlarida ish izlayotgan sifatida hisobda turuvchilar 
Mehnat organlarida ro‘yxatdan o‘tmasdan mustaqil ravishda ish 
qidirayotganlar
II.2. Iqtisodiy nofaol aholi
shu jumladan: 
Ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan shaxslar 
Yoshi bo‘yicha imtiyozli shartlarda pensiya olayotgan shaxslar, 
nogironlar 
Ko‘p bolali onalar, bolasi 3 yoshga to‘lgunga qadar parvarish qilib 
ishlamayotgan ayollar 
Ixtiyoriy ravishda ishlamayotgan va ishlashni hohlamaydigan 
boshqa shaxslar, shu jumladan uy mehnati 
Izoh: 1 va 2 guruh nogironlar 
Mehnat resurslarining miqdori mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli 
aholi soni bilan mehnat yoshidan kichik va katta bo‘lib, ishlayotgan shaxslar 
sonining yig‘indisi sifatida aniqlanadi: 
MR = MYoM + IO‘P 
bunda: 
MR – mehnat resurslari; 
MYoM – mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli aholi; 
IO‘P – ishlayotgan o‘smirlar va pensionerlar. 
MYoM soni mehnat yoshidagi aholi sonidan (16 yoshdan 60 yoshgacha 
bo‘lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan ayollar sonidan) har ikki 
jinsga mansub mehnat yoshidagi ishlamayotgan I va II guruh nogironlari hamda 
imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan ishlama yotgan pensionerlar sonini 
chegirib tashlash yo‘li bilan aniqlanadi: 
MYoM = E
(16-60)
+ A 
(16-55)
– Nog, 
bunda: E 
(16-60)
 – 16 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan erkaklar; 
A 
(16-55)
– 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan ayollar; 
Nog – mehnat yoshida bo‘lib, ishlamayotgan I va II guruh nogironlari hamda 
imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan ishlamaydigan pensionerlar
Axborot olish manbai:
E
(16-60)
, A
(16-55)
– aholining jins va yosh tarkibi bo‘yicha statistika 
ma’lumotlari;
Nog – Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining mehnat 
yoshidagi nogironlar soni hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan 
pensionerlar to‘g‘risidagi ma’lumotlari;
IO‘P – korxonalarning 16 yoshga to‘lmagan ishlayotgan o‘smirlar va 
pensionerlar haqidagi statistika hisobotlari.
Iqtisodiy faol aholi soni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: 
IF = IB + II, 

---

113 
bunda: IF – iqtisodiy faol aholi qismi; 
IB – ish bilan bandlar; 
II – ish bilan band bo‘lmagan, ishga joylashishga muhtoj shaxslar. 
Hisobot davrida ish bilan bandlar soni quyidagi formula bo‘yicha hisoblab 
chiqariladi: 
IB = Ir + Idx + Inr 
bunda: Ir – iqtisodiyot rasmiy sektorida (korxonalar, tashkilotlar, muassasalarda) 
ish bilan band bo‘lganlar. 
Idx – dehqon xo‘jaliklarida ish bilan band bo‘lganlar.