Aqshda ta’lim tizimi

AQSHDA TA’LIM TIZIMI
Qo’shma Shtatlardagi taʼlim taʼlimning alohida bosqichlaridan iborat — maktabgacha, boshlangʻich, oʻrta va oliy. Uch darajada nazorat qilinadi va moliyalashtiriladi: federal, shtat va mahalliy hukumatlar.
AQShning barcha shtatlarida shtatga qarab besh yoki sakkiz yoshdan oʻn olti yoki oʻn sakkiz yoshgacha boʻlgan bolalar uchun majburiy taʼlim qonunlari mavjud. Taʼlim dasturi shtatdan shtatga va maktab okrugiga qarab farq qilishi mumkin, ammo barcha shtatlar qonun boʻyicha davlat maktablari oʻquvchilarini kerakli minimal taʼlim darajasiga erishishlarini tekshirishlari kerak.
Oliy oʻquv yurtlari taʼlim sifati jihatidan juda farq qiladi. Ayvi Ligasining 8 ta universitetlari AQShda ham, butun dunyoda ham eng nufuzli universitetlardan biri hisoblanadi.
Qoʻshma Shtatlar 2010-yil holatiga koʻra kollejda taʼlim olgan kattalar ulushi boʻyicha sanoati rivojlangan davlatlar orasida 10-oʻrinni egallaydi.
AQShda savodxonlik darajasi 99 % (2008), 2011-yilda 25 va undan katta yoshdagilarning 46 % oʻrta maʼlumotga ega, 30 % bakalavr darajasiga ega. Taʼlimning asosiy tili ingliz tilidir.

1862-yilda Davlat yerlarini tekinga berish to'g'risidagi Morrill qonunlari [Morrill qonunlari] qilindi va taʼlim tizimiga davlat yordami qishloq xoʻjaligi va texnika fanlarini oʻqitish va qurolli kuchlarda xizmat qilishga tayyorgarlik koʻrish uchun Universitetlar^[en] davlat erlarini berish orqali boshlandi. Qonun AQSh Kongressiga 1857-yilda Vermont vakili Justin Morill^[en] (1810-1898) tomonidan kiritilgan

Tuzilishi

Majburiy taʼlimni boshlash muddati va yoshi shtatdan shtatga farq qiladi. Ular 5 yoshdan 8 yoshgacha mashgʻulotlarni boshlaydilar va 18 yoshdan 19 yoshgacha tugaydilar.^[2]
Taxminan 5 yoshda amerikalik bolalar boshlangʻich maktabga boradilar (inglizcha: elementary school), nol sinfga (nemischa: kindergarten). Koʻpgina shtatlarda nol sinfi ixtiyoriydir^[3]. Biroq, deyarli barcha amerikalik bolalar bogʻchaga boradilar. Garchi bolalar bogʻchasi nemis tilida soʻzma-soʻz „bolalar bogʻchasi“ degan maʼnoni anglatadi, ammo Amerika Qoʻshma Shtatlarida bolalar bogʻchalari alohida mavjud boʻlib, ular tom maʼnoda „maktabgacha“ deb ataladi (inglizcha: preschool).
Boshlangʻich maktab beshinchi yoki oltinchi sinfgacha davom etadi (maktab okrugiga qarab), undan keyin oʻquvchi oʻrta maktabga boradi (inglizcha: middle school yoki oʻrta maktab), mos ravishda sakkizinchi yoki toʻqqizinchi sinf bilan tugaydi. Oʻrta maktab (inglizcha: high school) — bu toʻqqizinchi sinfdan oʻn ikkinchi sinfgacha boʻlgan sinflar, shuning uchun odatda amerikaliklar oʻrta taʼlimni 18 yoshda tugatadilar.
Oʻrta maʼlumotga ega boʻlganlar jamoat kollejlariga borishlari mumkin. Statistikada bunday oʻquv yurtlari ikki yillik kollejlar (ikki yillik kollejlar) deb ataladi, boshqa nomlar ham keng tarqalgan:inglizcha: community college, kichik kollej, texnik kollej yoki shahar kolleji. Ushbu muassasalar ikki yillik oʻqishdan soʻng ilmiy daraja berishadi (inglizcha: associate’s degree), Rossiya Federatsiyasining oʻrta maxsus taʼlimi yoki boshqa bir qator mamlakatlarda, shu jumladan Kanadada shogird (shogird) yoki sayohatchi (sayohatchi) malakasi bilan taqqoslanadigan. Ammo 9-sinfdan keyin bunday taʼlim muassasasida oʻqishni boshlashingiz mumkin boʻlgan Rossiya Federatsiyasidan farqli oʻlaroq, siz toʻliq oʻrta taʼlimni tugatgandan keyingina AQSh kollejiga kirishingiz mumkin^[4]. Taʼlimni davom ettirishning yana bir imkoniyati — bu kollej yoki universitetlarga borishdir, u erda siz odatda toʻrt yil ichida bakalavr darajasini olasiz. Bakalavr darajasiga ega boʻlganlar magistr (2-3 yil) yoki PhD (3 yil va undan ortiq) darajasini olish uchun qoʻshimcha oʻqishlari mumkin. Qabul qilish uchun bakalavriat darajasida maxsus tayyorgarlik zarur boʻlgan alohida akkreditatsiya qilingan fakultet va universitetlar (aspiranturalar) tibbiyot fanlari doktori va yuridik fanlar doktori ilmiy darajalarini beradi.