Aqshda ta’lim tizimi
Boshlangʻich va oʻrta taʼlim
Download 75.68 Kb.
|
AQSHDA TAlim
Boshlangʻich va oʻrta taʼlim
Bepul davlat maktablari, birinchi navbatda, demokratik yoʻl bilan saylangan maktab kengashlari tomonidan boshqariladi (inglizcha: school boards), ularning har biri maktab okrugi ustidan yurisdiktsiyaga ega (inglizcha: school district), uning chegaralari koʻpincha (lekin har doim ham emas) tuman yoki shahar chegaralariga toʻgʻri keladi va har bir darajadagi bir yoki bir nechta maktabni oʻz ichiga oladi. Maktab kengashlari maktab dasturlarini belgilaydi, oʻqituvchilarni yollaydi va dasturni moliyalashtirishni belgilaydi. Davlatlar oʻz chegaralarida taʼlimni tartibga soladi, talabalar uchun standartlar va imtihonlarni belgilaydi. Xalq taʼlimi, shuningdek, turli darajadagi davlat byudjetidan moliyalashtiriladigan (odatda davlat tomonidan), lekin maktab okruglariga kirmaydigan, maktab kengashi tomonidan nazorat qilinmaydigan va boshqa davlat qoidalari. Bolalarning katta qismi davlat maktablarida oʻqiydi. Masalan, 2013-yilda maktab yoshidagi bolalarning qariyb 87 foizi bepul davlat maktablarida, 10 foizga yaqini xususiy maktablarda[5], 3 foizi esa uyda taʼlim olgan.[6] Biroq, AQShda roʻyxatdan oʻtish joyida boʻlmagan bepul maktabdan foydalanish taqiqlanadi, hatto u „yuqori darajali“ boʻlib tuyulsa ham. Koʻpgina pullik xususiy maktablar diniydir. XIX asrning ikkinchi yarmida irlandiyalik muhojirlar tomonidan tashkil etilgan katolik maktablarining eng keng tarqalgan tarmogʻi. Talabalarni nufuzli universitetlarga kirishga tayyorlash uchun koʻpincha juda qimmat va baʼzan yuqori raqobatbardosh boshqa xususiy maktablar mavjud. Hatto Nyu-Xempshirdagi Phillips Exeter akademiyasi kabi butun mamlakat boʻylab talabalarni jalb qiladigan internat maktablari mavjud. Ota-onalarning qariyb 3 foizi turli sabablarga koʻra farzandlarini uyda oʻqitishni tanlaydi. Ingliz tilida buni uyda o'qitish (uy, oilaviy ta'lim shakli) deb ataladi. Ba'zi diniy konservatorlar o'z farzandlariga o'zlari rozi bo'lmagan g'oyalarni o'rgatishni xohlamaydilar, ko'pincha evolyutsiya nazariyasi. Boshqalar, maktablar o'zlarining kam o'qiyotgan yoki aksincha, ajoyib bolalarining ehtiyojlarini qondira olmaydi, deb hisoblashadi. Yana boshqalar bolalarni ba'zi maktablarda muammo bo'lgan narkotik va jinoyatlardan himoya qilishni xohlaydi. Ko'p joylarda farzandlarini uyda o'qitgan ota-onalar bir-biriga yordam beradigan guruhlar tashkil qiladi, ba'zan esa turli xil ota-onalar bolalarga turli fanlardan dars berishadi. Ko'pchilik o'z darslarini mahalliy kollejlardagi masofaviy o'qitish dasturlari va darslari bilan to'ldiradi. Boshlangʻich taʼlim asosiy akademik taʼlim va ijtimoiylashuv koʻnikmalariga eʼtiborni qaratadi, bolalarni hayotda va ayniqsa oʻrta maktabda muvaffaqiyatga erishish uchun zarur boʻlgan keng koʻlamli bilim, koʻnikmalarga (jumladan, xulq-atvor va muloqotga) jalb qiladi. boshlangʻich maktablar (inglizcha: elementary schools ,inglizcha: grade schools yokiinglizcha: grammar schools) odatda 5 yoshdan 11 yoki 12 yoshgacha boʻlgan bolalarni oʻqitadi. Haftada bir yoki ikki marta dars oʻtadigan tasviriy sanʼat, musiqa va jismoniy tarbiya fanlaridan tashqari barcha fanlardan bitta oʻqituvchi dars beradi. Oʻqitiladigan oʻquv fanlaridan, qoida tariqasida, arifmetika (baʼzan — elementar algebra), oʻqish va yozish, imlo va soʻz boyligini oshirishga eʼtibor qaratiladi. Tabiiy va ijtimoiy fanlar kam va xilma-xil emas. Koʻpincha ijtimoiy fanlar oʻlkashunoslik shaklini oladi. Koʻpincha boshlangʻich maktabda oʻrganish badiiy loyihalar, sayohatlar va qiziqarli oʻrganishning boshqa shakllaridan iborat. Download 75.68 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling