Arab tili haqida ma’lumot reja

فَيَا عَجَبًا كَيْفَ يُعْصَي الإلَهٌ أَمْ كَيْفَ يَجْحَدُهُ الْجَاحِدُ؟
Vo ajab! Qanday qilib ilohga osiy bo‘lish bor,
Yo inki inkor qiluvchining inkori bor .
Klassik arab tili takomilida arab qabilalari lahjasida eng e’tiborlisi quraysh lahjasi hisoblangan. Chunki ularning zamini Makkai mukarrama bo‘lgan. Makkai mukarramada esa, ulug‘ Qur’oni karim nozil bo‘lgan. Qur’oni karim arab tilida, quraysh lahjasida nozil bo‘lgan. Uning arab tilida nozil bo‘lganiga Alloh taoloning kalomida bir necha o‘rinlarda zikr qilingan. Alloh taolo Shuaro surasi 7-oyatida shunday marhamat qiladi:
وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآَنًا عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَيْبَ فِيهِ فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ
(Barcha) shaharlar onasi (Makka ahlini) va uning atrofidagi kishilarni ogohlantirishingiz uchun va shubhasi yo‘q «to‘planish kuni» (qiyomat kuni)dan ogohlantirishingiz uchun Biz Sizga mana shunday arab tilidagi Qur’onni vahiy qildik. (U kunda) bir guruh jannatda bo‘lsa, bir guruh do‘zaxdadir. Shu bois, Muqaddas Kitobni to‘g‘ri tushunish, uni anglash uchun arab tilini o‘rganishnish, xususan sarf va nahv qoidalarining ahamiyati beqiyosdir. Zero, arab tilini bilmaslik emas, aksincha bilib, unda xato qilgan insonlar malomat qilingan.
Abu Tib aytadilar: “Bilginki, arablarning kalomiga xalal yetkazgan va o‘rganishi eng ehtiyoj sezilarli narsa bu e’robdir. (E’rob bu – kalimaning oxiridagi harakat) Rivoyat qilinadiki, bir kishi Rasululloh salallohu alayhi vasallam huzurlarida so‘zlayotib, lahn (xato) qiladi. Shunda u zot:
أَرْشِدُوا أخَاكُمْ فَقَدْ ضَلَّ
Ya’ni, “Birodaringizni to‘g‘ri yo‘lga yo‘llab qo‘ying, batahqiq u adashdi”, dedilar. Yoqut aytadilar: “Umar ibn Xattob raziyallohu anhuning oldilaridan kamon otishni yaxshi bilmaydigan bir qavm o‘tib qoldi. Ularga tanbeh berdilar, ular aytishdi: “Biz ta’lim oluvchi qavmmiz”. Umar raziyallohu anhuning g‘azablari keldi va dedilar: “Albatta, sizlarning tilingizdagi xatolaringiz kamon otishdagi xatolaringizdan ko‘ra yomonroqdir”. Sababi, haligi kamon otayotgan qavm arab tili qoidasiga zid qilib gapirishgan. Shu bois, Hazrat Umarning jahllari chiqadi.
Hazrat Umar davrlarida u zotga voliylardan biri maktub yozadi va unda lahn qiladi. Bu Umar raziyallohu anhuga xush kelmaydi. Ibn Qutayba aytadilar: “Bir a’robiy bir muazzinning bunday deyayotganini eshitib qoladi: